Kievitengebroed.

Een trage start van het weidevogel broedseizoen ondanks dat het eerste kievitsei al enige tijd geleden gevonden is. De afgelopen weken was het koud en nat en de vogels zijn dan slim genoeg om het broedseizoen wat uit te stellen. Maar hoe ze dat ook doen, ik weet het niet, twee dagen voordat het mooi weer werd, werden de eerste twee eieren gelegd en tijdens de mooie maartse dagen die zouden volgen werden de nesten vol gelegd met nog eens twee eieren. De weidevogels leggen vier eieren, elke dag een ei.

dinsdag 19 maart, 3 kievitsnesten, ieder met 2 eieren

Zo weten ze dus maximaal te profiteren van de omstandigheden, met warm(er) en droger weer, vliegen de insecten, is voedsel te vinden en kun je nog eens even van het nest af zonder dat de "jongen" in de dop, verkleumen van de kou. Met veel wind en regen is het geen pretje om op een kale maïsakker te zitten en dat hebben deze kieviten ook bedacht en hebben de eieren wat hoger en beschutter gelegd dan afgelopen jaar. Toen viel juist op dat de eieren helemaal vrij in een kuiltje in het kale zand lagen.

afgelopen dinsdag een mooi gevuld kieviten nestje

Nu vraag ik mij dus af, of die vogels een soort achtste zintuig hebben, waardoor ze in staat zijn om op basis van het weer, wat de komende weken te verwachten valt, hun broedgedrag of -systeem aan te passen. Ik zou er niet van staan te kijken als het inderdaad zo is. Ze hebben niet voor niets ook een zintuig (nummer zes of zeven) om hun route te vinden als ze naar de overwintergebieden in het zuiden en weer terug te vinden.

Aankomende week gaan we deze kieviten een handje helpen om de legsels succesvol uit te broeden. Nog voordat de boer met zijn machines de akker opscheurt, halen we nesten even van het veld en leggen die weer op de exacte plek terug als de boer klaar is. De kievit is hooguit even overstuur maar gaat nadat de rust is weergekeerd, weer verder met broeden.

Wil je meer weten van deze oer-Hollandse boerenlandvogel, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/kievit

Vroege balts (2)

het koppel torenvalken

Een paar weken geleden zag ik in de Oranje-polder twee torenvalken baltsen. Dat leek mij nogal vroeg maar dat was het dus niet. Datzelfde koppel is nog steeds dagelijks in datzelfde stukje te vinden en die vroege balts heeft ook een vervolg gekregen. De twee baltsende torenvalken heb ik al een paar keer rond de hoogspanningsmast aan de Elskensweg zien baltsen en paren. De vogels zijn dus vast van plan om hier te gaan broeden.

Deden ze dat jaren en jaren achtereen in de IVN natuurtuin, doen ze dan nu alweer voor het tweede jaar elders. Ik denk dat de natuurtuin door de uitbundige groei van bomen en struiken als broed-gebied niet geschikt meer is, er is gewoonweg te weinig vrij uitzicht.

Deze torenvalken hebben in de hoogspanningsmast een oud kraaiennest in gebruik genomen. Verborgen in een hoekje van de arm van de mast

het nieuw 2e handse kraaiennest

ontdekte ik een torenvalk op het kraaiennest. En vanaf dat moment zie ik ze daar vrijwel elke dag wel even bij of op zitten. Best gek als je ziet dat op amper 3 meter een nieuw kraaiennest gebouwd is en ook bewoond is. De kraaien die wel een eitje lusten en niet bang zijn om er een te bietsen, hebben bijna uitzicht op het "eiermandje" van de torenvalken.

Ik hoef er maar weinig moeite voor te doen om het vervolg van deze broedpoging te volgen. Elke dag mijn wandelingetje met onze Jim langs het nest verleggen is geen probleem. Dus mogelijk komt een nog een 3e of 4e vervolgverslag van deze broedpoging.

Wil je meer weten van deze kleine muizenjager, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/torenvalk

De blauwborst is terug van weggeweest.

zingende blauwborst

Je kunt er de klok op gelijk zetten wanneer de diverse zangertjes weer in ons land arriveren. Elke vogel heeft zijn eigen "datum", de tjiftjaf begin maart, iets later de blauwborst en in de laatste week van maart de fitis en de rietzanger. Zo gaat dat nog een tijdje door en eind mei komen de laatste vogels zoals bosrietzanger en spotvogel terug.

Maar zoals gezegd, afgelopen week was het de beurt aan de blauwborst en ze zijn er dan ook ineens met flinke aantallen. Zouden die vogels als groep terugkeren of komen ze gewoon op eigen houtje maar wel gelijktijdig terug? Ik vraag mij weleens af hoe dat werkt, op welk moment besluiten ze om te gaan en hoe weten ze dat dan van elkaar wanneer dat tijdstip is? Ik neem aan dat ze niet eerst ergens verzamelen en vandaaruit vertrekken. Alhoewel er ook vogels zijn die als groep onderweg gaan. Dat heb ik wel eens gezien toen de gierzwaluwen als groep ons land binnenvlogen. Tienduizenden gierzwaluwen tegelijk kwamen langs de kustlijn aangevlogen, een imposant gezicht.

Zonzeelse polder bij het krieken van de dag

Zowel op dinsdag als afgelopen donderdag zaten de blauwborsten luidkeels te zingen in de Zonzeelse polder. Het bekende "vliegwieltje" klonk zelfs in de hele vroege ochtendschemer. Het leek zelfs wel even alsof de vogels blij waren dat ze het weer gered hadden en weer heelhuids in onze natte polder aangekomen waren. Het kan natuurlijk ook zijn dat ik zo blij was dat ik ze weer hoorde waardoor het maar leek dat de vogels blij waren.

In ieder geval, de broedterritoria waren weer ingenomen en dat lieten ze horen ook. Het fijne van de begin van het broedseizoen is, dat de verschillende soorten zangers op verschillende momenten in het voorjaar terugkeren. Dan kun je weer even wennen aan de geluiden en zo je kennis weer langzaam aan opbouwen. Het zou een stuk lastiger worden als alle vogels tegelijkertijd terugkwamen. Uit die wirwar van geluiden is het dan lastig de diverse soorten te ontdekken en nu bouw je die kennis weer geleidelijk aan op.

Wil je meer weten van deze vrolijke noot, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/blauwborst

Waterpiepers.

de Noordwaard loopt langzaam vol.

De afgelopen week is er veel regenwater gevallen, het water in de sloten staat tot aan de rand en in de Biesbosch loopt de boel ook onder. Veel Maaswater loopt de Noordwaard in en zorgt ervoor dat sommige delen onbereikbaar worden. Ik kan veel nadelen van al die regen bedenken maar het is soms wel handig als je vogels wil kijken in de Biesbosch. Met name de zangertjes hebben steeds minder vierkante meters tot hun beschikking en daardoor zie je weer makkelijk op de spaarzame droge plekjes.

Op de weggetjes, die nog maar net boven het water uitsteken, verzamelen de witte kwikstaarten, graspiepers en waterpiepers zich.


waterpieper op de rietresten aan de rand van de weg

En met name die laatste vogels, de water-piepers zitten er in flinke aantallen en ze doen hun naam met al dat water, eer aan. Nog nooit zag ik zoveel waterpiepers bij elkaar zitten. Op sommige plekken vlogen groepjes van 10 tot 15 waterpiepers op en dat zou bij laag water nooit zo duidelijk te zien zijn geweest. Dan zitten ze toch meer verspreid in de velden en oevertjes van plassen en slootjes. De water-pieper is ook een echte wintergast die vanuit de bergen naar de lage delen van Europa trekt en ook deze vogels maken de komende weken aanstalten om terug te gaan naar "huis".

De waterpieper is op zich goed te herkennen als hij maar niet te ver weg zit en niet steeds opvliegt. De lange oogstreep, donkere poten en meer egale bruine rug, maakt het verschil met bijvoorbeeld de graspieper. Hij lijkt wel wat op de oeverpieper maar die zit hier niet, die moet je toch meer aan de kust bij zout water zoeken.

Wil je meer weten van deze kleine wintergast, dan moet je even op de link klikken;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/waterpieper

zwartkopmeeuw in de Oranjepolder.

zwartkopmeeuw

Ik was onderweg naar het IVN gebouw in de Oranjepolder toen ik de grote groep kokmeeuwen door de akkers zag trekken. Ze vliegen steeds een paar meter op om vervolgens te landen en wat om zich heen te pikken. Zo trekt die groep van ruim honderd kokmeeuwen door de polder, de ene dag zijn het er honderd de andere dag meer dan vierhonderd. Meestal speur ik de groep niet af op zoek naar andere beesten maar deze dag toevallig wel. Naast een paar stormmeeuwen en drie kleine mantelmeeuwen viel de zwartkopmeeuw direct op.

De zwartkopmeeuw komt in deze tijd terug van de overwintergebieden en is volgens mij nog niet op zijn vaste bestemming of het moet de Hardenhoek in de Noordwaard bij Werkendam zijn. Daar broeden elk jaar weer meer zwartkopmeeuwen. Het kan zijn dat deze meeuw met de kokmeeuwen meevliegt op zoek naar de beste foerageergebieden.

zwartkopmeeuw tussen de kokmeeuwen

In 2017 zag ik op 10 maart ook een zwartkop-meeuw in de Oranjepolder en dat was een van de eerste die ik toen zag. Tegenwoordig zie je ze steeds vaker en op steeds meer plekken. De van oorsprong oost Europese meeuw past zich steeds meer aan aan onze omstandigheden en doet het hier goed.

Dat ik er nu een zag is mooi maar er zitten er ongetwijfeld meer in die groepen kokmeeuwen en het gaat er dus gewoon om dat je ook die gewone groepen kokmeeuwen aan een nader onderzoek onderwerpt. En zo gaat het wel vaker, de bijzondere vogels zitten er wel maar je moet ze wel opmerken. De zwartkopmeeuw heeft niet alleen een echt zwarte kop die tot in de nek zwart is maar hij heeft verder alleen maar witte veren, waar de kokmeeuw zwarte handpennen heeft. Dus in de vlucht is hij ook vrij makkelijk op te merken.

Wil je meer weten van deze Kaspische meeuw, klik dan op de link; https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/zwartkopmeeuw

Wulpen houden van natte voeten.

een wulp met natte voeten

Een voorwaarde voor een goed broedsucces van weidevogels is onder andere een natte weide en daar schort het nogal eens aan. De boeren houden niet zo van natte weides en akkers en malen het water met kracht de polders uit. Alhoewel de laatste tijd het water weer terug de polder in wordt gemalen want de droogte van het afgelopen jaar helpt de groei van de gewassen ook niet echt.

De weide- en akkervogels in de Gecombineerde Willemspolder hebben het dan ook niet makkelijk. Afgelopen week zag ik daar een koppel wulpen in het veld staan en ik vroeg mij af of deze vogels hier ooit wel eens tot een succesvol broedsel zijn gekomen. Alweer een aantal jaren zie en hoor ik in deze polder gedurende het broedseizoen de wulpen baltsen, alarmeren en overvliegen.

Het is dus goed mogelijk dat ze tot broeden komen maar dat de jongen ook vliegvlug worden betwijfel ik want de boeren houden nergens rekening mee en maaien naar hartenlust de velden kaal. Met de weidevogelbescherming zijn we ook nog nooit zover gekomen dat we de exacte locatie van het mogelijke nest hebben gevonden en dan valt er ook bar weinig te beschermen.

zo zien we ze het liefst

Nou ben ik benieuwd of we dit jaar de nestlocatie van de wulpen kunnen vinden en dan de volgende stap, de eigenaar van het veld kunnen vinden. Als dat nou toch eens zou lukken, dan kunnen we er misschien voor zorgen dat bij ons in de polder de wulpen ook eens een succesvol broedseizoen hebben. Ik herinner mij nog wel een voorjaar, ik vermoed dat het 2012 was toen we voor de Nieuwe Vogelatlas van Nederland de Willemspolder inventariseerden.

Toen zat er ook een koppel wulpen, en in het grasland waarop het vermoedelijke nest lag, werd door de boer met een grote boog om het nest heen gemaaid waardoor een mooi groen eiland ontstond en de wulpen met rust werden gelaten. Mogelijk dat toen jonge wulpen zijn uitgevlogen en dat verdient een opvolging.

Wil je meer weten van de grootste steltloper van Europa, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/wulp

Kraanvogels trekken over.

2e kalenderjaar kraanvogel

Afgelopen week is de trek van de kraanvogels goed op gang gekomen, alhoewel de echt grote aantallen nog moeten komen. Niet dat we die grote groepen hier gaan zien maar we krijgen er altijd wel een paar van mee. Zo vloog afgelopen week een groep van 15 kraanvogels en wat kleinere aantallen en individuen over. Als de wind flink uit het oosten waait, kan het gebeuren dat over oost Nederland duizenden kraanvogels voorbij trekken, dat moet een fantastisch gezicht zijn.

Een van die kraanvogels van afgelopen week bleef zelfs een paar dagen bij de Stenen Muur, randje Biesbosch hangen, even aansterken van de lange vlucht en dan door naar de broed-gebieden in Denemarken, Duitsland en Scandinavië. Deze kraanvogel was een jong van afgelopen jaar en heeft nog niet veel haast om naar huis te gaan. Je kunt aan met name de koptekening goed zien dat dit nog geen volwassen kraanvogel is, de kenmerkende rode kruinstreep ontbreekt en bij deze vogel is de hele kop en een deel van de hals nog beigebruin in plaats van grijs en zwart.


 

Ik las in het blad van de Vogelbescherming dat de kraanvogels zich steeds vaker in Nederland vestigen en ook succesvol broeden, dus wie weet gaat dat ook nog een keer bij ons in de buurt gebeuren.

Het dichtst bij ons in de buurt waar kraanvogels broeden is in de Peel en hij wordt verwacht op de Strabrechtse heide, de Kampina en in de Maasduinen. Wie had dat gedacht dat op amper een uurtje rijden broedende kraanvogels te zien zijn. Men schat in dat in Nederland ruimte genoeg is voor 100 tot 200 paar broedende kraanvogels.

Wil je meer weten van deze tropisch aandoende verrassing, klik dan op de link; https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/kraanvogel

Nestbouw in gang gezet.

mannetje heggenmus zingt uit volle borst

Afgelopen week hoorde ik de eerste tjiftjaf van het seizoen zingen, die zijn altijd wel vroeg en dat zijn de kieviten ook en die zijn ook alweer met hun broedseizoen begonnen. Zo sluit elke week wel een soort aan en begint aan een drukke periode van baltsen, zingen, nestbouw, etc. etc.

De heggenmus bij ons in de tuin zingt alweer een paar weken en sinds vandaag is daar de volgende fase bijgekomen, de nestbouw. Dat nest wordt in de coniferenhaag van de buren gemaakt en dat nestje wordt dan zorgvuldig verborgen want niemand mag weten waar het is. De heggenmusjes zijn duidelijk aan mij gewend geraakt want ik kan er op minder dan een meter langslopen zonder dat ze verschrikt opvliegen.

Vanmorgen was de heggenmus druk in de weer met het verzamelen van veertjes en hondenharen. Hiermee wordt het nest bekleed, en zitten ze dus in de afwerkfase van de nieuwbouw.

veertjes en hondenharen als bekleding van het nest

De heggenmussen broeden al heel wat jaren bij ons in de tuin of in de coniferenhaag van de buren. Het zijn vergeleken met de mezen en merels echte stiekemerds want ik durf er om te wedden dat de buren niet in de gaten hebben dat er in de tuin gebroed wordt. Ik laat ze ook liever met rust maar een paar jaar geleden wilde ik toch wel eens weten hoeveel eitjes in het nestje lagen en zocht het nest op. Er lagen geen eitjes in maar vier piepkleine vogeltjes die nog te jong waren om van mij te schrikken. Ook al lette ik regelmatig op de plek in de klimop waar het nestje zat, ik heb ze nooit gezien en weet ook niet of ze zijn uitgevlogen.

En ook dat is weer een slimme overlevingsstrategie van deze stiekemerd. Want na het broedseizoen blijven ze wel in de tuin en scharrelen dan voornamelijk op de grond en zingen ze ook niet meer en zie je ze dus amper nog. Nog even genieten van deze mussensoort die niet net als andere mussen in grote groepen leeft.

Wil je meer weten van deze nachtegaal van de achtertuin. klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/heggenmus

Een koppel roodborsttapuiten.

een vrouwtje roodborsttapuit

Zo vroeg heb ik ze nog niet eerder in de Oranjepolder gezien en gehoord, roodborsttapuiten. En met name dat laatste, dat typische roepen, zorgde ervoor dat ik ze ook zag. En niet zomaar, het leek wel baltsen zo zaten ze elkaar achterna. Dat de vogels er nu al zijn heeft volgens mij niets te maken met het lekkere voorjaarsweer maar eerder met mij.

Door dat lekkere weer ben ik veel buiten en heb dan meer kans om vogels tegen te komen die er anders ook al zitten maar nu een stuk uitbundiger zijn. Mijn vroegste waarneming van roodborsttapuiten in de Oranjepolder dateert van 7 maart 2016. De roodborst tapuiten zijn elders al eerder gezien, zoals tijdens de wintervogeltelling in de Biesbosch van drie weken geleden.



vrouwtje met jong in de Oranjepolder

Een van de vaste plekken in de Oranjepolder is het weiland tegenover de ijsbaan van IJsco maar daar zitten ze nog niet. Ook zag ik ze nog niet in de boswachterij Dorst, ook zo'n vaste plek waar gebroed wordt. De roodborsttapuiten die in de Oranjepolder broeden zijn elk jaar succesvol geweest. Elk jaar vliegen drie of vier jonge vogels uit  en dat klopt ook wel met de landelijke trends want het is een van de weinige vogelsoorten die het jaar na jaar beter doet.
Ze kunnen eigenlijk overal wel aarden en je ziet ze dan ook overal, zelfs in de duinen. Als er maar voldoende insecten te eten zijn en dat wordt de laatste tijd wel spannend met de afname van wel 75% van alle insecten.

Wil je meer weten van dit mooie zangvogeltje die tot de lijsterfamilie behoort, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/roodborsttapuit