Zomerroest of toch niet?

De eerste van de twee ransuilen

Van november tot februari zoeken ransuilen elkaar op, vaak in grotere familiegroepen en brengen dan samen de winter door. Zo'n boom wordt dan een roestboom genoemd en ik weet dat bij Almkerk in een wijk aan de rand van het dorp zo'n boom staat waar een tiental ransuilen overwintert. Vanaf februari trekken de ransuilen naar hun eigen broedgebied of territorium en zien hun familieleden dan een half jaartje niet. 

Nu kwam ik deze week in de Boswachterij Dorst een tweetal ransuilen tegen die samen in een grove den zaten. En ik vraag mij nu af of dit een koppel ransuilen is dat ergens in het bos gaat broeden of zijn dit gewoon twee ransuilen die nog te jong zijn om te broeden en deze boom als zomerroest hebben gekozen. Ook in de zomer kunnen ransuilen elkaar opzoeken en overdag samen slapen.

Nr. 2 een hele gezonde ransuil

Ik ontdekte geen nest in de boom en ook de bomen er omheen hadden geen nest in de takken zitten. Een oud kraaiennest is in het bos tegenwoordig goed te vinden want die kraaien nemen aardig toe in het bos. En dat is tevens een grote bedreiging voor al die andere bosvogels. Het zijn slimme rovers die precies weten wat er in het bos gaande is.

Voor deze twee ransuilen is dat denk nog niet aan de orde want het uilen broedseizoen is volgens mij toch al begonnen maar twijfelgevallen heb je natuurlijk altijd. Afgelopen jaar zaten in de Oranjepolder ook ransuilen en die jongen vlogen pas in juni uit. Deze ouders waren ook late starters, dus wie weet.

Stel dat dit een zomer roest is, dan maak ik mij wel zorgen omdat het er maar twee zijn. Dat zouden toch wel wat meer uilen moeten zijn die dat, als er niet gebroed wordt, doen? Even in de gaten houden dus.

Wil je meer weten van deze sterk bedreigde nachtvogel, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/ransuil

Genieten van de baardmees.

polder Ruwen Hennip

Het beeld van een groepje opvliegende baardmannetjes in het vroege ochtendlicht staat op mijn netvlies gebrand. In een trage vlucht van west naar oost, op geringe hoogte, staken de vijf baardmannetjes af tegen de ijle blauwe lucht als kleine oranje gloeilampjes. Prachtig om te zien, dansten ze voorbij. Een beeld om nooit meer te vergeten.

Dat je zo'n waarneming kunt doen is een voorrecht. Dankzij de BMP(Broedvogel Monitoring Project) telling, maak je zoiets wel eens mee. Het is niet altijd feest, zeker niet als het regent, steenkoud is of wat later in het seizoen onmenselijk vroeg is, want je moet een uur voor zonsopkomst in het gebied zijn om de eerste vroege zangers waar te kunnen nemen. Half juni betekent dat om  02.00 uur je bed uit en op pad gaan. En niet onbelangrijk, ongeacht het weer, de telling gaat altijd door. 

In april en mei zijn dat vooral de nachtegalen en roerdompen die zich op dat onmenselijk vroege tijdstip laten horen. Maar toch weegt dat alles op tegen alle zogenaamde "ongemakken". Want waar hebben we het over?

mei 2020, Noorderplaat, Biesbosch

De baardmannetjes zijn niet dik gezaaid, ook niet in de Biesbosch. Ik ken niet heel veel plekken waar ze leven en broeden. 

Langs de Deeneplaat, de uitgestrekte rietvelden die daar langs de Merwede liggen, is zo'n plek. En verder moet je die baardmannetjes toch wel diep in de Biesbosch zoeken in de rietpolders Noorderplaat en Ruwen Hennip. En in die laatste rietpolder zag ik ze afgelopen week en dat was voor mij ook de eerste keer in deze polder. En ik kom hier toch ook alweer tien jaar.

Ik heb in de BMP historie wel gezien dat daar eerder door andere broedvogel tellers baardmannetjes waren gezien maar dan heb je het ook over slechts enkele waarnemingen van jaren terug.

Dat geeft dus wel aan dat ze niet dik gezaaid zijn. Ik dacht dat we nu amper 2000 broedparen in Nederland hebben en dan moet je weten dat niet eens zo heel lang geleden in Nederland zoveel baardmannetjes leefden dat door de populatiedruk de vogels naar het buitenland uitweken. Toch niet voor te stellen?

Wil je meer weten van deze prachtige oranje baardmees, Klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/baardman

Je hoort me wel maar ziet me niet.

vorige week op 3 meter

De natuur blijft je steeds weer verbazen. Het is elke keer weer spectaculair hoe vogels en ook sommige zoogdieren volledig op hun schutkleur kunnen en durven vertrouwen. Als je regelmatig in de natuur komt en van de paden afgaat en door het struweel of wildere gras loopt en niet door het gras van een weiland kom je nog wel eens wat moois tegen.

Niet zelden kost zo'n ontmoeting je een flinke hartverzakking want als een patrijs de vlak voor je voeten de lucht ingaat schrik je je rot. Afgelopen tijd is mij dat nu een paar keer gebeurd en ook fazanten zijn van die beesten die tot het laatst wachten. Met veel lawaai gaan die dan de lucht in en vaak zijn dat dan meerdere vogels tegelijk. 

Enkel jaren geleden gebeurde dat in de boswachterij Dorst toen een houtsnip en later dat jaar een nachtzwaluw vlak voor mij opvloog. Die maakte geen herrie en vloog zigzaggend over de heidepollen weg. En nog wat jaren langer geleden bleef een nachtzwaluw zelfs voor mijn voeten liggen en sloot de ogen om echt niet opgemerkt te worden. Die vertrouwde echt op zijn schutkleur.

op afstand onzichtbaar(jan 2018)

En zo zijn er nog wel wat voorbeelden te noemen. Niet alle vogels hebben een schutkleur waardoor ze gezien tegen de achtergrond aan het zicht worden onttrokken. Soms gaat het ook gewoon om goed verbergen en plat op de grond liggen zoals patrijzen en fazanten ook wel doen. Soms is de schutkleur van een roofdier belangrijk om niet opgemerkt te worden als een prooi beslopen wordt. Maar een vogel spant toch wel de kroon vind ik en dat is de roerdomp.

De roerdomp kan in de "paalhouding", volledig opgaan in de achtergrond van een rietkraag. Die verbergt zich niet zoals een patrijs of fazant. Hij staat op een paar meter van je vandaan, volledig stil maar wel op scherp. 

Waarom zou deze vogel toch zo'n risico nemen want er is niet heel veel voor nodig om alsnog gepakt te worden. Opvliegen is dan geen optie want dat gaat echt niet zo snel. Het is in ieder geval een riskante vorm van bescherming.

Wil je meer weten van de best gecamoufleerde rietvogel, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/roerdomp

De eerste broedvogels.

rietpolder de Vijf Ambachten 

Afgelopen weekend zijn we weer gestart met de broedvogel inventarisaties in de Biesbosch. De rietpolders liggen er weer schitterend bij en zijn klaar om de broedende rietvogels te ontvangen. De blauwborsten en roerdompen zijn in de buurt, er wordt al voorzichtig gezongen. De stevige zuiden wind van de afgelopen dagen geeft ze nog net een extra zetje mee naar hier. De rietgorzen zijn minder terughoudend en zingen al volop. Voor hun kan het broedseizoen beginnen en voor sommige grauwe ganzen is het zelfs al zover. 

Op een paar plekken zaten al grauwe ganzen op het nest en andere ganzen vertoonden afleidingsgedrag door onbeweeglijk vrijwel geheel plat op het water te liggen. De eerste jonge ganzen kunnen in de eerste helft van volgende maand al op het wateroppervlak dobberen. Het aantal ganzen neemt in deze rietpolders alweer enkele jaren flink toe. Dat is trouwens geen pretje want met hun alarmerende gegak overstemmen ze soms de kleine zangertjes.

grauwe gans op het nest

Komend weekend, weer een week later is de situatie al anders dan vorige week. De blauwborsten zingen dan wel volop en kiezen zorgvuldig hun territorium. Niet veel later komen de rietzangers aan en nog wat later snorren en kleine karekieten. 

Zo wordt elke vierkante meter van de rietpolder bezet. Over een dikke maand leun je daar tegen een oorverdovende muur van geluid aan, zoveel vogels zingen dan en is het een echte uitdaging om alle geluiden goed in het BMP(Broedvogel Monitoring Project) systeem van SOVON te registreren.

vanaf volgende week zingende blauwborst

Veel van de soorten die in de rietpolder gaan broeden zijn afhankelijk van de goed gereguleerde waterstand. 

Want als het te droog is, kiezen bijvoorbeeld snorren voor een ander natter gebied. Daarvoor in de plaats kun je dan wel weer een sprinhaanzanger tegenkomen. Die houdt niet zo van hele natte voeten. Een goed uitgebalanceerde waterstand in de rietpolders bepaalt veel van wat er gaat gebeuren. Gelukkig wordt daar de afgelopen jaren flink aandacht aan besteed. 

roerdomp gisteren

De roerdompen doen het hier alweer een paar jaar goed en al "hoempen" ze nog niet, ze zitten er wel. Er zat zelfs een roerdomp op amper 3 meter van mij vandaan en hij bleef onbeweeglijk in de "paalhouding" staan. Volledig vertrouwend op zijn schutkleur stond hij daar. 

Ik kon rustig mijn camera uit de tas pakken en hem uitgebreid fotograferen. Al die tijd hield hij mij onbeweeglijk in de gaten. Hij vloog niet weg en ik ben heel rustig doorgelopen zonder plotselinge bewegingen te maken. Prachtig zo.

Jonge zeearenden?

zeearend afgelopen zaterdag

Tijdens de maandelijkse watervogel inventarisatie in de Noordwaard zie ik altijd wel ergens een zeearend zitten of vliegen. Je hoeft er eigenlijk nooit echt moeite voor te doen behalve dan regelmatig omhoog kijken. Het is toch wel bijzonder dat deze vogel in een relatief korte tijd zo gewoon is geworden. Hij komt daarom ook regelmatig voorbij in mijn blog want ik schrijf immers over mijn recente ervaringen en waarnemingen.

De volwassen zeearenden zijn nu even uit beeld want die zijn druk met het uitbroeden van de eieren. 

en nog een jongeling

De zeearend in de Brabantse Biesbosch ligt al in broedhouding op het nest en die van de Dordtse nog niet. Binnenkort wordt, als alles goed gaat, de populatie verder uitgebreid en dat was een dikke maand geleden nog een spannende. In een paar weken tijd kwamen Corrie, Dudley, Eunice en Franklin voorbij. Zware stormen krijgen een naam en laten als dank een spoor van vernielingen achter. 

En die stormen slopen de bomen van de Biesbosch. Ongelooflijk hoeveel bomen daar nu omgewaaid zijn. Het zijn voornamelijk oude, soms dode en rotte populieren en wilgen die het begeven maar dat is ook het overgrote deel wat er staat. En juist grote oude, liefst gevorkte bomen hebben de voorkeur om en nest in te bouwen. 

Die zeearenden hebben daarom ook maar weinig keus en zijn dan meestal genoodzaakt hun nest in zo'n zwakke boom te bouwen. Een flink nest met een doorsnede van anderhalve meter en een kilootje of 150 tot wel 200 zwaar, is een enorme last voor een Biesbosch boom. Niet voor niets dat al een paar keer een nestboom omgewaaid is, zelfs met eieren in het nest. 

volwassen exemplaar

Elk jaar hebben we wel een keer te maken met een zware voorjaarsstorm en dit jaar hebben we zelfs vier van die stormen in korte tijd gehad.

Ik ben heel erg benieuwd wat die vier stormen van dit jaar te betekenen hebben gehad voor de Biesbosch zeearenden. De jonge zeearenden die nog niet aan broeden toe zijn, vliegen in ieder geval nog vrolijk rond, De eenden en ganzen de stuipen op het lijf jagend. Die hebben nog geen last van uitgewaaide nesten of omgewaaide bomen. Ik houd de boel in de gaten en kom er zeker een keer op terug.

Wil je meer weten van deze grootste roofvogel van ons land, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/zeearend

Gemaskerde wintergast.

klapekster in de winter

Met niet al teveel moeite kom ik in elke maand van de winter wel ergens een klapekster tegen. Maar het is geen algemene wintergast die je overal tegenkomt, het zijn slechts enkele honderden exemplaren die de winter bij ons doorbrengen. Ze komen in het najaar steeds naar dezelfde plekken terug waardoor je al weet waar je er een kunt vinden. Soms komen ze daar jaren en jaren achterelkaar terug. En dat zorgt ervoor dat ik ze altijd wel ergens zie.

De Deeneplaat in de Biesbosch, de Strijbeekse Heide, Haagse Beemden, Maashorst en enkele jaren geleden ook de Boswachterij Dorst, zijn van die vaste plekken. Dat de klapekster in Dorst zat, is trouwens alweer tien jaar geleden en hij zat daar aan de rand van de grote vlakte, steeds in de top van een hoge boom. 

Dat is ook altijd de favoriete plek van een klapekster, hoog in een boom met een goed uitzicht over het gebied om hem heen. Dat zorgt er ook voor dat je ze vrij makkelijk kunt vinden. Hun witgrijze verenkleed en het kenmerkende zwarte maskertje vallen op en dat zorgt dat je ze al van verre kunt zien. De naam kan je wel eens op het verkeerde been zetten want het is zeker geen familielid van een ekster, laat staan van een scholekster een echt steltloper. En wat de klapekster echt niet is, is een steltloper.

grauwe klauwier in de zomer

Een klapekster is nauw verwant aan een klauwier en qua bouw lijken ze ook erg sterk op elkaar. Ze hebben zelfs het boevenmaskertje met elkaar gemeen. Ze zijn even groot en hebben beide exact zo'n klein haaksnaveltje en een lange staart. Alleen komen ze elkaar hier in Nederland nooit tegen. 

De klapekster is hier in de winter en de grauwe klauwier arriveert vanaf mei en is in augustus alweer weg. Het zijn allebei echte rovertjes en jagen op grote insecten, woelmuizen en de klapekster in de winter zelfs op kleine vogeltjes. Dat zou je toch niet zeggen als je hem zo zit zitten. Hij komt ondanks zijn boevenmaskertje vriendelijk zelfs een beetje liefelijk over. Zeker niet op een agressieve, streng kijkende roofvogel.

duidelijk haaksnaveltje

De klapekster van de Boswachterij Dorst is alweer tien jaar verdwenen en ook de jaarlijkse klapekster telling is na de winter van 2018/2019 van de kalender verdwenen. Elke winter werd landelijk een klapekster telling gehouden en zo werd duidelijk hoeveel klapeksters in Nederland overwinterden. Leuk om aan mee te doen maar ook die telling is dus geschrapt. Ik heb geen idee waarom dat is, of het komt dat de klapeksters toenamen en niet meer bedreigd zijn, lijkt mij sterk, of dat het project simpelweg gestopt is omdat voldoende data verzameld is. ik weet het niet.

We kunnen nog een paar weken genieten van de prachtige klapekster en dan is die ook vertrokken en duurt het weer ruim een half jaar voordat hij terug is. 

Wil je meer weten van deze kleine boef, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/klapekster

Een nieuwe voedertafel.

onze "buurtbever"

Bij een nieuwe voedertafel denk je al gauw aan een vogelhuisje op een berkenstam met vogelvoer. Maar deze keer heb ik een hele andere nieuwe voedertafel gemaakt en ook nog eens voor een zoogdier in plaats van een voedertafel voor vogels. Dat komt zo. Afgelopen week zag ik zo rond een uur of elf  's-avonds een bever aan de rand van de polder en onze wijk. Ik liet daar de hond uit en hoorde een flinke plons. Dat hier hier bevers rondlopen en rondzwemmen weet ik al een paar jaar dus helemaal verrast was ik niet.

de nieuwe voedertafel

Bij bruggetje naar de polder staat een grote treurwilg die het met de stormen van de laatste tijd flink te verduren heeft gehad. Grote takken waren afgebroken en lagen aan de kant van het pad. Ik nam een tak mee gooide die vanaf het bruggetje in het water. Waar ik niet op gerekend had was dat de buurtbever direct aan kwam zwemmen en de tak zonder aarzeling meenam. Een prachtige ervaring en ik dacht gelijk aan de avond van morgen want er lagen nog meer takken en die zal deze bever ook wel lusten dacht ik.

Biesbosch bever, waar hij thuishoort

En ook de dagen daarna kwam de bever de net in het water gegooide wilgentakken ophalen en zo ontdekte ik ook waar hij ze mee naartoe nam. Wat verderop aan de rand van de plas, tussen de wijk en de polder, is een deel van de oever weggesleten en is een ondiepe plek ontstaan waar de bever op zijn gemak in het water kan zitten en de bast van zijn takken op kan eten. Hij laat de wilgentakken, ontdaan van hun smakelijk en voedzame bast, liggen en zo heb ik er dus een nieuwe voedertafel bij gekregen.

De bevers, want het zijn er inmiddels een paar, komen ook steeds vaker de wijk in en slopen de boompjes in het openbaar groen. Ze zijn ook steeds minder schuw en blijven soms gewoon op de weg zitten met mijn grommende hond voor zich en dat maakt geen enkele indruk.

cruisend door de wijk

Regelmatig gaat een boompje om en laatst zag ik bij de rotonde wat verderop een berk omliggen. Ik blijf voorlopig maar even voeren want daarmee houd ik de bevers uit de wijk en dus ook uit het gevaar van het verkeer. Ze steken 's-nachts de weg over en echt snel zijn ze niet dus een auto ontwijken zal ze niet makkelijk afgaan. 

Ik heb zelfs de wethouder gevraagd een paar borden te plaatsen met de tekst  "pas op! overstekende bevers". Hij keek mij vol ongeloof aan en zou er over nadenken. Nou dan weten wij wel wat dat betekent. Morgen nog maar een paar wilgen takken voor de voedertafel halen, misschien blijft hij dan aan de rand van de polder zitten.

Vroeg, vroeger, vroegst.

3 maart, voor mij de eerste zingende tjif

Gisteren, 3 maart, hoorde ik in alle vroegte de eerste tjiftjaf van het seizoen en daarmee is deze zingende tjiftjaf voor mij de vroegste tot nu toe. Dat wil niet zeggen dat dit mijn vroegste waarneming van een tjiftjaf is, want die zie ik elke maand van het jaar wel een keer. 

Veel tjiffen trekken in het najaar wel weg maar er zijn er ook altijd die het hele jaar hier blijven. Die gokken op een milde winter en besparen zich zo een hele lange en gevaarlijke reis naar het zuiden. In de winter zingen ze niet, je hoort dan hooguit een contactroepje en dat is het dan wel.

Officieel, als je dat zo kunt noemen, beginnen ze begin april weer te zingen en dan is deze zingende tjif toch echt een hele vroege. Daar zou trouwens deze milde winter wel eens voor gezorgd kunnen hebben. In de Biesbosch zitten altijd veel tjiftjafs en tussen deze vogels zaten deze winter ook een paar siberische tjiftjafs. Ze zijn nog stiekemer dan de gewone tjif en dus nog moeilijk te vinden. 

tjif-tjaf-tjif-tjaf-tjif-tjaf

Ik zag mijn eerste bij de polder Malta waar de siberische tjiftjaf onderin een braamstruik zat. Lang genoeg om hem goed te bekijken en opvallend was de grijze kleur. Het contactroepje was niet veel anders dan het contactroepje van de gewone tjiftjaf dus als je er niet speciaal voor op uit bent, kun je zomaar denken dat je een gewone tjiftjaf hebt gehoord.

Het is een Aziatische variant van de tjiftjaf en uitzonderlijk dat hij hier te zien is. Het is dus een regelrecht dwaalgast. Ze horen in Irak, Pakistan en Noord India te overwinteren en slechts een klein deel komt naar Europa. Tot 2012 werden waarnemingen niet echt serieus genomen totdat onderzoek uitwees dat er aanzienlijk meer in Nederland overwinterden dan gedacht werd. 

en nog een

Vanaf dat moment werden meldingen wel serieus genomen en zie je langzaam maar zeker dat meer meldingen gedaan worden. Daarbij komt de toename van het aantal vogelaars en het beter beschikbaar komen van middelen om een vreemde soort te determineren. De kennis neemt toe en zo is de kans op een mooie nieuwe soort dichtbij.

Wil je meer weten van deze vroege druktemaker, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/tjiftjaf

Miereneter op dieet?

even bijkomen in het
ochtendzonnetje(23 feb)

De stormen van de afgelopen dagen hebben er voor de vogels geen goed aan gedaan.Veel vogels hebben het lastig gehad en ik weet niet of door dit extreme weer ook vogels sneuvelen? Er zijn vogels die in deze tijd vrij gemakkelijk aan voedsel komen, kijk maar naar de mezen die uit de vele voedertafels, zaadsilo's, vetbollen en noem verder maar op kunnen kiezen. Voor watervogels veranderde er ook maar weinig, die zijn toch al nat, behalve dan dat opstijgen en landen een huzarenstukje was. Ik zag in de Willemspolder de knobbelzwanen die normaal gesproken in een weiland als groep bij elkaar zitten, nu verspreid door de hele polder zitten. Behoorlijk verwaaid dus.

Zo maakt elke vogelsoort deze extreme weersomstandigheden op zijn eigen manier door. Ik ben wel benieuwd hoe nu bijvoorbeeld een groen specht deze periode doorkomt? Groene spechten zijn echte miereneters en ook die beestjes hebben het met dit weer lastig door de flinke regenval. 

jonge specht in Dorst

Hoe weet die groene specht in deze afgelopen weken aan zijn eten te komen als overal water staat? Natuurlijk heeft ook een groen specht enige vetreserve en kan best wel een dag of wat zonder mieren maar toch niet al te lang. Ze zullen noodgedwongen over schakelen op andere insecten die verstopt in de boomschors zitten. Dat moet wel.

Een vogel heeft een lichaamstemperatuur van 42 graden Celsius en zie die lichaamstemperatuur tijdens de hevige regenval, snijdende koude wind en ook nog eens een lege maag op niveau te houden. De groene spechten laten zich gisteren en vandaag weer volop horen en dat betekent dat ze toch wat eetbaars hebben kunnen vinden.

nieuwe aanwas, bedelend om
een hap mieren(juni 2020)

Er zullen ongetwijfeld vogels gesneuveld zijn maar hoeveel dat er zijn, is gissen. Dat ze nu zo luidruchtig zijn, lijkt wel een soort uiting van blijdschap te zijn, blij dat de weersomstandigheden verbeterd zijn en er weer toekomst is. En nu is het belangrijk dat de mieren het ook overleefd hebben. Met name de rode bosmier staat bovenaan de menukaart. Daar gaat het overigens ook niet goed mee waardoor groene spechten met name in de winter overschakelen naar gele weidemieren, wegmieren en glanzende houtmieren. Met deze mierensoorten gaat het minder slecht en die zijn nog goed beschikbaar.

Het broedseizoen zit er aan te komen en is er werk aan de winkel want de mogelijk ontstane gaten in de populatie moeten toch weer gedicht worden. We kunnen deze bijna exotisch uitziende spechtensoort absoluut niet missen.

Wil je meer weten van deze lachende houthakker, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/groene-specht