Sneller dan verwacht.

2 jonge ijvogeltjes 19 juni 2025

Gisteren zag ik in de Oranjepolder de eerste jonge ijsvogels. Op dit moment hadden we al enige tijd gewacht. Twee jonge ijsvogeltjes zaten naast elkaar op een tak vlak voor de nestingang. Zo te zien waren ze alweer even buiten en ik denk dat een aantal jongen al eerder uitgevlogen is. Ik hoorde namelijk wat verderop een jonge ijsvogel roepen. Het was dezelfde roep als de twee voor mij op de tak ook lieten horen. Jammer dat ik niet op tijd in de polder was om de eerste uitvliegende ijsvogels te zien. 

De twee jonge ijsvogels werden regelmatig gevoerd door een van de ouders en dat gaat razendsnel. De ouder vogels brengt voedsel en neemt maar amper de tijd om het voedsel over te dragen. 

stekelbaarsjes, ijsvogelvoedsel

De jonge vogel moet het snel aanpakken want voor dat het jong er erg in heeft is de ouder alweer vertrokken. De jongen hebben een niet te stillen honger en de ouder moeten hard werken om al die lege maagjes te vullen. Het lievelingsvoedsel van de ijsvogels is de tiendoornige stekelbaars en die zijn volop beschikbaar in de drie poelen van de IVN Natuurtuin.

De ijsvogelwand waar dit jaar voor het eerst een koppel ijsvogels gebruik van heeft gemaakt, bestaat alweer een jaar of zes-zeven. 

wachten op eten

Maar nog nooit heeft een ijsvogel er naar gekeken laat staan een poging te wagen om er te gaan broeden. Tot dit voorjaar toen ik op een keer zag dat er in een van de openingen was gegraven. Een week later werd er serieus gegraven en konden we vaststellen dat er een nest werd gebouwd. Het gebied rond de poel werd verboden gebied zodat we de vogels volledige rust konden broeden en met succes zoals deze week duidelijk werd.

Er lag nog een plan om de want aan te passen om de ijsvogels te verleiden hier een nest te komen bouwen maar die aanpassingen zijn dus niet nodig dat is duidelijk. Ik moet nu nog wel uitzoeken of het nodig is om de nestgangen weer te vullen met zand zodat volgend jaar opnieuw gegraven moet worden of misschien moet je hier nu vanaf blijven en gebruiken ze de nestgang volgend jaar opnieuw? Voorlopig doen we niets want wie weet wordt nog een volgend legsel voorbereid.

Wil je meer weten van deze prachtige blauwe schichten, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/ijsvogel

Grauwe klauwier in het zicht.

een koppel grauwe klauwieren

Inmiddels is de grauwe klauwier voor mij geen hele zeldzame vogelsoort meer. Ik zie ze regelmatig en weet ook wel de plekken waar ze leven en broeden. Ik neem daarom voor het gemak ook maar aan dat dat voor veel vogelaars geldt. De meeste die ik ken weten wel waar ze leven. Toch blijft rond deze soort een soort geheimzinnigheid hangen. De waarnemingen die ik doe registreer ik voor mijzelf op de site van waarneming.nl. Alle waarnemingen worden vervaagd, niet door mij maar door de beheerder van de site. Waarnemingen in alle leefgebieden staan standaard op "vervaagd" alsof het een uiterst zeldzame soort is.

Als dat het geval was zou ik het kunnen begrijpen want veel zeldzame soorten worden als dat eenmaal in het wereldje bekend is, belaagd door fotografen die vaak de boel verstoren. Wat dat betreft is het voor de vogels wel goed maar ik weet zeker dat ook fotografen ze inmiddels wel weten te zitten. Met de soort gaat het de laatste jaren ook steeds beter en nemen de aantallen broedparen langzaamaan toe.

Ditzelfde patroon zie ik ook in de Biesbosch waar de visarenden en de zeearenden jaarlijks succesvol broeden en de aantallen gestaag toenemen. Op de site van waarneming.nl worden alle meldingen nog steeds angstvallig vervaagd terwijl wekelijk iedereen weet dat de vogels daar broeden. Bijna iedereen weet ook waarde nesten zich bevinden dus het heeft eigenlijk weinig nut om de waarnemingen te verbergen.

jonge grauwe klauwier

De afgelopen jaren heb ik de grauwe klauwieren regelmatig met jongen gezien en in een van de gebieden waar ze broeden zag ik de broedparen ook toenemen van twee naar vijf. De andere gebieden die ik ken zijn stabiel en zie ik geen toename maar de soort kan zich prima handhaven. Hoelang worden deze vogels nog op deze manier beschermd? Ik denk dat de juiste maatregelen in het veld effectiever kunnen zijn en als dat goed is geregeld kunnen er misschien meer mensen van genieten.

Wie weet wart er aan mooie vogels hier in de buurt op deze manier beschermd worden? Vogels die ik ook wel zou willen zien zoals bijvoorbeeld de oehoe die hier in Brabant op verschillende plaatsen broedt. 

Wil je meer weten van deze gemaskerde jager, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/grauwe-klauwier

Waar blijven de geelgorzen?

mannetje geelgors, 9 jun 2025

De vijfde van Beethoven klonk deze ochtend op meerdere plekken. De o zo herkenbare zang van de geelgors hoorde ik al op grote afstand. Dat hoge ijle toontje draagt ver ondanks dat het geen echte harde zang is en dat helpt enorm om hem te vinden. Deze prachtige kanarie van de lage landen blijft het liefst in de oostelijk helft van ons land en de meest westelijke verspreidingsgrens wil maar niet verder naar onze richting opschuiven. Om ze zien en horen moet ik dus even rijden.

Je zou denken dat met het veranderende klimaat de geelgors daar in zijn gedrag ook op zou reageren. Dat zie ik in de vogelwereld steeds vaker gebeuren. Vogels verspreiden zich over steeds grotere gebieden in ons land, kijk maar naar de grauwe klauwier en middelste bonte specht. Of ze trekken in de winter niet meer weg, kijk maar naar zwartkoppen en tjiftjaffen of ze komen door de opwarming van de aarde steeds noordelijker en komen hier zelfs tot broeden, kijk maar eens naar de steltkluten. Maar de geelgors kan dus nog niet in dit rijtje geplaatst worden en blijft voorlopig zitten waar hij zit.

dzji-dzji-dzji-dzjuuuuu.

De eerste geelgors die zich deze ochtend goed liet zien en horen zat in een dode struik. Dit mannetje was prachtig op kleur en wilde ook gezien worden. Nauwelijks schuw liet hij de vijfde nog maar eens klinken, dzji-dzji,dzji dzjuuuuu. En dat dan eindeloos achterelkaar. Beethoven moet dit in zijn tijd ook gehoord hebben en heeft dat schaamteloos gekopieerd. En je hoeft je in dit geval niet af te vragen wie was er eerst, Beethoven of de geelgors?

Als ik hier in de omgeving de natuurgebieden die dicht tegen het agrarische landschap aanliggen bekijk, zijn er toch wel een paar die in aanmerking komen voor de titel "ideaal geelgorzen gebied".

geelgorzen gebied in het oosten van het land

Neem De Pannenhoef bij Etten-Leur en Huis ter Heide eens met hun houtwallen en singels in een natuurlijk agrarisch gebied met kruidenrijke akkers? Ik verwacht dat ze toch een keer die oversteek maken en het westen gaan veroveren.

Heel wat jaren geleden tijdens de voorjaarstrek heb ik hier in de buurt weleens geelgorzen gezien, Eentje in het voorjaar van 2011 in de Oranjepolder op het hek van de schaatsbaan. Even rusten en door. Nooit zingend en nooit blijven hangen daar was gewoonweg geen tijd voor. Het broedseizoen gaat van start en dan moet je op tijd terug zijn en de beste plek bezetten. 

Wil je meer weten van deze voor mij best zeldzame zanger, klik dan op de link; https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/geelgors

Nachtelijke avonturen.

nachtzwaluw in de schemer

Ze zijn alweer een paar maanden in de buurt en leven goed verborgen in de Oosterhoutse bossen. De nachtzwaluwen die ik elk jaar weer opzoek, hebben een redelijk vaste stek en ik hoef niet lang te zoeken om ze te vinden. Heel wat jaren geleden kende ik nog een paar goede plekken om ze zien en te horen maar die zijn inmiddels verlaten. En zo gaat het met veel vogelsoorten. De aantallen nemen gestaag af door de afname van geschikt leefgebied. 

Door de enorme stikstofuitstoot en de daarmee gepaard gaande vergrassing van heidegebieden en door de afname van beheer van de terreinen waar nachtzwaluwen van houden is de soort aan het verdwijnen. Door de afname van het beheer zie je een enorme toename van jonge berken een echte pioniersplant die als je er niets aan doet er voor zorgt dat er over een paar jaar een nieuw bos ontstaat. Dat lijkt mooi maar is het niet altijd. Om nachtzwaluwen te behouden moet je toch wat meer voor ze doen dan alleen wat runderen het gebied late begrazen.

het beste moment om ze te zien

Maar goed, op de paar goede plekken waar de nachtzwaluwen nog wel zitten, is het aantal vogels de laatste jaren redelijk stabiel. Het territorium is behoorlijk groot en om een aantal nachtzwaluwen op een avond te zien, moet ik wel een aardig stukje door het nachtelijke bos struinen. Avontuurlijk en het levert altijd wel een mooie bijvangst op want in het donker zijn nog meer beesten actief die je overdag niet zomaar tegenkomt. Vooral uilen zijn aan het begin van de nacht behoorlijk actief en met mijn warmtebeeld- camera lukt het wel eens om er een te zien. 

ransuil als bijvangst

Vooral de ransuilen zijn actief en laten zich meestal ook goed horen. Ik kom ook bosuilen, reeën en konijnen tegen. Vooral konijnen zijn goed te bespieden want die hebben vrijwel nooit iets in de gaten als de afstand maar groot genoeg is. De nachtzwaluwen kan ik nu met deze camera ook prachtig zien vliegen en volgen. De vlucht is snel en beweeglijk. Het is goed te zien dat deze vogels jagen op nachtvlinders en andere insecten. Het lukt nu ook om de nachtzwaluw zittend op een tak te vinden en dat was in het donker altijd een onmogelijke opgave. 

Ik ben nog niet overdag in het gebied naar nachtzwaluwen gaan zoeken maar dat zou met de warmtebeeldcamera wel mogelijk moeten zijn. In ieder geval zitten er weer een mooi aantal nachtzwaluwen in het bos en met wat geluk blijft dat de komende jaren ook zo.

Wil je meer weten van deze bijzondere nachtvogel, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/nachtzwaluw

Zomaar kraanvogels tegenkomen.

volwassen kraanvogels

Kraanvogels zie ik eigenlijk alleen maar tijdens de voorjaars- en najaarstrek. Met wat geluk vliegen ze hier over en af en toe had ik het geluk om ze in de Biesbosch over te zien vliegen. Het zijn altijd van die spaarzame momenten in een jaar waarop ik ze even zie. Meestal in een strakke lijn hoog overvliegend zoals een paar jaar gelden toen een grote groep over de A27 vloog toen ik daar reed. En heel af en toe komen ze hier wel eens aan de grond maar dat zijn unieke momenten.

Afgelopen jaar ontdekte ik er een in alle vroegte tijdens een broedvogelinventarisatie in de Biesbosch en weer een aantal jaren eerder heeft een jonge kraanvogel een paar weken in de Noordwaard in de Biesbosch gebivakkeerd. Maar nogmaals dit zijn echte bijzonderheden. En bij elkaar genomen heb ik het over een fractie van het aantal vogels wat jaarlijks over ons land vliegt.

 

2e kalenderjaar kraanvogel, 5 maart 2019

Overvliegend worden ze met de juiste wind tijdens de trek wel daar wel vaker gezien maar dan moet je ook maar net in de buurt zijn. Afgelopen week werd ik tijdens een vakantie in Twente in het Wierdense Veld aangenaam verrast door drie kraanvogels. Ik was eigenlijk wel verbaasd want ik had ze daar helemaal niet verwacht. Ik was namelijk in de veronderstelling dat de kraanvogels die in Nederland blijven en broeden meer noordelijk zaten. Een bekende broedplek in ons land is het Fochterloërveen en inmiddels broeden ze ook op een aantal andere plekken op de grens van Drenthe en Friesland. 

Of de kraanvogels in het Wierdense Veld daar ook broeden was mij niet bekend maar meldingen van waarnemingen worden wel verborgen gehouden zodat je niet kunt weten dat ze daar dus voorkomen. Je moet dus gewoonweg geluk hebben om ze in dat uitgestrekte natuurgebied te zien. Hiermee wordt overigens wel voorkomen dat teveel mensen op deze toch best wel zeldzame vogels afkomen en de boel onnodig zouden kunnen verstoren. Het Wierdense Veld is een van de weinige echte levende hoogveengebieden van Nederland dus wat dat betreft past het gebied precies in het straatje van de kraanvogels. Toch staat het gebied hier niet echt om bekend. Voor mij was deze ontmoeting dus een echte verrassing en dat maakt het nog leuker om ze te zien.

Wil je meer weten van deze toch wel statische en zeldzame vogel, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/kraanvogel

Naar de Langeplaat.

een stukje Langeplaat in het Nationaal Park De Biesbosch

Het broedseizoen loopt zo langzaamaan op zijn eind. Deze maand worden nog wel wat nesten uitgebroed maar een aardig deel van de broedvogels is zo goed als klaar. En dat betekent dat ook het BMP(Broedvogel Monitoring Project) seizoen op zijn eind loopt. Het afgelopen seizoen ben ik weer vaak in alle vroegte op pad gegaan om alle zingende broedvogels in de rietpolders van de Biesbosch te inventariseren. Ik kijk er elk jaar weer naar uit en voor dat ik het weet, is het seizoen weer voorbij. Deze maand staan nog een paar telrondes op de rol en dat was het dan voor dit jaar.

een Biesbosch icoon, 13 mei 2021

De juni tellingen zijn het zwaarst omdat de wekker dan om 2.00 uur in de ochtend gaat. De bedoeling is dat je een uur voor zonsopkomst in de telplot bent. De telplot die het verst of diepst in de Biesbosch ligt is de Langeplaat en dat betekent drie kwartier varen om er te komen. Dit is een voormalige agrarische polder die inmiddels alweer een aantal jaren onder water staat en waar de natuur vrij spel heeft. Rietvelden krijgen hier de ruimte en de waterstand wordt scherp in de gaten gehouden zodat het een ideaal gebied is voor rietvogels. Met name roerdompen en porseleinhoenen worden hier in de watten gelegd. 

En met die twee wil het nog niet echt lukken. Dit jaar hoorden we slechts een roerdomp en hebben ook maar een porseleinhoen gezien. Voorgaande jaren ging het wel wat beter maar het laat een grillig patroon zien. Andere rietvogels die minder hoge eisen stellen en al tevreden zijn met flink wat riet afgewisseld met water en af en toe een wilgje doen het hier erg goed. 

acht uitgeslapen koereigers, mei 2025

Met name rietzangers, blauwborsten, nachtegalen, baardmannen, snorren, rietgorzen en kleine karekieten hebben hier de tijd van leven. Als ik daar dan in de hele vroege ochtendschemer op de dijk sta, leun je bij wijze van spreken tegen een muur van geluid aan. De massale zang van deze rietvogels is overweldigend en magisch. Het is onvoorstelbaar hoeveel rietvogels in dit seizoen in de hele Biesbosch verblijven en broeden. Ik kom behalve in deze rietpolder nog in een aantal vergelijkbare polders, ook om te tellen en daar is het niet anders en soms zelfs drukker met vogels. 

zingende snor, 13 april 2024

En behalve broedvogels passeren soms ook bijzondere vogels die daar geslapen hebben of komen jagen. Zoals de acht koereigers die alweer een paar maanden in de rand van de polder slapen. Alhoewel ik alweer een paar jaar merk dat het ondanks alle inspanningen en goed beheer de aantallen broedvogels wat afnemen. Ook kun je het ene jaar niet met andere jaar vergelijken. Het extreem natte voorjaar in 2024 kun je moeilijk vergelijken met het extreem droge voorjaar van 2025. Je ziet vrijwel direct het effect in de telresultaten. Vorig jaar riepen in een van de rietpolders acht roerdompen rond en dit jaar hoorde je daar nog maar een roerdomp hoempen. Een verklaring buiten de extreme weersverschillen in deze twee jaren kan ik niet noemen. Dat maakt wel dat broedvogels inventariseren nooit gaat vervelen ondanks het gebrek aan een goede nachtrust.

Wil je meer weten van de Biesbosch, klik dan op de link;

https://np-debiesbosch.nl/