Bonte vliegevanger

bonte vliegenvanger in Surae

Ook weer zo'n vogeltje wat er altijd wel is maar niet opvalt, niet door zijn zang en niet door zijn uiterlijk. Enigszins verborgen levend, liefst in het bos of bosrand, net als een braamsluiper die zich weer thuis voelt in het duinstruweel en ook zo'n onopvallend liedje heeft. Van die vogeltjes zijn er meer dan je denkt en misschien ook wel minder zeldzaam dan wordt aangenomen.

Ik ben de laatste weken scherp op ongewone geluidjes en rangschik ze niet meer klakkeloos onder de noemer "'t zal wel een mees ofzo zijn". Want dat valt wel op dat deze vogeltjes liedjes zingen die ook zomaar door een mees of ander algemeen voorkomend beestje gezongen kunnen worden.

Nou nemen die bonte vliegenvangers in aantal wel wat toe en schuiven ze wat meer op naar het westen wat dus ook de reden kan zijn dat ze niet zo opvallen. Ze sluipen zeg maar onze regio binnen en vestigen zich onopvallend. Alhoewel ze ook alweer jaren op de Oosterhoutse golfbaan worden gezien. Van de golfbaan naar de bossen bij Surae, zijn voor dit vogeltje slechts enkele ferme vleugelslagen en hij zit er. In de afgelopen twee weken ben ik ze op meerdere plekken tegengekomen, onduidelijk geluidje dat na wat speurwerk een bonte vlieg opleverde.

Sinds de bossen van Surae mogen verouderen en dode bomen niet meer opgeruimd worden, neemt het aantal spechten spectaculair toe en daarmee ook het aantal spechtengaten en holen, die worden dus door boomklevers en ook door bonte vliegenvangers dankbaar overgenomen. En zo zullen er nog heel wat meer vogels in die bomen zitten. Als je maar met je tengels van de natuur afblijft, dan gebeuren er echt mooie dingen maar daar is nog niet iedereen achter.

Voorlopig zie ik in de bossen weer een mooie nieuwe soort rondfladderen. Als je meer wil weten van deze kleine bruine vogel(kbv), klik dan op de link,
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/bonte-vliegenvanger

Glasalen schrapen.

de ene na de andere aal ging eraan

Het gebeurt onder water en wij weten er maar weinig van. Onop-vallend trekken de jonge palingen van zee naar het binnenland. Ze komen van de Saragossa Zee bij midden Amerika naar hier om te groeien en pas als ze geslachtsrijp zijn, weer terug te gaan om te paaien.

Ik ken dat fenomeen al vanaf ik een jaar of 7 of 8 was, ik ving de glasaaltjes bij honderden bij de stuw in het kanaal aan het eind van de Wilhelminalaan. De jonkies trekken het binnenland in en konden tot aan Oosterhout ongehinderd van zee naar hier komen. Een open verbinding met zee zorgde er ook voor dat we in de zwaaikom krabben en bot vingen. Wij hoefden toen niet naar zee om zeevis te vangen.


alen hotspot

Dat ik daar nu op kom, komt door de blauwe reigers bij Stellendam, op de slikken van de Kwade Hoek. Vlak voor de dam naar het Haringvliet liepen de blauwe reigers bij het lage water spiedend over het slik. Her en der in de blubber pikkend, meestal voor niets maar ook nog al eens raak. Ik zag de ene blauwe na de ander een palinkje pikken. Een mooi gezicht want zie maar eens zo´n gladde aal naar binnen te werken. Sommige alen kwamen weer net zo makkelijk naar buitengekropen en een andere wat dikkere aal, greep de reiger bij zijn nek en probeerde net als een koningspython de reiger te wurgen.

ook de koningspython legt het loodje

Wat is zo´n paling dan toch sterk als je ziet dat de kop van de reiger, die trouwens ook niet los liet, door de paling in een rare kronkeling getrokken werd. Ik dacht even dat het niet goed zou aflopen maar dat viel toch mee. Deze palingen zaten dus nog in zout water en waren naar mijn idee op weg naar de kier in de sluis. Die kier in de sluis is pas sinds dit voorjaar een feit. Er werd al jaren over gesproken maar nu is het dan toch zover en staat de deur regelmatig een stukje open.

Zouden we de tijden van vroeger, meer dan een halve eeuw geleden, bij ons in de zwaaikom, weer herbeleven? Kinderen, die met schepnetjes glasalen van de natte wanden van de stuw schrapen? Als ik ze dan bezig zie, doe ik mee en laat ze aan de andere kant van de stuw weer los, net als vroeger.

Dansende steltlopers.

kan het nog sierlijker?

Als je het over de sierlijkste steltlopers van ons land hebt, dan heb je het vrijwel zeker over kluten en steltkluten. Hoog op de poten, mooie kleurstellingen, bijzondere snavels, kortom ze zijn niet te evenaren als het om schoonheid gaat. Niet dat andere stellopers niet mooi zijn maar mooi én sierlijk tegelijkertijd dat zijn er echt maar twee.

De "gewone" kluut is wat algemener en broedt zelfs in de Biesbosch op het eiland in de Hardenhoek. Deze kolonie is overigens de grootste kolonie die in het binnenland broedt. Bij de laatste nesttelling werden maar liefst 81 nesten gevonden. En dat is weer een toename ten opzichte van het vorige jaar toen we "slechts" 36 nesten telden. Maar dat lage aantal van toen kan te maken hebben gehad met de enorme hoge waterstand tijdens het broedseizoen toen veel nesten wegspoelden. Een groepje kluten is toen voor de tweede leg uitgeweken naar de Muggenwaard en dat waren ze heus niet allemaal.

sierlijkste (stelt)kluut

Dat is wel wat anders bij de steltkluut, veel zeldzamer met af en toe een nestje in de Biesbosch. En dat is best veel als je weet dat deze vogel graag in kleine kolonies broedt en we in Nederland maar een broedpaartje of 25 hebben. Wij zitten aan het noordelijkste randje van het Europese verspreidingsgebied van de steltkluut. Een echte zeldzaamheid dus die pas vanaf eind mei gaat broeden.

En dat maakt het nu zo spannend, want er worden sinds deze week maar liefst 6 steltkluten in de Noorwaard gezien. Dat zouden dan, optimist als ik ben, drie broedpaartjes kunnen zijn. Dat zou echt een ongelofelijke ontwikkeling zijn die de enorme natuurwaarde van de "nieuwe" Biesbosch nog maar eens bevestigd.

Samen met de herstelwerkzaamheden aan de oude rietpolders met een toename van porseleinhoenen en roerdompen hebben we goud in handen en al dat moois zit bij ons dus gewoon om de hoek!

Wil je meer weten van deze sierlijkste steltloper op rode poten, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/steltkluut

Spotvogels gespot.

zicht op spotvogelland

Hij liet zich maar heel even zien, net lang genoeg om te zien dat hij een zachtgele borst en buik had en een wat grijsgroen bovendekje. De spotvogel aan de Deeneplaat in de Biesbosch zat verborgen in het struikgewas uit volle borst te zingen. Een geluid wat je pas rond begin mei kunt horen. Hij behoort samen met de bosrietzanger tot de laatkomers in het broedseizoen.

En naast dat het een laatkomer is, zijn het er nooit zoveel maar zo langzamerhand weet ik de vaste plekjes wel te vinden.

een spotvogel

Bijvoorbeeld aan het eind van de Groenendijk in Oosteind, aan de Zwarte dijk in Teteringen net voor de woonwijk en nu dan ook halverwege de Deeneplaat in de Biesbosch. Met name de spotvogel aan de Groenendijk zit daar al heel wat zomers achter elkaar. Het zou daar weleens steeds dezelfde vogel kunnen zijn die elk jaar trouw naar zijn vaste stekje komt.

Als de vogel zingt, valt het direct op dat hij steeds maar weer in herhaling valt, soms drie keer achter elkaar het snerpende deuntje gevolgd door wat gevarieerd gebrabbel, De roep is een ander verhaal, die verwar je met het grootste gemak met het roepje van een mees of een drukke mus.

De komende 2 maanden zitten ze nog in ons land en dan zijn we weg naar de overwintergebieden. Een heel eind vliegen voor een korte broed vakantie in een soms koud en nat land. Ik zou het wel weten en een stukje dichter bij mijn warme winterverblijf opzoeken.

Wil je meer weten van deze stiekeme imitator, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/spotvogel
 

Grote karekiet-kiet-kiet.

een beter zicht op de grote karekiet had ik niet

Zelfs enkele keren per week wordt door een van de deelnemers van de Biesbosch app wel een app-je verstuurd met de melding dat er weer iets bijzonders te zien is in de Biesbosch. Meestal reageer ik daar niet op want dan ben je alleen nog maar in de Biesbosch te vinden. Maar zo heel af en toe ga ik na zo'n berichtje op pad. Deze week was dat na de melding van een zingende grote karekiet bij het uitkijkpunt, "De Ooievaar".

De grote karekiet is een van mijn doelsoorten van dit jaar. Dit jaar staan de grote karekiet, raaf en grauwe klauwier op de wensenlijst. Allemaal vogels die hier in de regio wel eens opduiken. De raaf vorige week nog in de boswachterij Dorst en de grauwe klauwier wordt af en toe wel eens gezien bij Huis Ter Heide bij Tilburg. Realistische doelen zullen we maar zeggen.

grote karekiet

De grote karekiet heeft het moeilijk in ons land, van duizenden broedparen naar amper honderd overgebleven broedparen. Een gebrek aan stevig riet is een van de oorzaken en dat komt weer door het kunstmatig op peil houden van waterpeilen in de moerassen.

In de zomer laag water, zodat riet kan groeien en hoog water in de winter zorgt voor stevige dikke rietstengels waar grote karekieten hun zware nesten in kunnen bouwen. En dat riet is hier steeds minder te vinden met alle gevolgen van dien.

De grote karekiet in de Biesbosch was duidelijk een doortrekker ook al staat in de nieuwe "Vogelatlas van Nederland" dat in de Biesbosch door een tot drie broedparen gebroed wordt. Naspeurwerk in de waarnemingen van de Biesbosch en navraag bij een aantal vogelaars die de grote karekiet al eens gezien hadden, zeggen dat er nauwelijks geschikte plaatsen te vinden zijn en dat het dus onwaarschijnlijk is dat deze vogel hier zijn broedstekje heeft. Gelukkig was ik dus op tijd om hem te zien maar vooral goed te horen.

Wil je meer weten van deze stevige rietzanger, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/grote-karekiet

Zeldzame kwak.

volwassen kwak met de mooie witte pluim op zijn kop

We hebben in ons land heel wat schuwe vogels, beesten die zich niet of nauwelijks laten zien maar er wel zijn. Meestal zijn dit ook de soorten die niet in grote aantallen in ons land voorkomen. Zo is de kans om een korhoen, oehoe of woudaapje te zien uiterst klein. Ik rangschik de kwak onder deze categorie, weliswaar iets algemener maar ook uiterst zeldzaam en dat is misschien het voordeel, het is een koloniebroeder. Dus als ze ergens zitten, dan zijn het er meer dan twee. In Nederland broeden ongeveer dertig koppels en dat is echt weinig.


twee pas uitgevlogen kwakken in Middelburg

Een van die kolonies met kwakken zit in Middelburg, aan de rand van een nieuwbouwwijk. Ik vermoed dat het parkje, met het kwakken-eilandje, vroeger bij een "buiten-plaats" heeft gehoord. De grote statige witte villa staat wat verderop en de verbinding met het parkje is onderbroken en hoort er niet meer bij. Op het eilandje broeden, volgens een Zeeuwse inboorlinge die haar hond uitliet, blauwe reigers, kwakken en kleine zilverreigers.  Die laatste koloniebroeders heb ik ook nog nooit in een kolonie gezien en ook nu waren die niet te zien. Hun broedseizoen moet nog beginnen dus dat kan de reden zijn dat ze niet te zien waren.

De kwak is een kleine reigerachtige die een wat gedrongen houding heeft, blauwgrijs is met een lange witte pluim op de kop. Een prachtig beestje dat ik in 2012 in de Biesbosch voor het eerst zag. Ook met jongen en niet echt schuw. Ze vertrouwen denk ik volledig op hun schutkleur alhoewel die niet echt in de achtergrond opgenomen wordt. We hoorden ook hun roep en dat is onverwacht een mooi geluid en klinkt als KWAK, net zoals een klein kind een eend nadoet.

In Middelburg zitten nu inclusief jonge vogels, elf kwakken maar om die allemaal tegelijk te kunnen zien, heb je veel geduld nodig. Met wat speurwerk kwamen wij niet verder dan vier. Een geweldige waarneming en ervaring om zo'n zeldzaam beestje zo dichtbij te kunnen zien.

Wil je meer weten van deze zeldzame moerasvogel, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/kwak

Verborgen porseleinhoen.

porseleinhoen in de polder Vogelzang

Ik weet nog goed dat in 2011 in de Sliedrechtse Biesbosch voor het eerst een porseleinhoen hoorde roepen. Ik herkende het geluid in het geheel niet maar de vogelaar/ teller waarmee ik op pad was sprong een gat in de lucht toen het kenmerkende zweepslag geluidje hoorde. Hij vertelde mij dat het weer voor het eerst sinds jaren was dat het porseleinhoen zich hier liet horen.

De tweede keer dat ik het porseleinhoen hoorde was vorig jaar april tijdens de broedvogel inventarisatie in de polder Vijfambachten in de Biesbosch en toen overkwam het mij dat ik een gat in de lucht sprong toen het zweepje van het porseleinhoen hoorde. Een bijzondere ervaring wanneer je een geluidje pas jaren later voor de tweede keer hoort en direct weet wat het is. Na die vroege ochtend, 't was denk ik een uur of vijf, heb ik het porseleinhoen vaker gehoord en het hoentje zelfs ook gezien. Dat zien van deze zeer verborgen levende ralachtige overkwam mij aan het eind van de zomer in augustus in de polder Vogelzang, ook in de Biesbosch. Ze schijnen zich in het najaar wat makkelijker te laten zien dan in het voorjaar.

porseleinhoen in de Zonzeelse polder

Afgelopen week was het weer prijs, ik zag een geel/oranje vlekje in het riet bewegen. Door de verrekijker kijkend, ontdekte in dat het een porseleinhoen was, in het riet scharrelend en op zoek naar voedsel. Dit was de eerste keer dat ik er een in voorjaar buiten de Biesbosch zag.

Het was in de Zonzeelse polder, een nat natuurgebied, ingericht door het Brabants Landschap. Hier broeden nu door de vernatting en rust grutto's, tureluurs, bruine kiekendieven, blauwborsten en veel soorten rietzangers. En echte topstek in wording want als een porseleinhoen zich hier vestigt, dan moet het wel goed zijn.

Wil je meer weten van deze stiekeme rietkraag bewoner, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/porseleinhoen

Beflijsters in de duinen.

mannetje beflijster bij Oostkaeplle

Elk jaar in april passeren de beflijsters ons land. Het zullen er best wel wat zijn maar om de een of andere reden kom ik ze vrijwel nooit tegen. De meldingen van beflijsters zijn willekeurig, dan weer in Dussen bij het Pompveld, of de Biesbosch, zelfs op het trainingsveld van SCO hier vlakbij maar nooit langer dan een dag en nooit op vaste plekken. Behalve op de open duinvallei bij Oostkapelle, net voor de hoge duinen zitten ze wel elk jaar.

De laatste zeven, acht jaar zijn we daar in april altijd wel een weekje te vinden en op mijn vroege rondje met de hond loop ik dan langs die duinvallei en zie ik de beflijsters op de open vlakte naar voedsel zoeken. Ze blijven hier wel een tijdje hangen of misschien zijn het steeds nieuwe vogels die hier aansterken en weer snel doorvliegen. In ieder geval is de kans op beflijsters hier het grootst. De vogel is ook goed te herkennen met zijn typische lijsterachtige gedrag, stukje rennen, stoppen en rechtop gaan staan. Ze zijn zwart en hebben een mooie witte band over de borst lopen en afhangende vleugels, alleen de vrouwtjes zijn wat minder scherp getekend en die zijn trouwens net als merels donkerbruin.

duinvallei, ideaal voor beflijsters

Er is wel een voorwaarde om ze te kunnen zien en dat is het vroege tijdstip. Naarmate er meer mensen richting het strand lopen voor een ochtendwandeling of rondje joggen, schuiven de schuwe vogels steeds wat verder op en verdwijnen verder weg van het pad. Zo rond een uur of acht zijn ze foetsie en zie je ze de hele dag niet meer.

Over de najaarstrek hoor je niet zoveel maar ook dan komen ze hier voorbij op hun weg naar het zuiden. Ik geloof niet dat ik ze weleens in het najaar gezien heb, misschien toch eens wat beter opletten en uitzoeken wanneer ze langskomen. Ze passeren over het hele land en niet alleen langs de kust.

Wil je meer weten van deze op een advocaat lijkende lijsterachtige, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/beflijster

Grote lijster of zanglijster?

zanglijster met zijn `pijlpuntjes`

Als ze niet zingen en op de grond zitten, is extra aandacht nodig om er zeker van te zijn wat voor lijster het is. De zanglijster en grote lijster lijken op het eerste gezicht sterk op elkaar maar met wat oefening zijn de verschillen snel gevonden.

De zanglijster is ten eerste kleiner, staat hoog op zijn poten en is op de grond wat sneller in zijn bewegingen. De stippeltjes op de borst lijken op kleine driehoekjes ook wel pijlpuntjes genoemd. Maar als ze zingen is geen twijfel meer mogelijk. Het heldere en hard klinkende liedje met de herhalingen is zo herkenbaar. Twee tot vier keer wordt een klank herhaald en dat doet de grote lijster niet. Daarbij zit de zanglijster graag in een top van een boom of nok van het dak en de grote lijster is veel schuwer en minder zichtbaar.

grote lijster met stipjes op de borst

De grote lijster is ook echt groter dan de zanglijster, oogt ook fors en heeft dezelfde opgerichte houding als een merel of kramsvogel op de grond. Staat niet zo hoog op de poten als een zanglijster en is minder zenuwachtig. De stippels op de borst van de grote lijster zijn ronde vlekjes en lijken in de verste verte niet op de pijlpuntjes van de zanglijster. Het lied klinkt wat merelachtig en heeft niet die herhalingen die zo kenmerkend voor een zanglijster zijn.

In de boswachterij Dorst kun je in het najaar, zeg maar vanaf eind augustus, groepen van wel dertig grote lijsters op de open vlaktes zien zitten. Ze verzamelen daar om gezamenlijk naar het zuiden te trekken. Ik weet trouwens niet of het `onze` grote lijsters zijn of dat het doortrekkers uit het noorden zijn? Gedurende de winter zijn daar nog wel grote lijsters te vinden en dat zouden ook best onze vogels kunnen zijn. Of schuiven ze door, die van ons naar het zuiden en de noordelijke broeders en zusters naar hier?

Wil je meer weten van de grote lijster, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/grote-lijster
Wil je meer weten van de zanglijster, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/zanglijster