dinsdag 29 mei 2018

Koekoek betrapt of niet?

koekoeken el dorado, De Donge met zijn brede rietkragen en rust
Deze periode, van begin mei tot half juni is de toptijd om een koekoek te horen en zien. Veel koekoeken vertrekken zodra de eieren in andermans nesten gelegd zijn en dat gebeurt dus in deze weken. Het viel mij de afgelopen weken op, dat elke keer als ik langs De Donge liep, er minstens twee koekoeken zaten te roepen.

jonge koekoek langs Het kromgat in de Oranjepolder
Langs De Donge staat een stevige rietkraag en daarin leven zeker acht kleine karekieten-koppels. Ik vermoed dat deze koekoeken de kleine karekiet als waardvogel hebben. Vorig jaar zag ik op deze plek nog dat een koekoek achterna gezeten werd door twee kleine karekieten. Zij was dus waarschijnlijk op heterdaad betrapt toen ze haar ei in het kleine karekietennestje wilde leggen.

Koekoeken kiezen de waardvogelsoort niet uit, maar zijn zelf ook door karekieten uitgebroed en opgevoed. De waardvogelsoort zit, zeg maar in de genen ingebakken. Er zijn koekoeken die hun eieren in nesten van heggenmussen, kleine karekieten, graspieper of kwikstaart leggen en ik verdenk deze koekoeken langs De Donge ervan hun eieren bij de kleine karekiet in het nest te leggen.

vrouwtjes koekoek
Afgelopen zaterdag zag ik op een heel andere plek, de duinen van Goeree, een koppel koekoeken. Het grijze mannetje en het mooi kastanjebruine vrouwtje. Ze hadden het druk met elkaar of kenden geen angst en naderden ons op een metertje of twintig, bleven rustig in een struik zitten en vlogen pas na enige tijd op. Niet eerder dan uitgebreid door ons bekeken te zijn.

Een zeldzame waarneming want de vrouwtjes koekoek is geen alledaagse verschijning. De kans dat je een mannetje ziet is een stuk groter want al roepend trekt hij de aandacht. En maar heel af en toe hoor je het vrouwtje "hinniken".

Wil je meer weten van deze geheimzinnige weidevogel, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/koekoek

vrijdag 25 mei 2018

Weer eens wat anders.

De Noorderplaat in oude glorie hersteld
Langzaamaan merk je de veranderingen in het van oudsher zoetwater getijdegebied, De Biesbosch. Ik kom hierop omdat ik een artikel las met alle geboekte "successen" van de afgelopen paar jaar. De belangrijkste verandering die tot grote successen heeft geleid, is wel het verhogen van het waterpeil in de oude rietpolders. Daarnaast zijn deze gebieden ook weer door drastisch snoei- en maaiwerk volledig "gerestaureerd", 

De geheel aan veranderingen is zo langzaam gegaan dat het voor mij bijna ongemerkt is gebeurd en vielen ze mij door de samenvatting in dat artikel ineens op. "Ja, verrek, dat is de afgelopen jaren inderdaad allemaal bereikt".

Denk dan bijvoorbeeld maar eens aan de Noordwaard die van agrarisch gebied getransformeerd is naar een "semi" natuurgebied waar ruimte voor de rivier de prioriteit heeft. Maar toch, dit inmiddels buitendijkse gebied heeft een enorme aantrekkingskracht op vogels en maakt de Biesbosch nog gevarieerder en vooral ook groter.

Voor mij springen een paar van die successen er echt uit en dat zijn de waarnemingen van een paar echt zeldzame vogels tijdens de broedvogelinventarisaties van dit voorjaar. Er worden in De Biesbosch met grote regelmaat zeer bijzondere vogels waargenomen, dwaalgasten, doortrekkers of vrij algemeen maar bijzonder voor de Biesbosch. Daar gaat het mij dus niet om, het gaat mij juist om de zeer zeldzame broedvogels die zich hier nu voor het eerst of opnieuw gevestigd hebben en van plan zijn hier te blijven.

kleinst waterhoen, niet gezien
alleen nog maar gehoord
Inmiddels kennen we allemaal de kranten- en televisieberichten van de succesvol broedende visarend en zeearend in de Biesbosch. Minder bekend en minder aantrekkelijk voor de media maar zeker niet minder belangrijk voor de Biesbosch, zijn de super verborgen levende rallen zoals het kleinst waterhoen en porseleinhoen. Deze twee zeldzaamheden, samen met een aantal teruggekeerde roerdompen, maken het restauratiewerk van de oude rietpolders compleet en tot een groot succes.

Heel eerlijk, zijn deze twee rallensoorten mij meer waard dan al die mooie waarnemingen van dwaalgasten, doortrekkers en al die andere bijzonderheden samen. Een grotere beloning, door de definitieve vestiging van deze vogels, is haast ondenkbaar.

dinsdag 22 mei 2018

Vliegende deur

zeearend, 2e kalenderjaar vlakbij het visarend nest.
Er is veel over te doen want iedereen wil wel eens een zeearend van dichtbij zien. Gelukkig hebben de zeearenden in de Biesbosch een nieuw nest gebouwd wat je, nu er weer veel blad aan de bomen zit, onmogelijk kunt zien. Bij het oude nest waren in de broedtijd altijd wel mensen te vinden die de plaat van hun leven probeerden te schieten. Dat is nu niet meer mogelijk.

Het was wel even schrikken toen in het AD een interview over de zeearenden in De Biesbosch, deed voorkomen dat het makkelijk was om vlak bij het nest te komen. De zeearenden hebben nu een goede keuze gemaakt en kunnen in alle rust hun jongen opvoeden.

Met wat geluk zien we over enige tijd de jongen door De Biesbosch zeilen en worden ze door hun ouders met een malse nijlgans gevoerd. Zo hebben wij dat een paar jaar geleden een paar keer mogen zien. De zeearend plukte toen vrij makkelijk een nijlgans uit de lucht en gaf die in de lucht aan het vrouwtje over die op haar beurt de prooi aan een jonge zeearend voerde.

Bij ons is de zeearend nog een relatief nieuwe soort maar dat is in andere landen wel anders. Duitsland en nog verder oost- en noordwaarts is de zeearend een oude bekende en gaat het ook goed met ze. Zo goed dat ze zich steeds verder westwaarts verspreiden. Een gelukje voor ons.

zeearend in Valdez
In noord Amerika is de soort zelfs algemeen en ook de nationale vogel van de USA. Tijdens onze vakanties in Britisch Columbia en Alaska zagen we de Amerikaanse zeearend regelmatig en ook nog eens van dichtbij. In de jachthaven van Seward, Alaska zat de zeearend op de mast van een zeilbootje, of in Valdez, op een meerpaal bij de ingang van de haven. Niemand kijkt hier van op, behalve wij dan.

Met wat geluk wordt de Europese zeearend net zo algemeen als zijn Amerikaanse neef en zien we de zeearend in de jachthaven van Drimmelen op de mast van een zeilbootje zitten. Het zou zomaar kunnen.

Wil je meer weten van deze vliegende reus, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/zeearend




vrijdag 18 mei 2018

Spotvogel gespot.

spotvogelbosje
Eind mei 2017 ontdekte ik aan de rand van de Gecombineerde Willemspolder, in het bosje langs De Donge, vlak bij de Groenendijk een spotvogel. Elke keer als ik daar in alle vroegte voorbij kwam, hoorde ik de spotvogel luid en duidelijk zingen. Dat was overigens maar een week of twee en daarna heb ik hem daar niet meer gehoord. In totaal verblijft de spotvogel maar een maand of drie in ons land en gaat na de broedtijd alweer snel terug naar Afrika.

spotvogel
Vanmorgen liep ik door het buitengebied van 's-Gravenmoer naar Oosterhout en terug en zou ik tweemaal het bosje van de spotvogel van afgelopen jaar passeren. Ik was hoopvol gestemd want waarom zou deze vogel daar niet terugkeren? De omgeving beantwoord immers aan alle spotvogel eisen zoals "struwelen, dichte bosschages, bosranden grenzend aan agrarisch gebied op de kleigronden", zo staat dat namelijk in de boeken beschreven.
spotvogel mooi op kleur
Op de heenweg, geen spotvogel, op de terugweg toch maar eens het gebiedje ingelopen en wat tijd in geconcentreerd luisteren gestoken. Op verschillende plaatsen aan de rand tussen de begroeiing en akkers met de ogen dicht geluisterd. Steeds wat verder door het gebied speuren, leverde toch weer succes op. De spotvogel zat goed verborgen op een metertje of twintig van mij vandaan en hoe ik ook mijn best deed, ik kreeg hem niet te zien.

Ik heb nog geprobeerd om de vogel uit zijn "tent" te lokken door het geluid af te spelen op mijn telefoon maar ik ben daar geen voorstander van. Je verstoort en frustreert de vogel omdat je met dat geluid doet voorkomen of er een indringer in zijn gebied zit. Een vogel die sterk territoriaal is ingesteld, wil nog wel eens de confrontatie met de indringer aangaan en naar de bron van het geluid komen. Maar deze vogel was daar niet gevoelig voor. Niet erg, de beloning van zijn gezang was meer dan genoeg.

Wil je meer weten van deze imitator die wel 42 andere vogels kan nadoen, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/spotvogel

dinsdag 15 mei 2018

Vogels waar je ze niet verwacht..

biotoop; een leefomgeving waar vogels zich thuis voelen.
Vogels verblijven in een omgeving waar ze zich het beste thuis voelen, voedselaanbod, beschutting of bescherming, nestmogelijk-heden of klimatologische omstandigheden bepalen dat, De samenstelling van al die factoren maken dat een vogel zich in zo'n biotoop thuis voelt en zich ook gaat voort-planten. Maar die biotoop voorkeur wordt voor veel vogelsoorten twee keer per jaar losgelaten en dat is tijdens de voor- en najaarstrek.

Dan overbruggen de meeste vogels enorme afstanden om van en naar de broedgebieden te vliegen en dan gebeurt het meest wonderlijke. Je ziet dan vogels op plekken waar je ze niet zou verwachten en dat maakte ik deze week weer eens mee.

een velduil in het veld zoals het hoort
Laag over zee, voor de kust van Oostkapelle zag ik een velduil noordwaarts vliegen. Dat was wel de laatste plaats waar je een velduil kon verwachten. De naam zegt het al, velduil, een uil die in het veld leeft en dat doet deze uil ook. Dus om hem nu boven zee te zien vliegen was wel heel bijzonder. Deze vogel was hoogstwaarschijnlijk op weg naar zijn of haar broedgebied noordelijk van ons.

Maar dat was nog niet alles, vandaag kwam daar een vrouwtjes ijseend bij. Een ijseend in mei zien is zeer bijzonder want deze eenden soort vertrekt al in maart naar het arctische toendra's en er overwinteren sowieso maar weinig ijseenden voor de Nederlandse kust. En dat was nog niet alles, deze vrouwtjes ijseend zat niet op volle zee maar op een grote plas binnendijks bij Westkapelle.
vrouwtje ijseend

Het leek mij een volledig gezonde vogel die in alle rust haar verenkleed zat te poetsen, dus waarom deze eend hier zat, was mij in het geheel niet duidelijk. Een oude eend die niet meer broeds is en de lange tocht niet meer wil maken, of een jonge eend van vorig jaar die nog niet aan broeden toe is. Het kan allemaal. Geen idee wat de reden van haar verblijf hier is maar ik genoot ervan.

Deze bijzondere waarnemingen maken deze tijd uiterst interessant, maar je moet je ogen wel openhouden.

donderdag 10 mei 2018

Wielewaal, een grote kanarie.

De Doolhof ontwaakt maar langzaam.
Heel vroeg in de ochtend in De Doolhof ook wel het Binnenkooigat genoemd, klonk op het eerste gehoor merelgezang maar dat was het niet. Het was dezelfde ronde warme klank die een merel ook heeft. Het warme geluid, klonk keer op keer exact hetzelfde en toen viel het kwartje al snel. Dit is de wielewaal.

De wielewaal is nog maar net terug uit Afrika en is een vaste gast in de Biesbosch, echter, dit is de eerste keer dat ik deze schuchtere vogel hoor en zie in De Doolhof. De wielewaal vloog al zingend van boomtop naar boomtop en volgens mij had hij ons in de gaten waardoor een goed zicht op zijn knalgele lijf uitbleef.

We keken tegen het licht in en daardoor zagen we vooral zijn silhouet. Geen probleem voor mij want het geluid van de wielewaal is al een mooie bonus.

zo hadden we hem graag gezien
De Doolhof is een nat bos in De Biesbosch, waar bomen om mogen vallen en door schimmels en torretjes tot compost worden verwerkt, en erg rijk is aan vogels. Ideaal voor wielewalen.

Geen wonder dat daar alweer meer dan dertig jaar de broedvogels worden geteld. En elk jaar tijdens deze BMP tellingen ontdekken weer een nieuwe soort. Het was ook in dit gebied waar een jaar of vijf geleden de boomklever definitief voet aan de grond in de Biesbosch kreeg, vorig jaar zagen en hoorden we hier de grauwe vliegenvanger en dit jaar namen we in alle vroegte de wielewaal waar.

Je gelooft het niet maar er zijn wereldwijd wel dertig soorten wielewalen en slechts een soort komt bij ons voor en dan ook nog eens heel verborgen, hoog in de boomtoppen. Schuw als hij is laat hij zijn warme lied uit volle borst klinken, echt genieten!

Wil je meer weten van de king size kanarie, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/wielewaal

maandag 7 mei 2018

Porseleinhoentje in de Biesbosch.

de buitenrand van de rietpolder De Vijfambachten
Vanmorgen ging de wekker om 3.30 uur en was het tijd om op te staan. Vandaag stond de BMP (broedvogel) inventarisatie in de Biesbosch op het programma. Een uur voor zonsopkomst zingt al een deel van de zang- en rietvogels en hoor je ook nog enkele nacht-vogels zoals roerdomp, bosuil en rallen. De moeite waard om daar wat nachtrust voor op te geven.

Tijdens de laatste inventarisatie die ik in de rietpolder, De Vijfambachten had, ongeveer een maand geleden, hoorde ik daar voor het eerst een porseleinhoen roepen.

Het geluid dat een beetje doet denken aan een zweepslag, viel mij gelijk op en deze ochtend was ik hoopvol gestemd om het porseleinhoen opnieuw te horen. De polder is naar mijn idee niet een uitgesproken biotoop voor een porseleinhoen maar laat dat de vooral de vogel zelf bepalen
porseleinhoen

Die vogel houdt volgens mij meer van slikranden en natte ondiepe watertjes met veel riet of een moerasachtige omgeving. En in de rietpolder De Vijfambachten is de laatste jaren het waterpeil flink verhoogd en eigenlijk iets te diep voor deze zeldzame nachtvogel. Maar, nogmaals de vogel zelf denkt daar dus anders over.

Vandaag was de beloning zelfs nog groter toen we maar liefst twee porseleinhoenen hoorden. Niet heel ver van elkaar en tegelijkertijd zaten ze te roepen. Met deze waarneming kunnen we heel blij zijn want deze waarneming geeft dus ook aan dat de eerste waarneming geen incident was en werd vandaag voor mij de definitieve vestiging van deze vogel in De Vijfambachten bevestigd.

En het geeft dus ook aan dat de eerste waarneming geen trekvogel betrof, want dat is deze hoen wel. Over een paar weken nog maar eens gaan luisteren want tot juli blijven ze actief roepen en moet ik er nog een keer van kunnen genieten.

Wil je meer weten van deze zeer zeldzame moerasbewoner, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/porseleinhoen

vrijdag 4 mei 2018

Kleine kare-karekiet.

kleine karekiet
Normaal gesproken hoor ik de kleine karekiet al in april uitbundig zingen. Maar dit voorjaar moest ik lang wachten om het opgewekte liedje van deze druktemaker te horen. Het lijkt alsof alle zangertjes wat later op gang komen maar deze kleine karekiet is ruim drie, bijna vier weken later dan mijn vroegste waarneming.
Het kan natuurlijk ook aan de onderhoudswerkzaamheden van het waterschap Brabantse Delta liggen. De Brabantse Delta onderhoud de waterloop Het Kromgat en daar hoort ook het maaien van de rietkragen bij. Afgelopen herfst is alles met de maaiboot wegge-maaid en dat zorgt er natuurlijk voor dat de rietzangers even geen stengels kunnen vinden waar ze zich aan vast kunnen houden.

zingende rietzanger
Nu de rietkragen weer flink beginnen uit te lopen, is er voor rietvogels weer houvast te vinden en worden de zangposten bemand. Op twee plekken heeft de kleine karekiet een territorium gekozen en ook de rietzanger is hier weer langs de oevers te horen.

Deze rietzanger is echt een vroege vogel, hij zingt al in het vroege ochtendgloren, het is dan zelfs nog een beetje donker. Daarbij is deze rietvogel ook al veel eerder terug uit het zuiden. Mijn vroegste waarneming van een rietzanger dateert van eind maart 2015, maar dat was dan ook een hele vroege en vanaf begin april zijn er alweer genoeg in de Biesbosch te vinden.

De kleine karekiet warmt zich dan nog aan het warme Afrikaanse zonnetje en poets daar zijn veren nog eens extra op om aan de lange terugreis te beginnen. De ergste kou is bij zijn aankomst al uit de lucht en kan wat hem betreft het voorjaar beginnen.

Wil je meer weten van de kleine karekiet, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/kleine-karekiet


dinsdag 1 mei 2018

De krassende grasmussen.

de grasmus zat in de struiken langs Het Kromgat.
De zomergasten arriveren keurig op volgorde, soms wat eerder dan gewoonlijk maar er zit nog steeds een herkenbare volgorde in. Zo waren de grasmussen alweer een week of twee terug en zagen we de gierzwaluw op 21 april en de koekoek hoorden we op 22 april. De een wat vroeger dan de ander maar redelijk binnen de bekende en de te verwachten data.

De grasmussen die in geen velden of wegen op de andere mussen zoals de huis- of ringmus en zeker ook niet op de heggenmus lijken, hebben hun vaste plekjes langs Het Kromgat reeds ingenomen. Ik tel vrijwel dagelijks de vier vaste territoria en ik denk dat het daar ook wel bij zal blijven.

2015 is voor de Oranjepolder een grasmussen topjaar te noemen met acht bezette territoria en was het een drukke boel in de polder. Dat er nu maar vier territoria te vinden zijn, wil zeker niet zeggen dat het minder goed gaat met de grasmus, integendeel.
De elzen en essensingels langs Het Kromgat
Jaarlijks neemt landelijk het aantal grasmussen nog steeds toe alleen geven ze waarschijnlijk de voorkeur aan een andere mogelijk betere leefomgeving elders. Men schat dat 150.000 broedparen in Nederland zijn en dat is een serieus aantal.

Waarom deze grasmussen het zo goed doen in onze snel veranderende wereld weet ik niet. Ik zie een mogelijke verklaring niet terug in artikelen van SOVON en de Vogelbescherming. De enige mogelijke verklaring is dat de stijging alleen maar te maken heeft met herstel van een hele slechte periode in het verleden. Mooi die veerkracht !

Wil je meer weten van deze krasse krasser, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/grasmus