Twee achtergebleven kraanvogels.

De tijd dat kraanvogels naar het Noorden vliegen is eigenlijk al voorbij. Enkele weken geleden vlogen tienduizenden vogels over onze Oost grens naar het Noorden. Dat gebeurt elk jaar zo rond deze tijd. met een gunstige wind zijn ze in een paar dage voorbij en heel soms wordt zo'n groepje wat verder Westwaarts geblazen. Begin van deze maand ploften op een avond 62 kraanvogels in de Noordwaard neer om daar de nacht door te brengen. Het was zelfs even groot nieuws op het journaal en in de lokale kranten. 

Rond deze tijd is die trek alweer voorbij en heb je hooguit te maken met wat achterblijvers die lui, ziek, zwak of misselijk zijn. En ik kwam aan de kust zo'n duo achterblijvers tegen. In alle vroegte liep ik door de duinen van Goeree toen ik in de duinvallei twee grote grijze vogels zag staan. Even dacht ik aan blauwe reigers maar een snelle blik door de kijker toonde twee volwassen kraanvogels. Wat een geluk was dat.

juveniele vogel, 5 mrt 2019

Een gekke plek ook omdat de wind niet uit het Oosten of Zuidoosten kwam, waardoor ze juist naar het Westen worden gedrukt. Er stond zelfs een matige Zuidwesten wind een richting die dit soort zwevers op thermiek juist verder naar het Oosten stuurt. Opvallend maar wel gunstig voor mij want ik was ze dit jaar nog niet tegengekomen. Het blijven altijd hele bijzondere waarnemingen die je maar een of twee keer per jaar meemaakt. Jaarlijks trekken maar een paar honderd kraanvogels over Nederland en de meesten vliegen net over de grens, over Duitsland naar het Noorden.

de duinen van Goeree op 28 mrt jl.

Alweer vier jaar geleden was een jonge kraanvogel in de Noordwaard neergestreken en die is daar toen een paar maanden blijven hangen. Kijk, voor een jonge vogel maakt het niet uit of hij hier blijft of doorvliegt naar de broedgebieden. Daar had deze jongeling nog geen voortplantingswerk te doen en hier vond hij voldoende voedsel. Genoeg tijd om wat later terug te vliegen en waarschijnlijk is hij daar voldoende aangesterkt aangekomen. Fit genoeg om volwassen te worden.

De kraanvogels hebben de winter in Zuid Europa doorgebracht en starten vanaf komende week het broedseizoen dus deze twee hebben het nog aardig druk. In het Noorden, in Drenthe en Groningen broeden een kleine 40 paar vogels en dat aantal neemt heel langzaam toe mede door het grote broedsucces in Duitsland. De populatie kan zich daardoor verder Westwaarts uitbreiden en daar hebben we in Nederland ook profijt van. 

Wil je meer weten van deze deftige vogels, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/kraanvogel

Zalmroze waterpieper.

24 maart, waterpieper in zomerkleed

Officieel zijn ze vrijwel allemaal al naar de bergen vertrokken. Waterpiepers zijn hier alleen in de winter te vinden, hooguit tot het hele vroege voorjaar, zeg maar einde van de winter. Daarna trekken ze allemaal weg naar de broedgebieden in de bergen. Je ziet wel dat door sommige vogelaars nog steeds waterpiepers gemeld worden maar dat zijn vrijwel allemaal graspiepers. Een vergissing is zo gemaakt en veel vogelaars willen in deze tijd maar al te graag een waterpieper zien. Staat ook leuk op je (fantasie)lijst zeg maar.

Ik verkies meestal voor een melding met bewijsplaatje al is dat niet altijd mogelijk. Verkeerd licht, een opvliegende vogel en te laat reageren overkomt mij nog weleens. Maar afgelopen vrijdag lukte het toch om een waterpieper te zien en te fotograferen. 

een veel bruinere graspieper

En dan zie je pas dat die die vergissingen eigenlijk niet  gemaakt kunnen worden want de waterpiepers van vandaag zien er heel anders uit dan de waterpiepers van een paar weken geleden. Ze verkleuren namelijk naar hun zomerkleed en dan is het opeens een hele andere vogel.

Zie je een waterpieper in zomerkleed, weet je direct dat het geen graspieper kan zijn want die zijn nu veel bruiner met lichte gestreepte tekening en zeker een stevige tekening op de rug. 

Bij een waterpieper in winterkleed zie je een egaal bruine rug en hij is ook ietsje groter. Maar deze waterpieper in zomerkleed heeft een grijze kop, scherpe en lichte oogstreep en de borst en buik verkleuren al naar zalmroze tint. 

14 jan 2017,waterpieper in winterkleed

De waterpiepers trekken dus nu naar de bergen en broeden zelfs boven de boomgrens en dan snap ik ook waarom ze in de winter naar lager gelegen delen van Europa trekken. Boven de boomgrens ligt voor een groot deel van de winter sneeuw en dan is daar geen voedsel te vinden. Je ziet ze in de winter veelal langs de waterkant scharrelen en zeker in de Noordwaard zijn veel plekken met mooie glooiende oevers waar veel eetbaars aanspoelt en leeft.

De laatste waterpiepers van dit seizoen zijn dan best te vinden in de Biesbosch. Door het getij en de soms snelle doorstroming van water, ontstaat het ideale foerageergebied van deze vogels. Ik denk dat het gebied met stromend water dan veel wegheeft van het broedgebied en dat ze daarom juist naar hier trekken.

Wil je meer weten van deze steeds mooier wordende waterpieper, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/waterpieper

Aflossing van de wacht.

De dagen tikken weg waarop ik nog een achtergebleven kramsvogel of koperwiek kan zien. Gisteren zat nog een handvol van ieder in de Noordwaard. Ze maken aanstalten om te vertrekken om pas in oktober-november terug te komen. Deze periode is dan ook eigenlijk, de "aflossing van de wacht". Wat Nederland voor blauwborsten, rietzangers, kleine karekieten is, is Scandinavië voor kramsvogels, koperwieken en kepen. 

De wereld is in deze periode een soort schuifplaatje voor vogels. Alles komt in beweging en verkast. Alleen al over Nederland vliegen in deze weken meer dan 200 miljoen vogels van Zuid naar Noord. 

een deel van de wegtrekkende kolganzen

De meeste vogels passeren ons land in de nacht en krijgen wij er maar weinig van mee. Best jammer want het is waarschijnlijk een spectaculair gezicht, al die vogels die eenzelfde richting uitvliegen.

Afgelopen zondag zag ik heel hoog in de lucht een groep van ruim 300 kolganzen naar het Noordoosten vliegen. De hoogte waarop ze vlogen gaf duidelijk aan dat dit trekvogels waren. Normaal vliegen ze een heel stuk lager en zijn het vooral vluchten die de slaapplaats verlaten en op weg zijn naar de foerageergebieden. Die kunnen alle kanten uitvliegen en die groepen zijn dan ook een stuk kleiner. je ziet dan tussen de 20 en 40 vogels met af en toe een uitschieter naar boven vliegen.

Er is wel een kleine groep kramsvogels die hier blijft en zelfs broedt in Nederland maar dat zijn maar weinig vogels, niet meer dan 20 broedparen en die moet je dan in het Zuiden en Oosten van ons land zoeken. Koperwieken broeden in het geheel niet in Nederland, die trekken allemaal weg. Dus dit zijn echt de laatste van dit voorjaar. Enkele jaren geleden heb ik in begin april nog wel eens een koperwiek gezien maar dat zit er dit jaar niet in want de aantallen overwinteraars lag wel heel erg laag. De koperwiek is dus vergeleken met de kramsvogel de enige echte wintergast.

Wil je meer weten van de koperwiek, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/koperwiek

Voorjaarsbode gezien en gehoord.

mannetje blauwborst

Afgelopen vrijdag was het zover, de eerste blauwborsten arriveerden in de Biesbosch. Ik zag hem vrijdag 17 maart in de rietpolder Noorderplaat en daarmee was het voor mij de vroegste blauwborst. Vorig jaar lag die vroegste waarneming nog een dag later. Altijd speciaal zo'n eerste waarneming van het seizoen en dan ook nog de eerste voor de Brabantse Biesbosch van dit seizoen.

De blauwborsten hebben een lange reis achter de rug en komen hier om te broeden en dan is er maar weinig tijd te verliezen. De mannetjes beginnen zelfs op de dag van aankomst al te zingen. Nog niet heel uitbundig maar de aanzet wordt gemaakt. Ze zijn nog vermoeid en vermagerd en hebben al hun tijd nodig om voldoende in conditie te komen. Dat kan nog wel een paar dagen gaan duren en in die tussenliggende tijd weten zo ook nog eens flink wat tijd te steken in hun uitbundige balts en zang. 

29 juli 2021 juveniele blauwborst

Doordat de blauwborsten zo vroeg terug zijn, kunnen ze over enige tijd zelfs aan een tweede leg denken. 

Als de eerste karekieten terug zijn, hebben de blauwborsten al eitjes of misschien zelfs wel jongen in de nesten liggen en tegen de tijd dat de kleine karekieten zover zijn, hoor je geen enkele blauwborst nog zingen. Het duurt dan een paar weken als ze dan aan de tweede leg beginnen. En als die achter de rug is, wordt het een uitdaging om nog een blauwborst te zien.

Vorig jaar, eind augustus zag ik nog een enkele blauwborst en dat is vrij uitzonderlijk. Zo algemeen ze de komende weken zijn, zo zeldzaam zijn ze in augustus en september. 

27 augustus 2020, een van de laatste

Dat komt deels doordat veel  vogels alweer naar de overwintergebieden zijn getrokken en het komt ook deels door de rui. 

Tijdens de rui is het veiliger om niet zo op te vallen en leven ze redelijk verborgen. Zingen heeft geen nut meer want de vrouwtjes gaan echt niet voor een derde leg. Na de rui zijn de meeste veren vervangen en gaat het vliegen een stuk soepeler en dat is wel nodig ook. De lange reis naar Afrika staat voor de deur en dan moet alles kloppen, veren tip top in orde, voldoende vetreserves, sommige organen krimpen zelfs om plaats te maken voor extra vet en de juiste weersomstandigheden.

Wil je meer weten van deze voorjaarsbode, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/blauwborst

Genieten van een BMP rondje.

in de vroege ochtend op weg
naar de Noorderplaat

Vorige week is het BMP(Broedvogel Monitoring Project) seizoen weer begonnen. Altijd weer een hoogtepunt in het nieuwe vogeljaar. Meestal is de start van dit telseizoen ook het moment dat de eerste broedvogels uit het Zuiden arriveren. Vorige week was het nog erg stil en waren de rietvogels nog niet terug in de oude rietpolders van de Biesbosch.

Vanmorgen was dat een compleet ander verhaal en zagen en hoorden we maar liefst 47 zingende rietgorzen tegen 4 exemplaren een week eerder. Ook waren de eerste blauwborsten, doortrekkende roodborsttapuiten te zien. De vroege rietvogels zoals rietgors en blauwborst zijn een voorbode van wat de komende weken gaat gebeuren. Rietzangers, kleine karekieten en nog meer blauwborsten zijn nu onderweg naar hier en de aantallen lopen dan snel op naar enkele honderden rietzangers in deze rietpolder alleen al.

paapje, een doortrekker op de dijk

De roerdompen, de vaste bewoners van de oude rietpolders in de Biesbosch, riepen de hele ochtend en ook dat moeten er nog meer worden. Van drie vogels deze ochtend kan dat aantal oplopen tot een stuk of zes. Vorige week bleef het beperkt tot slechts een opvliegende gealarmeerde roerdomp. Zo zie je maar wat in een week tijd allemaal kan veranderen.

Behalve de rietvogels, lieten ook de tjiftjaffen en witte kwikstaarten zich nadrukkelijk horen. De roodborsttapuiten en paapjes die op de dijk van de Noorderplaat rondscharrelden, zijn echte doortrekkers. Die hebben in de rietpolders weinig te zoeken. Ze zijn hier nu om even uit te rusten en op te vetten, alvorens ze weer verder trekken richting de broedgebieden. Dat kan ook gewoon in Nederland zijn maar ook veel verder weg. Het aantal broedende paapjes in Nederland ligt erg laag en beperkt zich tot een kleine tweehonderd in Noordoost Nederland. 

De Noorderplaat vanmorgen

Inmiddels zijn we zo'n 80% van alle paapjes kwijt geraakt. De daling is min of meer gestopt en blijft hangen op het huidige aantal. Gelukkig maar want het blijven prachtvogeltjes die je elk jaar toch wel een paar keer gezien wilt hebben.

Al met al is zo'n eerste "echte" BMP ronde weer een onvergetelijke ochtend. Al die vogels die toch een lange en gevaarlijke tocht achter de rug hebben en nu weer andere belangrijke zaken aan hun hoofd hebben. Volgende week ziet het er allemaal weer heel anders uit en neemt het gezang alleen maar toe. Er ontstaat zeg maar een "wall of Sound". En dat bedoel ik ook letterlijk. Als je dan de dijk van de Noorderplaat opkomt, loop je tegen een muur van geluid op. Een pittige klus om iedere individuele zanger vast te stellen. 

Meerkoeten gaan 's-nachts gewoon door.

dit stelletje zag ik ook 's-nachts

Het is de afgelopen weken best koud geweest en je zou dan denken dat de natuur even pas op de plaats maakt. Ik zie het wel bij de bloembollen, de knoppen gaan nog niet open. Heel af en toe vliegt een hommel door de tuin op zoek naar voedsel. Hazelaars en gele kornoelje staan met hun bloemetjes ook even stil maar bij vogels werkt dat toch iets anders. De vogels die hier de hele winter blijven, trekken zich niets aan van de weersomstandigheden. Bij hun bepaalt de hoeveelheid zonuren en de biologische klok wat er gebeurt.

Ik zie de wilde eenden druk baltsen, de koolmezen zingen volop en vliegen de broedkooitjes in en uit. En de meerkoeten spannen eigenlijk nog de kroon wat activiteit betreft. In de afgelopen week was ik ook 's-nachts wel eens buiten en dan waren de meerkoeten volop bezig om andere meerkoet indringers uit het territorium te verjagen. Ze roepen volop en vliegen en verjagen de hele nacht door andere meerkoeten. Ze vormen nu paartjes en trekken de hele dag en nacht gezamenlijk op.

Ik sta er soms van te kijken hoe agressief ze soms naar elkaar kunnen zijn. Het is dan ook niet gek dat een meerkoet tijdens deze schermutselingen soms een flinke verwonding oploopt. Dat kan zelfs een gebroken poot of gebroken vleugel opleveren. Maar ook in het buitengebied gaat het ondanks het koude weer gewoon door want ook het eerste kievitsei is al gevonden. En daar heeft dus de buitentemperatuur geen enkele rol in gespeeld. Nee, het gaat dus duidelijk om het aantal uren daglicht en pas op de tweede plaats speelt de buitentemperatuur een rol van betekenis.

Voor de Afrika gangers is dat soms een lastig verhaal want die komen deze kant uit zonder te weten wat de weersomstandigheden hier zijn. Die hebben geen buienradar en moeten op goed geluk de tocht maken. Nu gebeurt het weleens dat vogels bij slechte weersomstandigheden in bijvoorbeeld Frankrijk blijven wachten op beter weer alvorens ze verder doorvliegen. Maar voor die vogels is dat een stuk moeilijker dan onze standvogels. Die zijn inmiddels ook wel wat gewend.

Komende weken gaat het gebeuren en arriveren de eerste Afrikagangers. Ik kan niet wachten want dan wordt het toch wel een flink stuk vrolijker als ze massaal gaan zingen.

Bruine kieken komen eraan.

overwinterende bruine kiek(v)

Steeds vaker blijven bruine kiekendieven in de winter in ons land en dus ook in de Biesbosch. Elke winter zijn er wel een paar te zien terwijl de meeste bruine kieken toch echt wel wegtrekken. Met name de mannetjes vertrekken en die zie je de hele winter niet. Die zitten in het Zuiden en komen pas terug als het er echt toe doet en dat is dan de paartijd. In elke oude rietpolder van de Biesbosch wordt wel door een of zelfs twee bruine kiekendieven koppels gebroed.

In deze oude rietpolders overnachten nu juist de blauwe kiekendieven. Die blauwe kiekendieven komen vanuit het Noorden en Noordoosten naar hier om te overwinteren en nemen dan de plekken ven de bruine kiekendieven is. Op de Noorderplaat, een oude rietpolder in de Biesbosch is zo'n slaapplaats van blauwe kiekendieven en daar kunnen soms wel 18 blauwe kiekendieven de nacht doorbrengen. 

Deze blauwe kiekendieven zwermen in de ochtend alle richtingen uit en jagen of foerageren in de regio en dat kan soms best wel eens een stukje van de Biesbosch vandaan zijn. In de Zonzeelse polder

aan de rand van de slaapplaats 

jaagt regelmatig een blauwe kiekendief die vrijwel zeker in de Biesbosch slaapt. En ik ga er vanuit dat het mannetje blauwe kiekendief dat in de Willemspolder jaagt, ook overnacht op de Noorderplaat. 

Maar de bruine kiekendieven laten dus een heel ander overwinteringspatroon zien, Alle mannen trekken weg en een deel van de vrouwen blijft juist hier. En in heel Nederland zijn in de winter maar amper honderd bruine kiekendieven te vinden en de meeste daarvan zijn ook nog een in het Zuidwesten van ons land te vinden. 

bruine kiekendief man

Ik verwacht dat de mannetjes deze week of zeker volgende week arriveren uit het Zuiden. De baltsperiode gaat dan zo langzamerhand beginnen en het weer is dan van ondergeschikt belang. Het is nu misschien wel fris maar de biologische klok tikt gewoon door.

De balts is spectaculair als mannetje en vrouwtje buitelend door de lucht gaan. Elkaars poten vastpakken en dreigen neer te storten, net op tijd loslaten en ieder een kant uitzweven. Ik zag een keer een mannetje boven de Noorderplaat een spectaculaire duikvlucht maken om vlak boven moerasriet aan de rem te trekken en net niet neer te storten. Dit moet het vrouwtje toch prachtig hebben gevonden want hij doet het uitsluitend voor haar.

Wil je meer weten van deze luchtacrobaten, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/bruine-kiekendief

Putters doen het goed.

putter samen met een sijs

Volgens mij is het aantal putters in Nederland groot. Zeker in de winter als grote groepen overwinteraars gezamenlijk optrekken en door de velden trekken op zoek naar voedsel. Afgelopen week zag ik ook weer zo'n grote groep putters. Ze maken een vrij zacht geluid en worden daardoor niet altijd direct opgemerkt. Je ziet ze in een snelle lage vlucht overkomen en het geluid maakt dan duidelijk dat het hier om putters gaat. In de winter verblijven hier honderdduizenden putters en straks als ze in het voorjaar weer weg zijn blijven onze putters over. Dat zijn dan de broedparen en dat zijn er ook nog aanzienlijk veel. Ongeveer 60.000 broedparen, verspreid door heel Nederland zorgen dan voor nageslacht.

de berkenzaden smaken goed

In de Boswachterij Dorst met de berken en de Oranjepolder met zijn elzen en essensingels zijn twee prima plekken dicht in de buurt om putters te zien en te horen. Elke dag kom ik ze wel ergens tegen. Soms ook in de wijk en zelfs boven mijn tuin hoor ik ze overvliegen. Ze doen niet zo moeilijk over een geschikt leefgebied. 

In de Boswachterij Dorst trekken ze samen op met sijzen en vinken, dat zie ik ze in de Oranjepolder niet doen. Ze doen het de laatste tijd gewoon goed op kleigronden en hebben zich vrij gemakkelijk aangepast. Goed nieuws dus en dat mag ook wel eens.

De aantallen putters nemen nog steeds toe, niet een enorme aantallen maar er zit nog steeds een stijgende lijn in. En daarbij is ook het verspreidingsgebied groter geworden en zijn ze nu in heel Nederland aanwezig 

Wil je meer weten van dit bijna tropische vogeltje, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/putter

De balts is begonnen.

zingende rietgors man

Gisteren was het 1 maart en begint de lente er voorzichtig aan te komen. Ook al is het nog best fris en vriest het 's-nachts licht, de vogels trekken zich hier niets meer van aan. Voor hen begint het voorjaar ongeacht de weersomstandigheden. Zo zag ik in de Zonzeelse polder de eerst kieviten baltsen. Ze buitelden en riepen dat het een lieve lust was. Een echt voorjaarsgeluid en daar bleef het niet bij.

Wat verderop in het struweel zaten ook al enkele rietgorzen te zingen en dat geluid heb ik al weer een hele tijd niet gehoord. In de winter zijn de rietgorzen stil en moet je geluk hebben om er een te zien laat staan om er een te horen. De mannetjes rietgorzen zijn ineens wakker want er riepen langs het pad zeker 3 mannen. Over een of twee weken hoor en zie je ze overal.

baltsende mannetjes eenden

Weer wat verder zag ik wilde eenden baltsen en dat heb ik ze eerlijk gezegd nog nooit eerder zo uitbundig zien doen. Het waren 9 mannen en 1 vrouwtje. Ze zwommen in een soort formatie om het vrouwtje heen en versnelden steeds om daarna gezamenlijk de kop en kont omhoog te steken. Het vrouwtje zwom mee in de groep en liet zich alle aandacht welgevallen. Tijdens deze balts maakten ze een soort knorrend geluid door snel en heel kort achter elkaar te kwaken. 

De lentemaand is dus nog maar een dag oud en voor de vogels is dat al het signaal om met de voorbereidingen van het broedseizoen te be- ginnen. Weidevogels, zangvogels en watervogels hebben wat dat betreft een synchroon afgestelde biologische klok. 

het trotse vrouwtje schudt
de veren eens op

Die biologische klok of wekker is volgens mij ook al afgegaan bij de de overwinteraars in Afrika want de eerste vogels verwacht ik al over twee weken terug. Die vogels moeten eerst nog een paar duizend kilometer vliegen voordat zij aan de baltsrituelen mee kunnen gaan doen.

Wat dat betreft hebben de vogels die in de winter hier blijven het wel een stukje makkelijker en lopen ook geen gevaar tijdens lange vluchten van en naar de overwinter gebieden. Daar staat tegenover dat een echt strenge winter ze wel eens fataal kan worden maar dat risico hebben ze dit jaar niet voor niets genomen.