De zwarte zee-eend.

Brouwersdam, 23 feb 2022

Zwarte zee-eenden zijn aan de kust ondanks hun opvallende zwarte verenkleed niet erg opvallend. Het zijn echte zee eenden en je ziet ze eigenlijk niet in het binnenland. In het eerste halfjaar van 2021 heeft een zwarte zee-eend in de Biesbosch op de rivier de Merwede gezeten. De vogel liet zich daar steeds door de sterke stroming meevoeren om daarna weer terug te zwemmen naar de grote rode boei die de vaargeul markeerde. Maar dit was een uitzondering, het zijn echte zoutwater vogels die hier in de winter aan de kust komen overwinteren.

Het gaat dan om ongeveer 30.000 vogels en dat is fors minder dan een jaar of dertig geleden toen hier nog voor de kust zo'n 100.000 zwarte zee-eenden overwinterden. Toch is het nog een serieus aantal vogels en zijn ze best wel te spotten.

zwarte zee-eend,  6 mrt 2024

Deze ontwikkeling, de teruggang van de soort, is helaas voor veel vogelsoorten van toepassing. Ik vraag mij weleens af hoe de vogelwereld er over nog eens dertig jaar uitziet? Er moet toch een keer een moment aanbreken dat men in de gaten krijgt dat het zo niet door kan gaan. Het zal dan voor een aantal vogelsoorten te laat zijn en zijn we ze voor altijd kwijt. 

Deze zee eenden even van kleine schelpdieren en daar gaat het ook niet zo goed mee. Door voedselgebrek hier en de opwarming van de aarde is de noodzaak om naar het zuiden af te reizen niet meer zo groot. Je ziet dat bijvoorbeeld ook bij kleine zwanen die jaarlijks steeds wat minder ver naar het zuiden afreizen. Die komen nu niet verder dan Denemarken en Noord-Duitsland. Een klein deel overwintert nog maar bij ons.

een treintje zwarte zee-eenden,
Noordzee 18 okt 2025

De zwarte zee-eend is in de winter voor onze kust een echte "groepsvogel", die laag over de golven in treintjes voorbij vliegen. Meestal wat verder uit de kust en met wat hogere golven verdwijnen ze ook steeds weer even uit het zicht. Rustig dobberend op het water vlak voor de kant komt nauwelijks voor laat staan dat ze op het strand of op de basaltblokken van de brouwersdam of Westkapelse zeedijk gaan zitten.

Op zee, vanaf de boot waren ze vorige maand nog redelijk te zien en vlogen ze zelfs over de boot. Maar ja we waren dan ook in zijn leefgebied. De zee eenden zijn in deze tijd vanaf de kant wat makkelijker te zien maar een scoop is dan wel een vereiste. De Brouwersdam is dan wel de makkelijkste plek, tenminste als de wind dan niet te hard is en uit de verkeerde richting komt. De horizon is dan de plek waar ze te zien zijn.

Wil je meer weten van deze onopvallende zeevogel, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/zwarte-zee-eend

De eend der eenden.

mannetje ijseend in winterkleed, 21 feb 2021

Dit najaar zijn hier al heel wat winterse vogels uit het noorden gezien. Vooral zangvogels zoals kepen, kramsvogels, kruisbekken, sijzen en koperwieken zijn al volop gespot. Ik heb nu een stille hoop dat ook de winterse watervogels massaal deze kant opkomen. Ik hoop dan met name op pestvogels, parelduikers en ijseenden. Het zijn schitterende vogels waarvan het geen zekerheidje is dat we ze in elke winter hier kunnen zien. In de winter van dit jaar heb ik bij de Brouwers-dam al een ijseend gezien maar een foto maken was er jammer genoeg niet bij. 

Brouwersdam, 20 jan 2020

Die moet dit jaar nog geschoten worden. IJseenden zijn in het juiste geslacht en kleed zo ontzettend mooi en bijzonder dat ze daarom met gemak meedingen naar de mooiste vogel van het jaar. Dat ik een ijseend in dit prachtkleed heb gezien is zeldzaam te noemen. Het is mij pas een paar keer gelukt en de eerste keer was alweer vijftien jaar geleden en had ik geen camera bij me. Deze ijseend zwom op slechts enkele meters van de basaltblokken van de Brouwersdam en was helemaal niet schuw. Een unieke kans, kansloos gemist kun je wel zeggen. 

vrouwtje ijseend, 7 jan 2021

Meestal zie ik de vrouwtjes en ook wel mannetjes in een minder spectaculair verenkleed. In een kleed zoals alle winterkleden er uitzien en dat is bij ijseenden niet anders en ziet er niet echt uit om te juichen.

Het aantal ijseenden dat in de winter hier te zien is, is klein. Het gaat om enkele tientallen en in een goed jaar iets meer dan honderd. Daarbij komt ook nog eens dat de meeste vogels in het Waddengebied overwinteren en voor mij is dat net iets te ver om voor deze soort op pad te gaan. Ik hou het daarom op de Zeeuwse kust en is opletten het devies. Waarneming.nl helpt dan ook nog weleens maar je moet het toch zelf doen en de hele zeereep afspeuren.

 

Wil je meer weten van deze eend der eenden, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/ijseend

Tijd voor de drieteentjes.

winterkleed drieteenstrandloper, 19 okt 2010

Drieteenstrandlopers zie ik hier alleen in de winter. En met hier bedoel ik dan de kust en een zeldzame keer in de Biesbosch. Deze witgrijze dribbelaars lopen het liefst op de waterlijn en bewegen dan mee met de aan land rollende golven. Ze pikken driftig in het strandzand en vangen op die manier kleine insectjes. Het is altijd een grappig gezicht om ze zo druk bezig te zien. 

Als de eerste drieteentjes in de vroege herfst arriveren om hier te overwinteren zie ik soms nog weleens wat overblijfselen van het zomerkleed maar meestal zijn het toch de winterjassen die te zien zijn. 

restant zomerkleed, 24 apr 2021

De restanten van de zomerkleden kunnen ook nog eens sterk variëren, de ene drieteen heeft een meer rossig kleed en met name de kop is dan juist rossig gekleurd dan de drieteen in de grijze variant die een lichter gekleurde kop heeft en waar de oogstreep ook nog eens geheel ontbreekt. Het is altijd leuk om in het vroege voorjaar of late najaar nog zomerkleden te spotten. Wat soms voor verwarring kan zorgen is de aanwezigheid van bonte strandlopers in winterkleed die dan weer sterk lijken op de drieteenstrandlopers in een restant zomerkleed. Die twee lijken dan sprekend op elkaar.

Brouwersdam,13 jan 2016

Dit najaar heb ik ze alweer in flinke groepen in de Kwade Hoek en bij de Brouwersdam kunnen spotten en dat is met het juiste tij de hele winter door een goede stek om ze te zien. Het is niet gek om daar groepen van 500 exemplaren of meer te zien foerageren of te zien vliegen.

Ik vind het ook altijd weer verbazingwekkend dat deze kleine vogeltjes helemaal uit Canada of Siberië naar onze kust vliegen om hier te overwinteren. En dan is het trouwens ook niet zo heel gek dat ze soms met de voor hun verkeerde wind wat verder doorschieten en in de Biesbosch belanden. In de afgelopen jaren heb ik ze met regelmaat in de Hardenhoek en Eierwaard gezien. Als ze eenmaal in de gaten hebben dat ze in het binnenland in zoet water terecht zijn gekomen vertrekken ze weer naar het zoute.

Wil je meer weten van deze snelle dribbelaar, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/drieteenstrandloper

Die lelijke jan van genten.

juveniele jan van gent, 18 okt 2025

Juveniele jan van genten zijn eigenlijk de lelijke eendjes van de zee. En het is dan ook bijna ondenkbaar dat deze lelijkerds in een kleine vier jaar tijd uitgroeien tot een van de mooiste zeevogels die je je maar kunt bedenken. Enkele jaren geleden, in 2022 om precies te zijn, werden de broedkolonies van de jan van genten meedogenloos hard getroffen door de vogelgriep en werd de populatie gedecimeerd. Ik zag dat met eigen ogen op zee waar de aantallen jan van genten minimaal waren en ook het aantal juveniele beesten was te verwaarlozen. Het was een trieste aanblik.

voor en na de vogelgriep, voorjaar 2022

Maar dit jaar vlogen weer vele jan van genten achter de boot en is de soort de harde klap weer enigszins te boven gekomen. Ik weet niet hoe het nu met de stand van de soort is maar het gaat naar mijn idee duidelijk waarneembaar beter.

een zo mooi worden ze, 12 jun 2020

Jaren geleden waren we een keer aan de oostkust van Schotland waar we uitkeken op Bass rock een grote rots in zee die volledig gekolonialiseerd was door Jan van Genten. Tienduizenden jan van genten broedden op dit eiland totdat de vogelgriep uitbrak. Er bleven amper nog vogels over en in de kolonie stierven tienduizenden vogels. Dat ligt nu gelukkig achter ons en nemen de aantallen weer toe.

De juveniele vogels van een paar weken geleden zagen er goed uit en blonken uit in lelijkheid. Ik moest nog denken, "heb geduld jongens het komt allemaal goed". 

op de Noordzee,6 okt 2018

De volwassen vogels vlogen rond de boot en doken als een speer de diepte in . Als ze boven kwamen wisten ze met een paar ferme vleugelslagen weer op de te stijgen en cirkelden ze weer verder over de zee. Ze brengen heel veel tijd boven zee door en hebben daar niet veel kracht voor nodig. Met hun lange vleugels zeilen en keilen ze moeiteloos laag boven de golven en hoeven ze voorlopig niet bang te zijn voor een besmettelijk en dodelijk virus. 

Het is te hopen dat ze daar de komende jaren geen last meer van hebben en de populatie weer genoeg kan aangroeien en Bass rock weer helemaal wit gekleurd is van de uitwerpselen. Deze rots was na de vogelgriep weer helemaal bruin en schoon geregend van de vogelpoep. 

Wil je meer weten van deze sierlijke zeevogel, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/jan-van-gent

Zeearenden maken ruzie.

het Sliedrechtse koppel, 14 jan 2025

Het is nog maar net november en zeearenden beginnen al sterk territoriaal gedrag te vertonen. Het broedgebied moet geclaimd en verdedigd worden en indringers worden niet geduld. Over een paar weken wordt het nest weer opgezocht en verder verstevigd en uitgebreid en dan wil je daar niemand in de buurt hebben. Het imposante nest ligt goed verscholen diep in de Biesbosch. Je moet weten waar het is anders vind je het echt niet. Zeearenden zijn vroege vogels en broeden al in februari en zitten nu dus in de voorbereidende fase. Ze zijn onafscheidelijk en patrouilleren dagelijks door hun territorium.

 

luid roepende Sliedrechtenaren

 

Gisteren was ik getuige van veel onrust en een confrontatie tussen de verschillende koppels zeearend. Het relatief nieuwe koppel Sliedrechtse zeearenden was de rivier overgestoken en vloog rond in het territorium van het Brabantse koppel. Deze gebeurtenis zorgde voor veel onrust. Begin dit jaar zag ik het Sliedrechtse stel ook een keer in de Noordwaard maar dat was in in een minder bedreigende periode van het jaar. Het stel was toen overgestoken om te jagen en waren daar ook succesvol in. Een brandgans moest het destijds ontgelden.

de Sliedrechtse vrouw met witte staart

Gisteren vlogen op een gegeven moment zes zeearenden luid roepend over de Hardenhoek waarbij de twee koppels elkaar regelmatig in de "veren" vlogen. Het geluid van roepende zeearenden draagt ongelooflijk ver en klinkt prachtig. Ik heb dit roepen nog niet vaak meegemaakt. Een paar jaar geleden was dat in alle vroegte vlakbij het nest van het Brabantse koppel. De schermutselingen van gisteren waren flink en dan zie je pas hoe groot en lomp deze vogels eigenlijk zijn. Een snelle beweging of wending is er niet bij. Toch hebben deze vogels maar weinig nodig om een prooi te vangen. En dat heb ik vaker gezien, jagen gaat vooral op basis van voorwaartse snelheid die bij deze knapen veel hoger ligt dan bij een nijl- of brandgans. Die worden dan vrij eenvoudig en kansloos uit de lucht geplukt.

de man met GPS zender op de rug

Ik zag op een gegeven moment een koppel op een slikje zitten en viel mij de GPS zender op de rug van het mannetje direct op en bij het vrouwtje waren de zwarte pootringen goed zichtbaar. Ik wist toen dat het om de Sliedrechtse koppel ging. En wat mij direct opviel was de witte staart van het vrouwtje en duidt op een adulte vogel. Tenminste op papier is het een adulte vogel maar het kan nog wel een paar jaar duren voordat ze daadwerkelijk gaat broeden. Dit koppel is al twee jaar samen en in dit voorjaar had ze nog een bruine, onvolwassen staart. De rui van dit jaar heeft haar dus de adulte veren gegeven.

Het zou dus in theorie mogelijk kunnen zijn dat ze komend vroege voorjaar aan haar eerste legsel gaat beginnen. In februari breekt het moment dan aan en hebben we mogelijk het derde broedpaar in de Biesbosch. Gisteren was er dus onenigheid tussen dit jonge koppel en het al vele jaren succesvolle Brabantse paar. 

Dit gedrag is zeldzaam en zie je de komende winter vrijwel niet tussen de vele overwinterende zeearenden in de Biesbosch. Dat komt natuurlijk ook omdat het bijna allemaal juveniele arenden zijn die geen bedreiging vormen.

Wil je meer weten van deze Biesbosch kolos, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/zeearend