Rode wouw in the air.

rode wouw met zijn diep gevorkte staart.

Even dacht ik dat de rode wouw die afgelopen zaterdag over ons hoofd vloog de weg kwijt was. We stonden in de Oude Dooijemanswaard in de Biesbosch en hadden vooral oog voor de watervogels. Niet gek, want deze vogels zie je nu het meest en het makkelijkst. De meeste zangvogels en steltlopers zijn hier nu weg en de zogenaamde wintervogels zoals eenden, ganzen en zwanen trekken de aandacht.

Daarom was de laagvliegende rode wouw een mooi en uniek moment. Met verbazing zagen we de grote vogel met zijn kenmerkende diep gevorkte staart laag overvliegen. Hij draaide wat en liet zich omhoog hoog brengen door de thermiek, voor zover die er kon zijn, want het weer was niet helemaal je dat.

Deze noordelijke vogel broedt met name in Zweden, oost en noordoost Europa en trekt in het najaar naar het zuiden. De trek van deze vogels start zo'n beetje rond oktober en loopt door tot in november, De vogels zijn dan vooral in het oosten van ons land te zien en dan moet er eigenlijk ook een stevige oostenwind staan anders is Duitsland van noord naar zuid de te volgen route. Deze maand zijn er amper tien in Nederland gezien en dan zoals te verwachten, nog het meeste in het oosten van ons land.

Sinds een paar jaar, zo ongeveer vanaf 2010 broeden er weer een paar koppels rode wouwen in de buurt van Neede in Gelderland, vlak bij de Duitse grens. Het zou prachtig zijn als deze vogels zich ook in Brabant zouden vestigen. Er zijn plekken te bedenken die daar voor in aanmerking komen, Strabrechtse heide, Loonse en Drunese duinen, de Grote Peel om maar eens een paar robuuste natuurgebieden te noemen.

Maar wil je meer weten van deze gevorkte wouw, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/?vogel=179

Meeuwen Masterclass.

Pierre

Deze week heb ik een lezing, zeg maar gerust een masterclass, over meeuwen bijgewoond. Een lezing die in alle opzichten bijzonder was. In de eerste plaats ter herinnering en herdenking van Pierre, een goede vogelaar die begin dit jaar is overleden en in de tweede plaats de lezing die in nagedachtenis aan hem werd georganiseerd.

Het zou geen simpel geanimeerd verhaaltje over meeuwen worden, nee het werd een lezing over meeuwen voor gevorderden en dat was een under-statement. Meeuwen, verdeelt in grote en kleine meeuwen, was nog te overzien maar daarna ging het al snel over grote meeuwen in eerste, tweede , derde en vierde kalenderjaar. Een verenkleed dat enigszins versleten was en deels door de rui vervangen was door frisse nieuwe veren.

8 = tertials

Een hoofdrol was weggelegd voor de tertials. De vijf kleine veertjes, en het zijn er bij alle vogels altijd vijf, die over de veren van de armveren zitten als de vleugel ingeklapt naast het lichaam ligt. Deze vijf kleine veertjes bepalen vaak in welk stadium het verenkleed verkeerd en zelfs in welk deel van het jaar het verenpakket gezien wordt. Strak omlijnd, gekarteld, donker met een rafelig lichter randje of amper met een  tekening en vaal grijs.

Veel meeuwen zien er, zeker in het eerste jaar, qua kleur en voorkomen bijna allemaal hetzelfde uit. Het komt dan aan op de details zoals poten, snavels, kleur en plaats van de ogen in de kop en de tertials(daar heb je ze weer). De juiste combinatie bepaalt de soort en levensjaar. Zilvermeeuwen, kleine en grote mantelmeeuwen ging nog wel.

Pontische meeuwen, zwartkopmeeuwen en geelpootmeeuwen werden alweer wat lastiger te determineren maar met wat oefening in het veld vermoed ik dat het op den duur wel gaat lukken. Hoewel de zwartkop-meeuw in zomerkleed geen probleem is en in winterkleed zie je ze hier amper want dan zitten ze toch in het zuiden.

adult zilvermeeuw C6

En zo zijn per meeuw details die de soort kenmerken en onderscheidend zijn. Als dat onderscheid er niet is, kunnen ringen uitkomst bieden. Overal worden meeuwen geringd en wordt onderzoek gedaan naar trekroutes, foerageergedrag, leeftijden en voortplanting. Zelf lees ik ringen ook af en meld alle afgelezen ringen van ganzen en zwanen op www.gees.org , ringen van lepelaars en meeuwen heb ik wel afgelezen maar nog niet gemeld. Onlangs zag ik op de dijk bij Westkapelle een adult zilvermeeuw met rechts de gele pootring C6. Ik ben benieuwd wie dit is en waar het beestje vandaan komt. Ik hoop dat Theo mij uitsluitsel geeft. Hij heeft mij in ieder geval gemotiveerd om nog scherper naar meeuwen te kijken. Een mooie herinnering aan Pierre, zo heeft hij mij toch weer aangemoedigd om verder te kijken dan mijn neus lang is.

Krijg de pestvogel.

Afgelopen week was een topweek als het om het waarnemen van bijzondere vogelsoorten gaat. Zo kwam ik langs de kust bij Westkapelle, Oostkapelle en Neeltje Jans, de grote zee-eend, parelduiker en kleine alk tegen. Maar daar bleef het niet bij, in de tuin van kasteel Westhove aan de rand van Oostkapelle, kwamen wij een vrij zeldzame pestvogel tegen. Deze zeldzame wintergast zat in de top van een gelderse roos, een van de favoriete foerageerplanten van deze besseneter uit het hoge noorden tot in Siberië toe.

Het was alweer heel wat jaren geleden, om precies te zijn, 23 januari 2011, dat ik de pestvogel voor het eerst en voor het laatst zag. Bijna zes jaar later kon ik er weer een in volle glorie bewonderen en niet zomaar. De vogel bleef rustig zitten en ik kon hem tot op vier meter benaderen.

Ze hebben een voorkeur voor gelderse roos en dat is best gek als je weet dat deze vogels in Scandinavië en noord Rusland juist in sparrenbossen leven en dan voornamelijk van insecten leven. Ik denk dat je dit eetpatroon ook een beetje kunt vergelijken met dat van de koolmezen die in de zomer ook van insecten leven en in de winter overschakelen naar zaden.


gelderse roos in de tuin van kasteel Westhove, Oostkapelle

De vogel heeft met zijn mooie kuif en prachtige kleuren een tropisch uiterlijk waar een mooie poëtische naam beter bij zou passen, "de prachtmerel", "de gemaskerde lijster" of "de bruine kuifmerel" om maar wat te noemen. Zeker geen vogel om de pest aan te hebben, hoewel dat heel vroeger wel het geval was. Steeds als de pest uitbrak, verscheen de pestvogel ten tonele. Gelukkig weten we nu wel beter maar de naam is onveranderd gebleven. En met wat geluk zien we deze vogel de komende maanden nog ergens een keertje.
Wil je meer weten van deze toch wel zeldzame wintergast, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/?vogel=165

Parels, mooie parels.

Deze week zat ik voor wat betreft vogels waarnemen helemaal uit de richting. Een weekje Oostkapelle zorgt dan weer voor hele andere vogelsoorten. Vlak bij zee en vlak bij de topstekken van Nederland, maak je weer hele andere dingen mee. De wind, noordwesten wind met kracht zeven, zorgt weer voor hele andere vogelsoorten en dat vraagt ook weer een hele andere kennis van vogels. Het vogelboek kan en mag niet ver uit de buurt zijn want anders kom je er gewoonweg niet aan uit. Ook is regelmatig op de site van www.waarneming.nl kijken een must. Daar lees je onder andere waar de bijzonderheden te vinden zijn. De afgelopen dagen heb ik dat dan ook steeds trouw gedaan.

Zo zagen wij dat bij de vluchthaven van Neeltje Jans verschillende bijzondere soorten te zien waren. De naam vluchthaven geldt dan in barre tijden dus ook voor zeevogels. Ik las dat de kleine alk, parelduiker, kuifaalscholver en oeverpieper hier hun toevluchtsoord gezocht hadden. Het was vanmiddag droog, erg grijs en vrijwel windstil en dat is dan toch wel het moment om er even op uit te trekken. Bij aankomst in de vluchthaven zagen we direct al waar het te doen was. Verschillende telescopen en fototoestellen met enorme telelenzen stonden aan de kade opgesteld. Aanschuiven maar! De kleine alk was erg moeilijk te vinden maar de parelduiker zwom nog gewoon, vol in het zicht rond en het was dan ook geen enkel probleem om hem te vinden. Twee hele mooie soorten die je normaal gesproken niet makkelijk tegelijk tegenkomt.

de vluchthaven Neeltje Jans met de topstek

Het is een prachtige duiker met een witte eivormige vlek op de flanken en dat kenmerkt deze vogel. Er zwemmen heel wat duikers in deze provincie rond maar parelduikers zijn redelijk zeldzaam, ook al wordt de soort "vrij algemeen" genoemd. Ik kende vogel al van een eerdere ontmoeting in het hoge noorden van Schotland. Daar zwom in de zomer een paartje in het prachtkleed rond. Dat zomerkleed is nu in Nederland niet waar te nemen. Hij is nu gehuld in het enigszins saaie winterkleed maar dat volstaat voor mij ook. Het is een forse duiker die steeds maar even boven is en dan weer voor een flinke tijd vissend ,onderwater doorbrengt. Broeden gebeurt in het noorden van Europa en alleen in de winter kun je ze hier in de omgeving zien. Ook in het binnenwater worden ze wel waargenomen zoals dit jaar nog bij de Petrusplaat in de Biesbosch.

Wil je meer weten van deze ppppppparelduiker, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/?vogel=163

Een ijsvogel op bezoek.

Een ijsvogel spotten is niet zo moeilijk, vrijwel dagelijks kom ik er wel een tegen. In de polder, langs Het Kromgat, in de Biesbosch en in de Boswachterij Dorst om maar eens een paar plaatsen te noemen. Het gaat dankzij de milde winters van de afgelopen jaren goed met deze prachtige vogel.

Maar vanmorgen zat er zomaar een in onze tuin, en ook al is dat niet de eerste keer, het is wel heel erg bijzonder. Een paar jaar geleden gebeurde dat ook eens en zagen we de ijsvogel zelfs met een goudvisje in de bek op een tak van onze acacia zitten. De ijsvogel van vanmorgen kwam zover niet want wij liepen door de huiskamer en dat was toch iets te bedreigend voor hem. Het zou dus wel eens kunnen, dat de ijsvogel op zijn rondje langs de watertjes van de wijk, onze tuin nog een keer aandoet en een duik in een van onze vijvers neemt. Er zitten genoeg jonge visjes in die hij makkelijk kan vangen. Morgen ga ik eerst een goede uitkijkpost maken want een vervolgbezoek is zeker welkom.

Dit jaar zou wel eens een topjaar voor de ijsvogel kunnen zijn en wordt de magische grens van 1000 broedparen gehaald. Het jaar 2007 was ook zo'n topjaar met bijna 1000 broedparen en dat record gaat er denk ik dit jaar wel aan. De komende winter zal allesbepalend zijn en als die is, zoals die de afgelopen jaren is geweest, maak ik mij nergens druk om.

Maar als dat nu eens niet zo is, en we krijgen een strenge winter met veel ijs, dan ziet het er slecht uit voor komend broedseizoen. Als er dan nog ergens open water is, kun je meerdere ijsvogels bij elkaar zien en hun overlevingsstrijd van dichtbij meemaken. Overigens geen spektakel waar ik naar uitkijk.

Wil je meer weten van deze azuurblauwe vogel, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/?vogel=94

Subtropische verrassing.

Een bijzondere waarneming is altijd leuk en het is soms erg moeilijk om met zekerheid te zeggen welke soort het dan betreft. Neem bijvoorbeeld een bladkoning of pallas' boszanger. Het vraagt een meer dan gemiddelde kennis van vogels om deze soorten te herkennen. Maar er zijn ook bijzondere en zeldzame waarnemingen van vogels, waarbij de soort geen enkele twijfel met zich meebrengt. Zo'n waarneming deden we afgelopen weekend toen we de hop van dichtbij zagen.

De hop had ik lang geleden al een keer gezien tijdens een vakantie in Tunesië maar nog niet eerder in Nederland. Een mooie nieuwe soort voor mijn soortenlijst. Van de hop is bekend dat hij flink stinkt en daarom de bijpassende bijnaam stinkhaan heeft gekregen. De geur hebben we afgelopen weekend niet geroken, terwijl dat toch goed had gekund zo dichtbij zat hij. De stinkhaan zat namelijk op een metertje of tien van ons vandaan en stoorde zich in het geheel niet aan onze aanwezigheid. Hij ving de ene na de andere worm, emelt en ander insect dat in de bodem zat. Hij was denk ik te gulzig en kon de vele lekkernijen niet weerstaan.

vogelparadijs Texel, de Slufter

De hop is een doortrekker en zeldzame gast in Nederland, alhoewel er ook enkele broedgevallen bekend zijn. Slecht 1 of 2 broedgevalletjes van jaren geleden en dan nog in het oosten van het land. Het bolwerk van broedende hoppen in Europa is Spanje maar ook Portugal doet mee. Verder moet je ze in Afrika en Azië zoeken, dus een hop in Nederland zien, is zeer bijzonder.

Wil je meer weten van dit stinkdier met veren, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/?vogel=88

De eerste brilduiker

mannetje brilduiker

Ik moest even goed kijken maar toen wist ik het ook zeker, brilduikers. Nog niet geheel in het bekende winterkleed of nog niet helemaal volwassen maar duidelijk genoeg getekend om ze als brilduiker vast te stellen. De mannetjes misten de witte wangvlek nog(ik denk dat dat het brilletje moet voorstellen) maar verder was het winterkleed al "op orde". De brilduiker is een typische wintergast en is vrijwel altijd op groot water te vinden, in kleine watertjes of polders zie je ze vrijwel nooit. Het is voor Nederland een zeldzame broedvogel en eigenlijk alleen een wintergast. In de Biesbosch zie ik ze altijd bij de Hoge Hil, Hardenhoek en de Nieuwe Merwede.

broedkorf voor eenden

De brilduiker broedt het liefst in boomholtes en ik kan me dat ook nog goed herinneren van een vakantie in Finland waar de bril-duikers op meer dan anderhalve meter hoog in nestkorven hadden gebroed. Die nestkoven worden daar op anderhalve meter en hoger aan bomen bevestigd en ook nog eens gebruikt door de brilduikers. Hier in de polder zie je ook nestkorven maar die staan net boven het wateroppervlak op een driepoot van wilgenhout en worden ze met name gebruikt door wilde eenden en niet door brilduikers want die broeden hier niet.

De nesten worden in boomholtes gemaakt en soms gebruiken ze de nesten van spechten. De jongen moeten als ze net uit het ei zijn, want het zijn nestvlieders, direct een grote sprong in het diepe maken. Ze landen dan weliswaar op de harde grond maar ze houden aan die klap niets over.
Dat ze deze sprong zonder problemen kunnen maken komt ook doordat ze een lege maag hebben, zouden ze wat gegeten hebben dan zouden ze de sprong niet overleven,

Wil je meer weten van deze knappe wintergasten, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/?vogel=25

Sijsjes, een winterse verrassing.

mannetjes sijs

Zondag de klok een uur verzet en het is weer lekker vroeg licht. Ik zou het jammer vinden als we in de nabije toekomst de zomertijd afschaffen. Mijn biologische klok heeft er geen last van en heb ik sowieso geen last van de tijd, alhoewel die wel erg snel voorbij kan gaan. De tijd vliegt en vanmorgen vlogen de sijzen over.

De wintertijd is vanzelf ook sijzentijd, net als dat voor veel wintervogels geldt. Ik denk dat deze twee vrouwtjes sijzen voor mij de vroegste waarneming was van de afgelopen zeven jaar. Wat ik terug kon vinden, was de datum van 8 november 2015, ook langs Het Kromgat in de Oranjepolder. De essen en elzensingel is in de winter een geliefde plek voor sijzen, vinken, putters en groenlingen. Hele groepen vogels foerageren op de elzenproppen en er staat genoeg voor de hele winter.

schooiende maskerwevers in 

Tanzania

De mannetjes sijs kan soms zo geel als een kanarie zijn en met een mooi zwart kopje doet hij mij soms denken aan de wevers in Afrika. Alleen zijn wevers eerder verwant aan de mussen en de sijzen tot de familie van de vinkachtige behoren maar het zijn allebei zaadeters.

De wevers die ik in Tanzania gefotografeerd heb, waren bijna handtam en dan zie je die verwantschap met mussen wel heel sterk terug. Mussen kunnen ook de nabijheid van mensen opzoeken en dan het liefst de terrasjes waar nog wel eens een kruimeltje van tafel valt. Dat zal een sijs niet snel doen, telkens als ik een stukje dichterbij kwam vlogen ze op en gingen een paar elzen verder zitten. Met wat geluk blijven de sijzen hier hangen en kunnen we ze de rest van het najaar en winter zien.

Wil je meer weten van de winterse verrassing, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/?vogel=197