Grasmussen krassen verderop.

bloeiende koolzaadvelden in de Oranjepolder

Redelijk vroeg in het voorjaar komen de grasmussen terug naar ons land om te broeden. Ik heb er in maart in dit blog al een keer over geschreven. Ze kiezen dan vooral hun territorium in de struiken langs Het Kromgat. Dit jaar ontdekte ik daar 4 territoria en dat zijn een aantal minder dan voorgaande jaren. Ik schreef in maart ook al dat dat geen probleem is want landelijk gaat het al jaren erg goed met de grasmussen. De aantallen stijgen jaarlijks en dat is in deze tijd met veel problemen in de natuur uitzonderlijk.

grasmus in het uitgebloeide koolzaadveld

Maar wat mij dit jaar pas opvalt is dat de grasmussen na het grootgebrachte legsel, hun territorium verlaten en een ander gebied kiezen. Niet ver van de struiken langs het Kromgat, zitten de grasmussen meer in het open gebied van de Oranjepolder. Vlak bij de Otterweg zie en hoor ik dagelijks de grasmussen krassen. Ze zitten in de toppen van de koolzaadplanten en in de hoge kruiden in een akker naast de Kromgatweg,

Zeker vier grasmussen krassen en foerageren in dit open stukje polder waar de boeren weinig activiteit laten zien. Ze kiezen dus wel voor rust maar ook voor ruimte en dat is opvallend. Want de grasmussen die begin van dit broedseizoen nog in de struiken zaten, zijn dus nu verkast naar het bouwland, hemelsbreed nog geen honderd meter. Nu kiezen grasmussen normaal gesproken ook voor open land met hoge kruiden maar dat ze die voorkeur gedurende het seizoen aanpassen is nieuw voor mij.

De reden van deze verplaatsing snap ik nog niet, mogelijk dat de noodzaak om in april en mei in de struiken te zingen afneemt, naarmate het broedseizoen vordert. De vogels kunnen nu kiezen en dat was in april en mei nog niet mogelijk. Zo zie je maar dat goed opletten weer tot nieuwe inzichten leidt.

Wil je meer weten van deze krassende knarren, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/grasmus

Late steenuilen.

broedend steenuiltje aan de Provinciale weg

Je zou het niet zeggen maar in Oosteind leven op diverse plaatsen steenuilen en ook een enkele kerkuil. Het zijn echt uilen die de nabijheid van mensen opzoeken en voor ons maar zelden of nooit te zien zijn.

Ze houden erg van rommelige even, oude boomgaarden en schuurtjes. En die hebben ze in Oosteind al worden dat er ook steeds minder want veel "stadse" mensen kopen de oude boerderijen en knappen en ruimen die flink op. Uiltjes zijn zoals iedereen wel weet met name nachtdieren en die blijven overdag buiten beeld, steenuiltjes laten zich ook overdag wel zien en dan jagen ze ook.

De uilenwerkgroep van IVN Mark & Donge helpt de uilen in dit gebied waar mogelijk. Nestkasten ophangen en onderhouden en wat misschien wel het belangrijkste is, de mensen waar de uilen bij in de buurt zitten, informeren. Een goede voorlichting is hier het halve werk.

In juni worden alle nestkasten gecontroleerd. Er wordt gekeken of er jonge uilen en hoeveel jonge uilen er in de nestkast zitten. De verzamelde gegevens worden doorgegeven aan SOVON en besproken in de IVN Vogelwerkgroep. Ik was tijdens de jaarlijkse controle bij een van die nestkasten aan de Provinciale weg in Oosteind gaan kijken.

nestkast controle

Laat deze kast nou net in een eik hangen die ook nog eens vol zit met de eikenprocessierupsen. Uitkijken geblazen of je zit een week of langer met een fikse huidirritatie. In de kast zat een steenuil op eieren en dat is een zorgelijke constatering. Want in deze tijd van het jaar horen de eieren al lang en breed uitgebroed te zijn. De kans dat deze eieren uitkomen en de jongen uit zullen vliegen is uiterst klein.

Het is wel het beeld van dit jaar. Door de koude periode in maart zijn alle vogels later begonnen aan het broedseizoen. Als dat zo is hebben veel uilen een probleem. Maar stel dat het alsnog lukt, dan zouden uit dit nest drie jonge steenuilen uitvliegen. Binnenkort nog eens gaan kijken of er extra activiteit te zien is want dan moeten de uitjes aan de bak en volop prooien naar de kast brengen want die jonge beestjes hebben honger.

Wil je meer weten van het kleinste uiltje van Nederland, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/steenuil

Vissende zwarte sternen.

er werd volop vis gevangen

De zwarte stern is een stern van het binnenland. Alle andere sternen zijn vooral aan de kust te vinden en alleen de visdief zie je zowel aan de kust als in het binnenland. De zwarte stern is wat dat betreft ook echt anders, naast het verblijf in het binnenland is het verenpakket asgrijs naar bijna antraciet gekleurd. Alle andere sternen zijn spierwit.

Dit fraaie sterntje danst boven de lelie- en plompbladen op jacht naar een prooi, en af en toe zag ik ze een plotselinge duik maken, het heldere water in om vrijwel direct op te stijgen met een vers gevangen visje. Ik zag ze in de Oude Zederik bij Lexmond maar genoeg kleine visjes voor hun jongen vangen.

broedende zwarte stern

Daar broeden de zwarte sternen op, door mensen gemaakte, kunstmatige eilandjes. Vroeger toen deze nesthulpjes er nog niet waren, kozen de sternen graag voor de krabbenscheer-bedden die in het water dreven. Een krabbenscheerplant is een echte verlandingsplant en komt in moerasgebieden voor. Maar die zijn er steeds minder en minder in Nederland. Maar goed dat de sternen geholpen worden anders zag het er slecht voor ze uit.

Niet zo lang geleden sprak ik een oude boer uit Raamsdonk, hij was al ruim boven de tachtig, en hij sprak ook over zwarte sternen. Die zouden in een ver verleden ook in De Donge bij 's-Gravenmoer/Raamsdonk gebroed hebben. Daar zou ik ze niet verwachten want ik ken De Donge ook nog van voor de grote reinigingswerkzaamheden en de aanleg van het Noorder afwateringskanaal halverwege de zeventiger jaren en daarbij staat er in De Donge altijd een gestage stroming richting de grote rivieren en daar houden de krabbenscheren niet van.

Het was toen een inktzwart riviertje dat vooral de viezigheid van de leer- en schoenfabrieken uit Dongen moest vervoeren, richting de Oude Maas en Amer om uiteindelijk zo ongezuiverd en wel samen met nog veel meer viezigheid de zee in te stromen. Het leek mij onwaarschijnlijk dat de zwarte sternen dit destijds een aantrekkelijke leefomgeving hadden gevonden. Jammer dat de zwarte sternen niet meer in De Donge broeden, er liggen weliswaar geen krabbenscheervelden in het water maar wel grote gele plompbedden en die lijken mij ook stevige genoeg. Dus wie weet, komen ze ooit weer terug.

Wil je meer weten van deze donkere maar o zo mooie sterntjes, klik dan op de link;
 https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/zwarte-stern

Zomers nonnetje?

Half juni, het is bijna zomer en dan verwacht je geen wintergasten meer te zien. Maar dat kan heel onverwacht wel eens anders lopen. Afgelopen week, tijdens een weidevogel-inventarisatie in de Biesbosch zagen we een koppel nonnetjes zwemmen. Het zijn zogenaamde overzomeraars in plaats van overwinteraars want broeden doen ze hier niet. Wat de reden van hun verblijf hier is, weet ik niet.

Ik had al vaker gehoord dat er een vrouwtje nonnetje bij de polder Maltha rondzwom en dat doet ze ook alweer een paar jaar. Dit koppel zwom in de Muggenwaard, wel wat verder weg maar door de telescoop prima te bekijken.

het Biesbosch koppeltje van afgelopen week

Nu ik er zo over nadenk, kan ik mij goed herinneren dat afgelopen winter redelijk wat nonnetjes in onze telgebieden rondzwommen, meer dan andere jaren. Het kan ermee te maken hebben dat het voedselaanbod of weers-gesteldheid in hun broedgebieden ervoor zorgde dat ze massaal naar het zuiden getrokken waren of er zijn gewoon meer nonnetjes en gaat het goed met deze eend uit de zaagbekken familie. Hij wordt trouwens ook wel eens de kleine zaagbek genoemd.

Je zou het zo niet zeggen maar samen met de brilduiker, ook zo'n wintereendje zijn ze beiden familie van de zaagbekken. In ons land komen acht zaagbek familieleden voor en ook de eider, ijseend, grote en zwarte zee eend zijn familie van de grote en middelste zaagbek. De meeste soorten komen dus op zee voor.

Wil je meer weten van deze overzomeraars. klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/nonnetje

Geheimzinnige purperreigers.

laag overvliegende purperreiger in de Zouweboezem.

Van alle reigers die bij ons in Nederland voorkomen is de purperreiger de meest schuwe en meest lastigste reiger om te zien. Ze zitten meestal in een kolonie op een paar plekken in Nederland. De voor mij meest bekende kolonie is die in de Zouweboezem bij Lexmond. Een hele kleine kolonie hier in de buurt is de kolonie van slechts 9 nesten in het Aert Eloyenbosch in de Sliedrechtse Biesbosch.
Deze kolonie heb ik de afgelopen jaren een paar keer mogen bezoeken met als doel de nesten te tellen. Het zoeken van de nesten in het zeer dicht begroeide en modderige gebied van dit stukje Biesbosch is een ware "survival of the fittest" onderneming.

purperreiger op zoek naar prooi

Hier staan polsdikke wilgenstruiken zeer dicht op elkaar met op ooghoogte de purperreigernesten. Je kunt net in de nesten kijken of er eieren of jonge reigers inzitten. Al worstelend en klimmend beweeg je je voort, goed oplettend of je tussen de dichte begroeiing een nest kunt vinden. Het zicht in dit natte oerwoud is slechts enkele meters. Helaas kon ik er dit jaar niet bijzijn en dat spijt mij wel want het is zeker een unieke beleving.

purperreigernest

De kolonie hier heeft het zwaar en het zal mij benieuwen of die zal blijven bestaan. De echte grote kolonies bestaan uit 100 tot 200 nesten en die kunnen wat meer hebben. Zo'n grote groep bij elkaar versterkt alleen maar.

In de afgelopen veertig jaar blijft het aantal purperreigers in ons land met zo'n 850 broedparen wel stabiel. In de tussenliggende tijd is de populatie wel gedaald naar 200 broedparen maar heeft zich in de loop der jaren goed hersteld. Dat toont de veerkracht maar weer eens aan van deze soort, de dip die tot een dieptepunt van ongeveer 200 nesten leidde, is momenteel weer helemaal goedgemaakt.

Wil je meer weten van deze uitgesproken zomergast, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/purperreiger

De bende van 17 eksters.

het trainingsveld als ontbijttafel

Eksters zijn altijd heel vroeg met broeden, ze beginnen al in februari en zijn in de maand ervoor al druk met het bouwen van het enorme nest want dat kunnen ze. Grote nesten, hoog in de top van een boom met een dak erboven en vaak ook nog een reserve nest dicht in de buurt. Je weet maar nooit waar dat goed voor kan zijn. Dat betekent ook dat de jongen al vroeg in het voorjaar uitvliegen en dat kun je zo rond deze tijd ook goed zien. Die jongen zoeken elkaar op en verblijven de komende tijd in elkaars gezelschap.

Zo'n plek, waar je elk jaar een grote groep jongelingen bij elkaar kunt zien, is het trainingsveld van voetbalclub SCO. Aan de rand van de polder, omzoomd door elzen, essen en bramenstruiken. Dit jaar is de groep wat groter dan afgelopen jaar toen waren het 14 eksters en nu is de groep 17 exemplaren groot.

overal, verspreid op het veld, etende eksters

Met veel herrie en heen en weer vliegen trekken ze ongewild de aandacht. Ze doen mij altijd denken aan een bende boefjes, kwajongens. Een beetje knokken, wat schelden en elkaar achterna zitten. In de loop van de dag verspreid de groep zich door de buurt en zitten ze ook bij ons in de straat, op het dak en in de boom voor ons huis. Maar 's-morgens zitten ze allemaal samen, samen ontbijten op het voetbalveld.

Jonge eksters die nog geen partner hebben en nog geen eigen territorium of nest, blijven het eerste jaar en soms ook wel het jaar daarna samen. Pas na deze periode als ze geslachtsrijp zijn gaan ze uit elkaar en begint het echte leven. Dan breken serieuze tijden aan en is er weinig tijd om te spelen, dan wordt er echt geknokt om te overleven en kraaien weg te jagen

Wil je meer weten van deze bendeleden, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/ekster

Kwartels gearriveerd.

om 5.45 uur ontwaakt de Lage Vuchtpolder met roepende kwartels.

In de Lage Vuchtpolder, tussen Teteringen, Den Hout en Breda, is een mooi natuurgebied ontstaan. Natte natuur, waar met name de weidevogels erg van houden en daar heb ik deze week volop van genoten. Op een vroege ochtend vlogen de grutto's, scholeksters, kieviten en zelfs tureluurs alarmerend over mij heen. De kans dat ze mij daar weg wilden hebben omdat de jongen daar ergens rondliepen, was erg groot. Het was windstil en helemaal onbewolkt en dat zijn de ideale omstandigheden om vogels te spotten. Ook vielen de vele graspiepers op, ze zaten op paaltjes, op het weggetje en ik zag er ook met voedsel in de bek. Die hebben dus ook ergens jongen zitten.

verborgen levende kwartel in beeld

Maar de grootste verrassing was toch wel het roepen en dus de aanwezigheid van kwartels. En niet zomaar een kwartel, nee ik hoorde op verschillende plekken bij elkaar wel zes kwartels roepen. Zien is een ander verhaal want ze leven nogal verborgen en dat is in deze polder geen kunst.

Geen weides met raaigras maar kruidige weides die niet gemaaid worden en maar door kleine groepjes runderen begraasd worden. Volop schuil mogelijkheden voor de kwartel.



zo zien we ze niet graag.

Dit familielid van de fazant is maar een paar maanden in ons land. Hij komt hier om te broeden en is eind augustus alweer naar Afrika weggetrokken. En dat maakt de vogel zo kwetsbaar en zeldzaam want tijdens de trek sneuvelen nogal wat kwartels door de jacht die in het zuiden op ze gemaakt wordt. Veel kwartels eindigen op een bedje van beetgare groenten, krielaardappeltjes en worden de boutjes gegarneerd met een paar witte druifjes.

Met de ontwikkeling van de Lage Vuchtpolder is een broedkamer voor kwartels ontstaan. Hier zullen ongetwijfeld een flink aantal kwartels uitvliegen alleen ik hoop niet dat ze eind augustus rechtstreeks naar een keuken op Sardinië vliegen. Dat zou eeuwig zonde zijn van al die inspanningen om de natuur hier een handje te helpen. Nee wat mij betreft mag de kwartelstand elk jaar toe blijven nemen. Het geluid van de kwartelslag vergeet je niet snel en daar ga je erg snel aan wennen en van houden.

Wil je meer weten van dit verborgen levende familielid van de fazant, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/kwartel

Flatgebouw voor oeverzwaluw.

oeverzwaluw in volle vlucht

Vorig jaar werden de werkzaamheden bij mineraalverwerker Sibelco in Geertruidenberg stilgelegd omdat oeverzwaluwen in een berg grond op het bedrijfsterrein hun nesten hadden gebouwd. Niet veel later werd besloten om de oeverzwaluw een handje te helpen door een grote oeverzwaluwwand op het bedrijfsterrein te bouwen. Achteraan op het terrein op de oever bij de splitsing van de oude Dongetak en de het Wilhelminakanaal verscheen een enorm betonnen bouwwerk, met zo'n honderd gaten die de oeverzwaluwen zelf verder moeten uitgraven om er een geschikte nestholte van te maken.


de net geplaatste oeverzwaluwwand

Een heel mooi initiatief waarvan je altijd maar moet afwachten of het iets gaat worden. Nou in dit geval hoef je daar niet lang over te twijfelen want de wand is vrijwel direct in gebruik genomen en grote aantallen oever-zwaluwen vliegen nu constant af en aan met voedsel voor de jongen die in de gangen van de wand in alle rust, beschermd op kunnen groeien.

ze ziet de bewoonde wand er nu uit

Want dat opgroeien ging in het verleden nogal eens mis omdat grondverzetbedrijven of aannemers het werk niet graag stilleggen en de zandhopen met bewoonde nesten en al op de schop de namen. Weg zwaluwen en weg legsels was het dan nogal eens.

Maar daar is nu een mooie veilige nestplaats voor teruggekomen en wat is het toch bijzonder dat vogels dat ook gelijk vinden en niet onbelangrijk, ook geschikt vinden. Je moet het maar willen, zo'n grijze saaie flat met allemaal dezelfde voordeurtjes? Voor de honderd koppels oeverzwaluwen maakt het dus niet veel uit als ze maar een nestgelegenheid hebben

Voor mij is het trouwens ook wel fijn, want nu kan ik op wandelafstand de oeverzwaluw zien, iets verderop zitten de huiszwaluwen onder een dakrand van een huis, gierzwaluwen gieren hoog boven onze wijk en in de polder zie ik regelmatig de boerenzwaluw achter insectjes aanjagen. Nee, wat zwaluwen spotten betreft heb ik niet te klagen.

Kauwenappartement bezet.

de jongen zijn net weer gevoerd.

Op het plein voor ons huis scharrelen elke dag eens stuk of zes kauwen rond. Ze zoeken naar voedsel en blijven meestal in elkaars buurt. Je kunt wel zien dat het koppels zijn. Ze blijven een heel leven bij elkaar en de koppels leven in een los kolonieverband bij elkaar in de buurt.

Maar wat ik nog niet eerder had gezien en dat ligt vooral aan mij, is dat ze ook bij elkaar in de buurt broeden. Ik heb daar eerlijk gezegd nog nooit eerder aandacht aan besteed. Ik ontdekte wel eens een nest in een schoorsteen van een huis in de wijk of bijvoorbeeld in de nestkast in de spouw van het gebouwtje van het IVN in de Oranjepolder. Daar werd dan de nestkast van de holenduiven tot aan de nok toe volgepropt met takken en de duiven werden fanatiek buiten de deur gehouden.

de kauwenflat zit vol

Langs de geluidswal van de A27 staat een lange rij populieren die jaren geleden flink gesnoeid zijn en een aantal van die bomen hebben deze drastische snoeibeurt niet overleefd en zijn afgestorven. Ze staan er nog en zijn flink onderhanden genomen door spechten en in die holtes huizen nu dus kauwen.

Vlak bij elkaar zitten een aantal nesten die de kauwen nu bewonen. Zo dicht bij elkaar dat ze al broedend een beetje stil moeten zijn om de buren niet te wekken. De tussenwandjes zijn maar dun en dan hoor je alles van elkaar.
De kauwen moeten soms echt moeite doen om de nestholte te betreden, ze zijn daarin opvallend behendig. Dus ze foerageren niet alleen als groep, ze broeden ook nog eens dicht bij elkaar en vertonen geen territoriaal gedrag.

Dat zie je vaak wel bij andere vogels en die dulden dan ook geen soortgenoten in hun nabijheid. Kijk maar eens naar merels en roodborstjes, die vechten er dan fanatiek op los, net zolang de indringer verdwenen is. Dat doen die kauwen dus niet, nee, kauwen zijn echte kolonievogels die niet alleen gezamenlijk foerageren maar ook samen broeden.

Wil je meer weten van deze sociale flatbewoner, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/kauw