Schaarse groepen groenlingen.

Groenling man

Afgelopen week viel het mij op dat het aantal groenlingen ten opzichte van eerdere jaren sterk is afgenomen. Nog geen vijf jaar geleden zag ik hier in de winter grote groepen groenlingen soms wel van 200 tot 300 vogels. Die groenlingen verzamelen zich hier in de winter om gezamenlijk op de kruidenrijke en ruige akkers te foerageren. Vaak ongedurig en steeds als zwerm opvliegend om na een rondje over de velden te vliegen weer in de kruiden te duiken. Een prachtig gezicht om zo'n wolk van vogels door de lucht te zien flitsen want het gaat wel snel.

De groenlingen kunnen in de ruigte vrij makkelijk aan voedsel komen want er wordt op die percelen gefaseerd gemaaid en afgevoerd. Grote delen blijven in de winter onberoerd liggen zodat de vogels vrij spel hebben. Dat de groepen zo groot zijn, komt omdat op een vrij beperkte oppervlakte veel voedsel beschikbaar is. Als dat niet het geval is, zijn de groepen veel kleiner en zitten de vogels veel verder verspreid.

januari 2021, nog zo'n 200 groenlingen

Dat de spectaculaire daling van het aantal groenlingen mij opviel is nu ook te verklaren. Vandaag viel namelijk het blad van SOVON vogelonderzoek op de mat en daar stond een artikel in over de afname van de groenling. Sinds 2008 daalt het aantal groenlingen sterk en daar is nu nog maar 20% van over. 

Vanaf 2009 waart ook in Nederland een ziekte onder de vinkachtigen rond. De ziekte wordt ook wel "het geel" genoemd. Officieel heet de ziekte Trichomonas gallinae. 

Ik ken de ziekte wel van naam maar dat is nog uit de tijd mijn schoonvader vogels hield. Ik weet niet meer of die vogels ook "het geel" hadden. Ik weet wel dat ze ene keer de "gaapziekte" hadden maar wat daar het verloop van was weet ik niet meer.

Is het een keer niet de vogelgriep of het Usutu virus, maar het het geel. Een andere naam maar met dezelfde vernietigende uitwerking. Ik ben benieuwd wat er voor nodig is om dit virus te overwinnen?

Het kan zijn dat de zwakkere vogels sterven en de sterke exemplaren overblijven en uiteindelijk resistent zijn voor deze ziekte. Ik hoop op een positief verloop en dat de neerwaartse trend uiteindelijk weer een opwaartse lijn laat zien.

Wil je meer weten van de knalgele vink, klik dan op de link.

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/groenling

Meebewegen met de vorstgrens.

Lijnoorden vorige week zondag

Vorige week zondag was het met minus 8 graden Celsius toch al aardig koud. Deze winterse speldenprik duurde maar een kleine week en was toen net zo snel weer verdwenen als dat hij gekomen was. Maar vergis je niet, zo'n korte pittige winterweek heeft een flinke impact op veel vogels. Zo waren de kieviten uit de Biesbosch massaal naar het Zuiden gevlogen. Meebewegen met de vorstgrens heet dat. Van de 3.500 kieviten was ruim 90% weggetrokken. De overgebleven vogels nemen de gok dat de periode maar van korte duur is en het gewone leventje weer snel door kan gaan.

11 februari 2012, Lijnoorden

En ook grote zilverreigers reageren op deze weeromslag. Ik weet nog dat ruim tien jaar geleden een langere strenge winterperiode aanbrak en overal in het land de binnenwateren dichtvroren. Voor veel vogels een ramp omdat voedsel vinden dan bijna een onmogelijke zaak wordt. Een visje is dan niet te vangen. Grote zilverreigers trekken dan naar de nog schaarse open wateren in Nederland en daar is de Biesbosch wel de belangrijkste van. Dit grootste zoetwater getijde gebied van Europa is dan de redding voor deze vogels.

Bij Lijnoorden lag destijds een fietsbrug en vanaf deze brug zag je toen tussen de 800 en 1.000 grote zilverreigers in de bomen zitten. Een spectaculair gezicht en daar moest ik afgelopen zondag ook weer aan denken. Twee clubjes van 7 grote zilverreigers zaten daar hun tijd uit te dienen, tenminste daar leek het op. Ze zaten daar te wachten op betere tijden en verbruikten zo weinig mogelijk energie zodat ze niet teveel tijd aan eten zoeken hoefden te spenderen. geduld is dan een schone zaak. Zo weet ieder vogelsoort wel een overlevingsstrategie aan te wenden en dat heet dan soepeltjes meebewegen.

Wil je meer weten van deze spierwitte verschijning, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/grote-zilverreiger

Kleine zwaan 041T geel.

041T polder te Eede, Zeeuws Vlaanderen

Het is steeds moeilijker om geringde kleine zwanen te zien. Zoals alweer even bekend is, komen deze prachtige zwanen in steeds kleinere aantallen naar ons land om te overwinteren. De noodzaak om helemaal tot hier of zelfs Engeland te vliegen, wordt steeds kleiner. Er is immers steeds dichterbij voldoende voedsel te vinden en dat komt onder andere door de klimaatverandering. De winters zijn ook in het Oosten en Noorden steeds milder dus waarom zou je zover doorvliegen als je dichter bij huis ook eten kunt vinden.

Op zich is dat voor de betreffende vogels prima want dat kost nu eenmaal minder energie en de kortere tocht levert veel minder gevaar op. Jammer voor mij want halsbanden en ringen aflezen is een kleine hobby in een hobby van vogels kijken. Maar afgelopen week had ik weer eens geluk en zag ik een geringde kleine zwaan. De zwaan had een gele GPS halsband om, die door zonnecellen van energie voorzien wordt.

Dit is een moderne onderzoeksmanier om de bewegingen van de vogels te volgen. Steeds meer vogels worden hiermee uitgerust. Niet alleen zwanen maar ook grutto's en koekoeken doen zo mee aan onderzoeken naar gedrag, trekroutes en gewoonten van vogels.

541X, 17 januari 2017
Gecombineerde Willemspolder

De kleine zwaan van afgelopen week doet mee aan een Duits onderzoek en dat deed mij direct weer denken aan de kleine zwaan 541X wit, die destijds meedeed aan het onderzoek van de Universiteit van Brussel. Deze zwaan zat twee winters in de Willemspolder in Oosterhout en die kon ik ook makkelijk herkennen want het was de enige zwaan met een witte halsband. Alle andere zwanen hadden een gele.

De zwaan die ik zag in Eede, Zeeuws Vlaanderen, is een man van drie jaar oud, met pootring 041T geel, die in de winter steeds in dezelfde regio terugkeert. Hij is als tweede jaars vogel geringd in Weststraße te Meppen in Niedersachsen. In het voorjaar trekt hij via Duitsland naar het hoge Noorden om in de late herfst terug te keren naar ons. Ik hoop dat ik hem nog vaker zie en als dat niet lukt, kan ik altijd nog zijn levensloop inzien en checken waar hij ergens uithangt.

Wil je meer weten van deze prachtigste zwaan onder de zwanen, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/kleine-zwaan

Jagende velduil aan zee.

velduil in de Willemspolder(mei 2016)

Als er een vogel als mysterieus bestempelt kan worden dan is dat de velduil wel. Vorige week zag ik een mooi exemplaar jagen boven de kwelders van Het Zwin in Zeeuws Vlaanderen. Van veel vogels weet je inmiddels wel waar je ze kunt verwachten omdat het hun specifieke habitat is of omdat ze er jaar na jaar terugkomen. Er zijn zo nogal wat van die voorspelbare soorten maar de velduil is in geen geval onder een van die categorieën te plaatsen.

Ze duiken zomaar ineens op in een gebied om vrij snel daarna ook weer te verdwijnen. Als je van iemand hoort dat ergens een velduil zit, kun je maar beter direct gaan kijken want de dag erna kan de vogel alweer gevlogen zijn. De velduilen in de Willemspolder van een jaar of zes geleden hielden het een week of twee drie vol en dat is een echte uitzondering. De velduil die ik vorige week zag was ook weer snel verdwenen want twee dagen later heb ik nogal wat moeite gedaan om hem weer in het vizier te krijgen want het was helder en de zon scheen. Ideaal voor een foto want de foto van een paar dagen daarvoor was waardeloos en ik wil toch altijd een behoorlijk bewijsplaatje hebben.

Het aantal velduilen hangt hier in ons land sterk af van de muizenstand want een jaar met veel muizen, kan zomaar betekenen dat er ook volop velduilen zitten. Weinig muizen betekent dat er maar amper velduilen gezien worden. De velduil van vorige week is denk ik dan ook een enorme toevalstreffer geweest. Trouwens dat is denk ik net zo'n toevalstreffer als de velduil in de trektijd die ik bij Oostkapelle over zee naar het Noorden zag vliegen. Wie verwacht daar nu toch een velduil?

Wil je meer weten van deze stiekemerd, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/velduil

Knobbelzwanen vermist?

Afgelopen week had ik het plan opgevat om in de Willemspolder en Zonzeelse polder naar de zwanen te gaan kijken. In voorgaande jaren zaten vanaf november veel knobbelzwanen in deze polders. Ik meen mij te herinneren dat in beide polders steevast tussen de 75 en 100 zwanen zaten. Ze blijven hier de hele winter en krijgen vanaf eind december tot begin januari gezelschap van kleine en wilde zwanen. Daar zijn er dan ongeveer een kleine honderd van en die blijven tot half februari. 

gemelde dode dieren van
1 sep tot 30 sep 2022

Maar de teleurstelling was groot toen ik door beide polders reed. In de Willemspolder zaten slechts twee koppels en in de Zonzeelse slechts een koppel knobbelzwanen. Ik maak mij dan ook grote zorgen over het welzijn van deze prachtige dieren. Nu moet ik zeggen dat ik niet alleen deze zwanen in deze twee polders mis maar ook de koppels die je zo her en der in de weilanden zag zitten. Ook die zie ik niet meer en zo wordt het aantal "vermiste" zwanen wel erg groot. Misschien roep ik te vroeg maar dit voelt niet goed. 

bijna volwassen knobbelzwaan

Er kunnen een aantal oorzaken aan ten grondslag liggen, het kan zijn dat door het zachte najaar de vogels wat later samenscholen in de bekende gebieden en deze reden heeft dan ook mijn voorkeur.  Een andere, veel ergere oorzaak zou de vogelgriep kunnen zijn want ook zwanen zijn gevoelig voor dit virus. En als dat het geval is,  zouden dus honderden en honderden zwanen gestorven zijn. Om hier achter te komen ben ik op internet gaan zoeken, oa op de site van SOVON, Vogelonderzoek Nederland. 

Er worden regelmatig meldingen gemaakt van dode knobbels die gestorven zijn aan de vogelgriep. Maar dat zijn geen honderden zwanen. Op de kaart staan de gemelde dode vogels, groene stippen zijn watervogels inclusief. zwanen. En dat zijn er wel heel veel voor slechts 1 maand. 

Een kroon op de lijst

krooneend op Industrieterrein Weststad 2018

Het is zeker meer dan twintig jaar geleden dat ik mijn eerste krooneend zag. Die ontmoeting staat mij nog helder voor de geest want het was de eerste excursie van de Vogelwerkgroep Mark & Donge die ik meemaakte. De "reis" ging naar de Biesbosch en dat was een totaal ander gebied dan dat het nu is. De Noordwaard was nog een agrarisch gebied met veel boerderijen en akkers en slechts een klein deel was ingericht als natuur. De polder Maltha bestond toen al een tijd en was een ware magneet voor vogels. In de winter zat het water vol met eenden, ganzen en zwanen en vanuit de kijkhut had je een prachtig zicht op al dat waterwild.

polder Maltha

De vogelkenners uit die tijd hadden de krooneend al snel gevonden en dat moest je toen nog helemaal op eigen kracht doen. Je had toen het gemak van waarneming.nl of een groepsapp van de Biesbosch nog niet. Ik moest hier weer aan terugdenken toen ik afgelopen week op de dijk van de Petrusplaat in de Biesbosch stond. Ik zag in de groep van meer dan 1.200 kuifeenden een krooneend dobberen. Ik voelde mij even die vogelkenner van toen in de kijkhut van Maltha die de krooneend eruit viste. Later zag ik dat hij daar al eerder gezien was. 

mannetje krooneend in de Biesbosch

Krooneenden komen hier amper voor omdat de waterkwaliteit van een andere samenstelling is waardoor de plantengroei onder water ook anders is. Ze leven voornamelijk van kranswieren en die heb je hier amper. Om geschikt voedsel te vinden moet de krooneend naar de randmeren, Oostelijke randmeren en Vinkeveenseplassen. En ook al is dat een geschikt gebied, dan beperkt het aantal krooneenden in Nederland zich tot maximaal een paar honderd exemplaren. 

In de Oranjepolder groeiden in 2011-2012 ook volop kranswieren in de net gegraven poel van de IVN Natuurtuin. Kwelwater dat erg voedselarm is, zorgde daar een paar jaar voor geschikt water waar kranswieren goed in konden gedijen. Dat is inmiddels ook alweer verleden tijd en zijn ze daar weer verdwenen. Kranswieren geven overigens aan dat het water gezond is, dus als daar krooneenden leven, weet je dat het water van goede kwaliteit is.

Wil je meer weten van deze kleurrijke zwemmer, klik dan op de link; https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/krooneend

Waar blijft die pestvogel?

Ze zitten eigenlijk altijd wel ergens in Dorst, goudhaantjes. Op een flinke wandeling door het bos kom je ze zeker tegen. Nooit veel, altijd zomaar een of twee roepend, het liefst in het naaldbos. Maar het beukenbos gaan ze ook niet uit de weg. Deze periode komen wat meer goudhaantjes en vuurgoudhaantjes naar ons land en dus ook naar onze boswachterij. 

Dit jaar zijn dat er opvallend veel en zelfs buiten de boswachterij hoor ik en af en toe zie ik ook goudhaantjes. Ze zijn niet luidruchtig en erg beweeglijk dus je moet wel opletten. Het geluidje is erg hoog en voor heel veel mensen ligt dat zachte piepje net buiten het bereik van het gehoor en worden ze meestal gemist.

Gelukkig hoor ik ze nog prima en nu ik daar de laatste weken extra op let, heb ik ze ook steeds te pakken. Ook vuurgoudhaantjes zitten de goren delen van Oosterhout. Zo hoorde ik een vuurgoudhaan druk piepen en zag hem ook flink heen en weer vliegen tegenover de ingang van het nonnenklooster aan de Kloosterdreef. Bij de Kinderboerderij, langs de geluidswal en achter de voetbalvelden van SCO om maar eens een paar plekken te noemen waar ik op een ochtend langsliep.

Dat er nu meer zitten dan in andere winters kan een voorteken zijn van een stevige winter in het Noorden. De Scandinavische goudhanen komen hier de mogelijk strenge Noordelijke winter vermijden want er zijn meer tekenen dat het daar weer ouderwets koud wordt. 

nog even wachten?

Ik las een berichtje met het veelbelovende inhoud dat extreem veel pestvogels naar Zuid Scandinavië zijn afgezakt en op het punt staan om de oversteek naar ons te maken. En met "ons" bedoel ik ook alle ons omringende landen. Ze hebben alleen nog een zetje nodig van koning winter. Als het ook in Zuid Scandinavië stevig wil winteren dan gaat het gebeuren. Ik houd de berichten nauwlettend in de gaten want dat wil ik absoluut niet missen. 

Het is alweer vier jaar geleden dat wij een paar pestvogels op Texel zagen en de mooiste waarneming van een groepje pestvogels war maar liefst elf jaar geleden toen dit groepje neerstreek op een bessenrijke Gelderse roos in Hank. Het is dus nog even afwachten of ze komen maar de goudhanen zijn er in ieder geval wel en dat is al heel wat natuurlijk. 

Wil je meer weten van het kleinste vogeltje van Nederland, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/goudhaan

Winterse brilduikers spotten.

brilduiker(mannetje)

De eenden die bij ons leven als standvogel zijn mooi, zonder meer en zonder twijfel. Maar als de winter periode aanbreekt veranderd er het een en ander. Eenden uit het hoge Noorden komen bij ons de winterperiode doorbrengen en dat doen ze vanwege onze milde winters waar dan nog volop voedsel te vinden is. En die Noordelijke eenden zijn toch echt wel een stukje mooier dan de onzen.

Afgelopen weekend heb ik weer genoten van de prachtige verenkleden van enkele van die winter gasten zoals de brilduiker, nonnetje en zaagbekken. Ik noem ze trouwens een beetje onterecht allemaal eenden maar dat is niet helemaal waar. Het zijn oorspronkelijk familie- leden van de zaagbekken maar dat terzijde. 

nonnetje(mannetje)

De brilduiker is altijd wat lastig te benaderen en ze zijn wat schuwer dan de nonnetjes die af en toe de sloten opzoeken en mensen de buurt dulden. Zelfs de grote zaagbek is niet echt bang van mensen want een paar winters geleden heeft een koppeltje grote zaagbekken een paar dagen bij ons om de hoek op de grote vijver gezeten. 

De brilduiker mannetjes zijn in deze tijd op hun mooist, de rui is nog niet zolang geleden achter de rug en de veren ogen nog fris en nieuw. Dat moet ook wel want de lange tocht uit het Noorden hebben ze nog maar net achter de rug en dan heb je een perfect verenkleed nodig. 

prachtig verenkleedje

De meeste brilduikers zijn aan de kust te vinden en in het binnenland kiezen ze voor grote wateren en rivieren. In de Biesbosch hebben ze een voorkeur voor de spaarbekkens en er is zelfs een koppel brilduikers dat het hele jaar hier is gebleven. Overzomeren noemen ze dat. Ze zijn niet tot broeden gekomen maar dat kan de komende jaren best wel eens gebeuren. In Nederland broeden u al enkele koppels maar dat is nog maar een handje vol. Ze broeden in bomen en dat kennen we hier niet zo. Soms kiest een wilde eend voor een boomnest maar dat is zeldzaam.

De nonnetjes zijn in her broedgebied een stuk dominanter naar de brilduikers en verjagen de brillen uit de bomen om er zo zelf in te kunnen broeden. Niet erg sociaal van die nonnen.

Wil je meer weten van deze bijzonder chique winter eend, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/brilduiker

Wat te doen met escapes?

roodhalsgans(met kol- en brandgans)

Het wordt steeds lastiger om mooie nieuwe ganzen en eenden te spotten. Tenminste als je het dan hebt over "echte" soorten want het krioelt inmiddels van de exoten. Steeds vaker blijkt het om ontsnapte soorten te gaan die hier nu in het wild leven en een kwekersringetje dragen. Vaak amper te zien omdat die veel kleiner en dunner zijn dan de ringen die de wilde soorten omkrijgen als ze in een onderzoeksprogramma worden betrokken. Neem de kolgans of kleine zwaan die met een flinke brede halsband worden uitgerust.

ross' gans escape

In de Biesbosch zitten nu verschillende mooie soorten met een kwekersring en dat is jammer want die tellen niet echt mee voor een vogelaar. In de afgelopen tijd zag ik de ross' gans, roodhalsgans, siberische taling, marmereend en mandarijn eend met kwekersring. Toch jammer want ik had graag de echte vogels op mijn lijstje gehad. Het lijkt er de laatste tijd op dat steeds meer volière vogels ontsnappen of misschien zelfs wel door volière houders vrijgelaten worden. 

marmereend(escape)

Inmiddels broeden verschillende van die "escapes" in Nederland, kijk maar eens naar die mandarijneenden. In de Boswachterij Dorst zitten daar soms 8 tot 10 mandarijnen. Het gaat met die soort dezelfde kant op als met de nijlgans en canadese gans. Daar barst het inmiddels ook van en zijn allemaal afstammelingen van collectievogels zoals ze soms ook genoemd worden. 

Ik zie het steeds meer als een vervuiling van het inheemse vogelbestand van Nederland en daar is volgens mij ook helemaal niets meer aan te doen. Het zou een goede stap in de richting zijn als er een algeheel verbod komt op een de import van exotische vogels. Vaak worden die vogels nu illegaal onder erbarmelijke omstandigheden het land in gesmokkeld en dat wil je toch niet?

Veel nieuwe buurtbewoners.

een paar van die jongelingen bij elkaar

In januari telde ik hier de wijk maar liefst 25 eksternesten. de wijk is inmiddels een jaar of dertig oud en de bomen die destijds geplant zijn, zijn inmiddels groot en volwassen. Ideaal voor eksters om daar hun nest in te bouwen. En in die nesten is volgens mij meer gebroed dan ooit tevoren. Want reken maar eens uit als in elk van die nesten 5 tot 7 eieren gelegd worden en ik weet ook dat niet alle legsels succesvol zijn maar twintig nesten, maal zeg maar 5 eieren zijn toch 100 jonge eksters die de wijk onveilig maken.

En, het zouden er zomaar meer kunnen zijn. Eksters leiden in de eerste twee drie jaar van hun leven een vrijgezellen leven en vormen zogenaamde jeugdbendes of wat vriendelijker gezelschap clubjes.

ekstercity, januari van dit jaar

Ze zoeken elkaar op en brengen de tijd gezamenlijk door met voedsel zoeken, kraaien en kauwen pesten en vooral veel luidruchtig heen en weer vliegen. Ik zie en hoor ze dagelijks bij ons op het plein en een enkeling komt ook bij ons in de tuin struinen naar voedsel.

De jeugdbende die nu bij ons de wijk "onveilig" maakt, bestaat uit maar liefst 27 exemplaren. Nog nooit eerder zag ik een grotere groep jonge eksters in de wijk. Meestal beperkte zich dat tot 12 tot 15 vogels en dat is ongeveer de helft van wat er nu rondvliegt. Dit is dus of een bijzonder succesvol broedjaar geweest of het aantal eksters neemt gestaag toe en kunnen we volgend jaar weer een paar nesten meer in de wijk vinden. Het aantal geschikte nestbomen is voorlopig onuitputtelijk dus daar ligt het niet aan.

hier zitten wel 10 ekster

Dat die grote groep eksters hier in de wijk, ondanks hun opvallende uiterlijk en luidruchtige gedrag betrekkelijk anoniem hier leeft is toch wel bijzonder. Want vergeet niet dat hier ook nog eens 25 koppels oudervogels leven. Dan ga je toch aardig richting de honderd vogels. 

Het kan allemaal en niemand heeft er echt last van. Ze vernielen weinig, poepen je auto niet onder en vallen huisdieren en kinderen niet aan. Kortom, we hebben er eigenlijk geen last van en dat vind ik toch wel bijzonder. De parallelle vogelwereld naast de onze waar zij en wij invloed uitoefenen op elkaars wereld. Ja, dat is het.

Wil je meer weten van deze schitterende en o zo anonieme buurtbewoner, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/ekster

Op het goudvinken touw zitten.

een van de 3 goudvinken

Veel bosvogels laten zich een heel jaar goed horen en zien. Met name boomklever, boomkruiper, vinken en grote bonte spechten zijn van die standvogels die altijd van zich laten horen. Een aantal andere, wat minder algemene bosvogels zoals appelvinken en goudvinken zijn veel lastiger te vinden. Ze zijn er wel maar zijn niet zo luidruchtig en ze leven wat meer verborgen.

In de Boswachterij Dorst zitten ze allebei en al kom ik daar vaak, ik hoor of zie ze maar af en toe. De afgelopen week viel het mij op dat de appelvinken en goudvinken wat nadrukkelijker aanwezig zijn dan anders. Soms zie ik ze amper een keer per maand maar nu zie ik ze wekelijks. Net zoals vanmorgen, toen zaten zomaar drie mannetjes goudvinken in het berkenopschot vlakbij het beukenbos.

Appelvink in Dorst 

Het was nog redelijk vroeg in de ochtend en dat is vaak het moment voor ze om te foerageren. De nacht is voorbij en de maag is leeg. Nadeel is dan wel dat de vogels erg druk en beweeglijk zijn en niet lang genoeg stilzitten om ze eens goed te bekijken of te fotograferen. Maar je kunt ook niet alles hebben. 

Dat ik deze twee vinkensoorten nu wat meer zie, zou te maken kunnen hebben met de najaarstrek van vinkachtigen uit het Noorden of zelfs uit Duitsland. Die van ons blijven hier en worden in de winter dus vergezeld door Duitse en Scandinavische vinkensoorten. Zo worden het flink wat meer vogels. Het maakt mij niet uit waar ze vandaan komen, het wordt er alleen maar leuker op.

Deze twee vinkachtigen zijn niet voor niets wat zeldzamer want mooi zingen of een duidelijke luide contactroep hebben ze niet. Allebei roepen ze vrij zacht maar wel met een heel herkenbaar geluidje. En ook bij deze twee vogels moet je er wel heel scherp op zijn want je kunt het geluid ook heel makkelijk missen. De aandacht trekken doen ze niet. 

Wil je meer weten van deze gouden vink, klik dan op de link:

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/goudvink

Late zwermende spreeuwen.

de uitvalsbasis

Half november en de spreeuwen zwermen nog steeds met een paar duizend vogels door de Oranjepolder. Ik kan mij niet goed herinneren of dat andere jaren ook zo was. In mijn beleving, zijn die spreeuwen tot eind augustus en maximaal tot ergens in september in de polder actief. Ze verzamelen in de hoogspanningsmasten, zwermen even boven de velden en vertrekken dan naar de slaapplaats. Jaren geleden sliepen ze in het centrum van Oosterhout, later kozen ze voor de rietkraag van de zandwinplas achterin de Oranjepolder.

verzamelen in de polder

Maar daar zijn ze nu ook verdreven door de huidige zandwin activiteiten. Als ik ze zo bezig zie, lijkt het er op dat ze hier ergens in de wijk of aan de rand van de wijk een nieuwe slaapplek hebben gevonden. Jammer genoeg vertrekken ze niet tegelijk naar de slaapplaats maar doen ze dat steeds in kleine groepen van enkele tientallen tot maximaal een honderdtal vogels per keer. Zo loopt de verzamelplaats, een hoogspanningsmast, langzaam leeg.

De spreeuwen worden door ons gedwongen flexibel te zijn want elke keer verliezen ze hun slaapplaats door menselijke activiteiten. 

nog een laatste snack voor het slapengaan

Dat de spreeuwen uiteindelijk de prijs betalen is duidelijk want het aantal spreeuwen neemt al jaren achter elkaar af. En naar mijn idee gaat dat jaarlijks met flinke aantallen achteruit ook omdat het aantal nestgelegenheden afneemt. Door veel nieuwbouw, verregaande isolatie van gebouwen en een steeds kleiner voedselaanbod verdwijnen deze prachtige vogels.

Maar even terug naar de late groepsactiviteiten van deze kolonievogel want dat zou nu toch wel over moeten zijn. Ze trekken wel weg maar niet ver. Een paar honderd kilometer Zuidwaarts vinden ze genoeg en in die tijd arriveert de familie uit het Noorden. Als die hier de plekken innemen van onze vogels laten ze dat zwermen achterwege en zie je dat schouwspel pas weer in het voorjaar. Dus zolang het kan, profiteer ervan.

Wil je meer weten van deze zwermende kolonievogel, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/spreeuw

Lekker uitslapen!

Afgelopen zaterdag zaten op de slaapplaats in de Achterste Kievitswaard nog zeven koereigers.

slaapplaats koereigers

Ik vind dat behoorlijk uitzonderlijk, want ze horen eigenlijk al ruimschoots richting Afrika zijn gevlogen. Zouden ze dan hier overwinteren? Ik vraag het mij af. 

De aantallen koereigers nemen in Nederland gestaag toe en aan het eind van afgelopen zomer, zaten zo'n 45 koereigers bij ons in de Biesbosch. Ze zaten wel verspreid in Brabantse, Sliedrechtse en Dordtse Biesbosch. En een paar jaar geleden was de koereiger nog een grote bijzonderheid in de Biesbosch maar daar is toch wel snel verandering in gekomen. Je komt ze nu op meerdere plekken tegen en zoals nu dus lijkt te gaan gebeuren, blijven er hier ook nog een paar overwinteren. Dat zou toch bijzonder zijn?

koereigers vertrekken uit de slaapplaats

Oorspronkelijk komen ze uit Zuid Europa en vooral ook uit Afrika. Daar heb ik ze bij honderden bij elkaar gezien, samen met honderden heilige ibissen. Ze passen daar ook beter dan in het Hollandse landschap. Ze zoeken net als in het verre Zuiden het gezelschap van vee op want die zorgen ervoor dat insecten, zoogdieren en kleine amfibieën in beweging komen. De koereiger kan zo vrij makkelijk aan zijn eten komen en moet alleen in de buurt van de grazende koeien blijven.

Deze samenwerking of symbiose(eigenlijk commensalisme) zag je afgelopen zomer vaak aan de Deeneplaatweg in de Biesbosch. Daar liepen een kleine twintig koeien in het kruidenrijke grasland en die trokken zo de koereigers aan.

de lege slaapplaats, 1 uurtje later

De koereiger is nu in winterkleed en is op afstand te verwarren met de kleine zilverreiger. In de zomer is de snavel oranje gekleurd en hebben ze een oranje kuif en oranje-bruine borstveren. Ze zien er dan prachtig uit en ik vraag mij dan ook af of er hier ook gebroed wordt? Ik weet dat een paar jaar geleden op de Sassenplaat een poging is geweest en ook dit jaar zijn jonge koereigers gezien maar of die hier geboren zijn, weet ik niet.

Als hier in de Biesbosch gebroed is, of hier wat verder vandaan, dan zouden we ook foerageervluchten gezien moeten hebben en daar heb ik nog niemand over gehoord. We gaan het de komende jaren meemaken.

Wil je meer weten van dit kleine exotisch reigertje, klik dan op de link; https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/koereiger

Een mogelijke dwaalgast in ons land.

kokarde zaagbek

In deze periode komen de zaagbekken weer naar ons land en die familie is groter dan de meesten denken. In ons land kun je zo'n acht verschillende watervogels tegenkomen die tot de familie van de zaagbekken behoren. En behalve deze acht zaagbekkensoorten kom je ook wel eens een bijzonder familielid van ze tegen. Dat is dan een zogenaamde dwaalgast. Van een dwaalgast is vaak maar een exemplaar tot slechts enkele exemplaren in ons land te vinden. 

Een zaagbek die tot de categorie dwaalgaten gerekend wordt, is de kokardezaagbek die ook wel eens kuifzaagbek wordt genoemd. 

Zouwe Boezem

Elk jaar komt er wel een tot soms een stuk of vier-vijf van die kokardezaagbekken voor in ons land. Je moet wel uitkijken want er ontsnapt wel eens zo'n vogel die hier als volièrevogel wordt gehouden. Maar dat is vaak moeilijk te bepalen als de zaagbek alleen maar in het water blijft zitten. Je kunt dan niet zien of de vogel een kwekersring om de poten heeft zitten.

In de afgelopen jaren is in het winterhalfjaar bij de Zouwe Boezem altijd wel een kokardezaagbek te vinden. Dit jaar zit daar een mannetje en die is niet echt schuw, dus ik verdenk hem ervan dat hij al een tijdje bij mensen in een kooi heeft geleefd. Het zou natuurlijk mooi zijn als dat niet zo is en dat dit een echte wilde vogel is. De commissie(CDNA) die beoordeelt of dit een echte wilde vogel is, waagt zich er nog steeds niet aan om de kokardezaagbek, ook al is het een ongeringde vogel als officiële dwaalgast te erkennen. 

Dus dat geldt dan ook voor deze vogel, ook als is de tijd in het jaar juist en zijn die beesten ook in Amerika nu op trek en kan zo'n vogel de "verkeerde afslag" hebben genomen. Het kan namelijk altijd nog zo zijn dat de vogel hier in bijvoorbeeld Duitsland is gekweekt, niet geringd is en zomaar naar Nederland is gevlogen. Ik sluit het niet uit, het kan.

Als dat zo is dan heeft hij een lange reis achter de rug want zijn oorspronkelijke leefgebied is in Noord Amerika te vinden. Het zou best kunnen dat hij daar vandaan komt en tijdens de trek gewoon te ver is doorgevlogen net als de gestreepte strandloper en de grote grijze snip die het afgelopen half jaar ook in Nederland terecht waren gekomen. 

Wil je meer weten van deze prachtige kuifzaagbek, klik dan op de link;

https://nl.wikipedia.org/wiki/Kokardezaagbek

Een verborgen bladkoning.

Deze pallas liet zich wel goed zien

Dit is dé tijd om een bladkoning te horen en met veel geluk ook te zien. In het najaar trekken ze over ons land naar het Zuiden en gebruiken de kustlijn om hun weg te vinden. Bladkoningen vind je in deze tijd vooral in de Westelijke helft van ons land. Een bladkoning is een piepklein vogeltje, groen-bruin met een lichte tekening op de vleugels en kop. Maakt een vrij duidelijk tweetonig piepgeluidje, het liefst in de dichte begroeiing van struiken. Ik heb ze nu al verschillende keren gehoord en jammer genoeg nog niet een keer goed kunnen bekijken.

In het najaar van 2020, toen we nog volop in de lockdown ellende zaten, waren wij toch op vakantie naar Zeeland gegaan en op de begraafplaats van Westkapelle werden zowel bladkoningen als een pallas boszanger gezien en gehoord. De pallas kreeg ik al snel in beeld en kon hem goed fotografen maar ook deze keer bleef de roepende bladkoning buiten beeld.

bladkoning(zonder kruinstreep)
(foto freestock photo)

Een paar weken geleden kreeg ik opnieuw een kans want op Texel werden meerdere bladkoningen gemeld. Vlakbij een vakantiepark aan de andere kant van het eiland, zat al een een paar dagen een "blako", dus wij er op af. Geen wind en een flauw zonnetje zorgden ervoor dat de vogels zich lieten horen, niet zingend want daar is het de tijd niet meer voor maar wel roepend. De bladkoning maakt een vrij luid heel herkenbaar geluid. Een dubbeltoontje dat klinkt als puwiet, puwiet, puwiet en dat houdt hij dan best wel even vol. We liepen nog maar net langs de rand van het park langs de dichte bosschages of ik hoorde de contactgroep al. 

Heel herkenbaar contactroepje maar ook nu was de blako onzichtbaar. Op de een of andere manier zijn ze niet echt schuw maar leven ze graag diep weggedoken in het struikgewas. Jagend op spinnen en muggen. Er moet toch een keer een kans voordoen om hem goed te bekijken. Ik blijf hopen.

Wil je meer weten van deze kleine stiekemerd, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/bladkoning

Kraanvogels nog niet allemaal weg.

jonge kraanvogel in de Biesbosch(5-3-2019)

De meeste kraanvogels staan nog in de startblokken. Er wachten nog zo'n 100.000 kraanvogels op de ideale weersomstandigheden en als dat dan gebeurt, vertrekken ze massaal via Frankrijk naar Zuid Spanje. Ze overwinteren daar en zijn nu onderweg van Scandinavië naar Frankrijk.

Twee weken geleden hoopte ik, tijdens onze vakantie in Drenthe, al op overtrekkende kraanvogels maar dat beperkte zich helaas tot slechts een laag overvliegende kraanvogel. En die ene kraanvogel was volgens mij niet eens op trek want in het gebied waar ik hem zag, broeden tegenwoordig kraanvogels. Bij het Dwingelderveld en Fochterloërveen broeden tegenwoordig bijna honderd broedparen.

volwassen exemplaar in Zeeland(29-3-2021)

Dat het zo goed gaat met deze vogel komt ook omdat het in Duitsland ook zo goed gaat met deze vogelsoort. Door de uitbreiding van de Duitse populatie, verschuift deze langzaamaan steeds verder Westwaarts onze richting in. 

Als de wind een beetje goed staat, zeg maar wat meer uit het Oosten dan maken we hier nog aardig kans op overvliegende exemplaren maar dan moet alles samenkomen en die keren dat dat gebeurt is niet bijzonder groot. Om iets van de kraanvogel trek mee te krijgen, kun je maar beter in Oost Nederland of liever gezegd in Limburg zijn. Daar pikken ze er ieder jaar wel aardig wat van mee.

grijze kroonkraanvogel(voorjaar 2006)

De trek van de kraanvogels duurt wat langer dan die van bijvoorbeeld de graspiepers. Die trekken in een periode van een paar weken over en dan is het klaar. Kraanvogels daarentegen nemen de tijd voor de lange reis en die trektocht kan wel tot december doorlopen .

Een volwassen kraanvogel is prachtig van kleur en tekening maar legt het toch echt wel af bij zijn Afrikaanse familielid, de grijze kroonkraanvogel. Deze kraanvogel leeft in Oost- en Zuid Afrika en wij zagen hem in het voorjaar van 2006 in Tanzania en Kenia.

Wil je meer weten van deze statige vogel, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/kraanvogel

Een pontje hier en een pontje daar.

1e kalenderjaar pontische meeuw

Afgelopen zaterdag, op volle zee, zo'n 20 kilometer voor de kust van Scheveningen vlogen de pontische meeuwen mij om de oren. De afgelopen jaren zag ik op zee altijd wel pontische meeuwen, meestal een stuk of drie, vier maar deze dag was dat anders.

Niet alleen was de waarneming van enkele tientallen pontische meeuwen bijzonder ook het weer was bijzonder. Eind oktober,16 graden en windkracht 2 deed eerder aan een nazomerdag denken dan aan een onstuimige herfstdag waar ik wel op had gerekend. Zelfs de dag ervoor werd nog een Westenwind kracht 4 voorspeld maar die voorspelling kwam dus niet uit.

larus cachinnans(pontische meeuw)

Ik denk dat die plots gewijzigde weersituatie er ook voor had gezorgd dat de zeevogels andere plannen hadden gemaakt. Alle vogelsoorten die je op zo'n zeedag kunt verwachten, vlogen inderdaad wel voorbij maar niet in de aantallen waar je op mag rekenen als er een wat hardere Westen of Noordwesten wind staat. 

Niet alleen het weer maar ook de vogelgriep heeft die dag invloed gehad op de waarnemingen. Zo heeft de vogelgriep keihard toegeslagen onder de jan van genten populatie en dat merkte ik ook. Slecht een kleine vijftien of zelfs wat minder jan van genten cirkelden rond de boot. Enkele juveniele vogels bleven wat langer in de buurt en die paar volwassen vogels waren steeds weer snel vertrokken. 

1e kalenderjaar Poolse pont met ring P.2ZR

Daar voor in de plaats verschenen dus die pontische meeuwen. Van oorsprong zijn dit vogels uit het Oosten van Europa, ze leven en broeden rond de Zwarte zee, Kaspische zee en tegenwoordig ook in Polen en Duitsland. Opvallend was het grote aantal jonge vogels, zogenaamde eerste kalenderjaar beesten. Dit jaar geboren en vrij kort daarna zijn ze Westwaarts gevlogen en zitten ze nu dus bij ons voor de kust. 

Tussen al die pontische meeuwen zaten verschillende geringde vogels, bijna allemaal in Polen geringd en dat is goed af te lezen, want de ringcodes beginnen dan met een hoofdletter "P" en daarna een cijfer-letter combinatie. Er zat ook nog een Tsjechische vogel tussen die ook een gele ring droeg met de letter-cijfercombinatie T.23M. 

verschillende meeuwensoorten?!

Een internationale gebeurtenis die dag en vooral ook een moeilijke dag want zie maar eens een juveniele geelpoot- van juveniele pontische meeuw te onderscheiden? Want ook die waren ter plaatse. En niet te vergeten de drieteenmeeuwen, dwergmeeuwen, kokmeeuwen, zilvermeeuwen en grote- en kleine mantelmeeuwen. Zowat het hele assortiment meeuwen was ter plaatse.

De pontische meeuw heeft als hij op zijn poten staat een wat langgerekt lijf en hij staat ook hoog op zijn poten. Heeft bijna altijd een spierwitte kop ook als hij jong is en ook de lange dunne snavel valt op. Hij heeft niet die knobbel(gonyshoek) op de ondersnavel zoals een mantelmeeuw of zilvermeeuw die heeft. En de eerste kalenderjaar vogels hebben in de nek een grijs streepjespatroon oftewel een boa. De combi van al die kenmerken kunnen helpen om er een pontische meeuw van te maken. Ja, en zo was het weer een hele leerzame dag.

Wil je meer weten van deze lastig te herkennen meeuwensoort, klik dan op de link; 

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/pontische-meeuw

Volop houtduiven.

houtduif

Vorige week woensdag was ik in de Boswachterij Dorst en zag die ochtend dat de vogeltrek in volle gang was. Flinke groepen vogels vlogen relatief laag over de Boswachterij, in een strakke lijn Zuidwaarts. Vooral vinken, koperwieken en houtduiven vlogen over.

En die houtduiven vallen eigenlijk nooit echt op. Ik ben gewend om overal wel houtduiven te zien. Hier in de wijk, onze tuin en de Oranjepolder en ook in de Boswachterij, maar nooit in de aantallen van afgelopen week. 

Op een gegeven moment ben ik de duiven gaan tellen en kwam al snel op enkele honderden overvliegende houtduiven. Ook de koperwieken en vinken vlogen met tientallen over en in dezelfde richting als de duiven. Duidelijk de vogeltrek in volle gang. 

Oversteek van Falsterbo, Zweden 

Dat houtduiven in het najaar wegtrekken wist ik wel maar er blijven in de winter ook veel houtduiven hier. Dus zo opvallend is dat niet. Nu vermoed ik dat een deel van onze duiven naar Zuid Europa vliegt en veel Scandinavische en Oost Europese houtduiven naar hier komen en hier overwinteren of ook direct doorvliegen naar het Zuiden, dat kan ook. In een goed jaar overwinteren hier bij ons tussen de 1 en 2 miljoen houtduiven, Alsof het niks is!

Als ik kijk naar de aantallen getelde duiven bij het vogeltrek station Falsterbo in Zweden verklaart dat gelijk een hoop. Inmiddels zijn daar ruim 660.000 houtduiven de smalle zeestraat tussen Zweden en Denemarken overgestoken en het kan niet anders dan dat daar een flink deel van bij ons in Nederland over komt.

En we zijn er nog niet, de trek gaat nog wel even door. Maar het zijn er tot nu toe wel meer dan in de afgelopen jaren. In 2021 vlogen 290.000 duiven Zuidwaarts en in 2020 waren dat er 782,000.  2019 was een topjaar met bijna een miljoen duiven en 2020 was het slechtste jaar met 260.000 exemplaren. Een verklaring voor die grote schommelingen kan ik niet bedenken.  Het zal vrijwel zeker een combi zijn van een strenge winter en weinig voedsel.

Wil je meer weten van deze onopvallende jaarvogel, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/houtduif