De eerste giertjes.

Afgelopen vrijdag vlogen de eerste gierzwaluwen weer over mijn hoofd. Wel een beetje hoog en duidelijk nog op weg naar de finish. De plek waar ze deze zomer zullen broeden en dat kan heel Noord-Europa zijn.

Deze gierzwaluwen zijn aan de vroege kant want jaren geleden werden de eerste giertjes zo rond Koninginnedag verwacht en de laatste paar jaar werd dat Koningsdag. De reden dat ze steeds vroeger arriveren is, zoals de laatste tijd wel vaker wordt gezegd, de opwarming van de aarde. Ik weet niet of dat een groot probleem is voor deze vogels want door die opwarming vliegen de insecten ook vroeger rond dus voedsel is beschikbaar.

thuis op 10 mei 2024

Er zijn vogelsoorten waarvoor de opwarming van de aarde wel degelijk een probleem is. Want als vogels zich niet zoals de gierzwaluw aanpassen en nog steeds op de "oude" tijd arriveren en hun aankomst hier niet vervroegen kan de rupsen of insecten piek alweer achter de rug zijn. Met als desastreus gevolg dat rupsen alweer verpopt zijn en er voor de jonge vogels niet voldoende voedsel beschikbaar is. En zo neemt het aantal vogels jaarlijks af. Dit is een van de redenen en zo zijn er nog wel een paar te noemen.

Maar goed, ik was er in ieder geval blij mee om de eerste giertjes weer te zien. Dit is een van die iconische vogelsoorten, die samen met de veldleeuwerik, de koekoek en de zomertortel het zomerse gevoel compleet maken. De komende weken komen nog dagelijks grote groepen gierzwaluwen aan en dat kunnen dan soms wel tienduizenden vogels per dag zijn. 

giertjes op trek, 29 april 2024

Op 5 mei 2017 waren wij daar getuige van toen we op de telpost in Breskens op een ochtend 12.000 gierzwaluwen over zagen komen. Door de wind zaten de vogels erg laag en vlogen op een paar meter hoog voorbij. Die dag inclusief de middag vlogen daar naar schatting meer dan 20.000 gierzwaluwen voorbij. Allemaal op weg naar hun eigen broedgebiedje in Nederland en verder door in Noord-Europa. Een indrukwekkend schouwspel dat als ik eerlijk ben, niet veel meer blijdschap opleverde dan de 4 giertjes van afgelopen vrijdag.

Wil je meer weten van deze spectaculaire luchtacrobaat, klik dan op de link;

Gierzwaluw | Vogelbescherming

Opvetten en door.

rustende rosse grutto's, 18 apr 2025

In deze tijd zijn alle grutto soorten in de buurt. De Hollandse grutto, de IJslandse grutto en de rosse grutto.

Die laatste grutto is serieus een andere grutto dan die andere twee. De Hollandse en IJslandse neef kom je hier in het binnenland tegen en je moet goed opletten om de verschillen te zien.

Bij de rosse grutto ligt dat allemaal wat anders. Ten eerste kom je de rosse grutto vrijwel nooit in het binnenland tegen. Het is een echte wadvogel en foerageert graag in het zoute deel van ons land. De slikjes en drooggevallen zandplaten aan de kust zijn het werkterrein van deze Arctische vogel. Vaak in grote groepen rusten ze uit en foerageren ze samen.

de rode rosse grutto

En dat rusten is voor deze vogels geen overbodige luxe want dit zijn de kampioenen lange afstand in een keer vliegen. Ze vliegen in een keer 12.000 kilometer onafgebroken door. Bijna niet te geloven dat een vogel dat kan. Als je het hebt over welke vogel de meeste kilometers in een jaar vliegt dan is dat de noordse stern maar dat is een ander verhaal. Deze vogel legt dan wel de meeste kilometers af maar dat doet hij niet in een keer. 

Om de vogel te herkennen moet je naar de opgewipte snavel, de dieprode kleur die tot op de buik doorloopt en de korte poten die niet voorbij de staart uitsteken als de vogel vliegt, kijken. Bij de gewone grutto is dat niet zo. Die is groter en heeft een lange rechte snavel en is niet rood maar meer oranje gekleurd.

een mooie club rosse grutto's

Maar we zien ze voornamelijk rusten en dan zijn die kenmerken niet goed te zien. Ze staan meestal dicht bij elkaar met de kop in de veren. Slechts een enkeling houdt de boel in de gaten en die moet je dan eerst zien te vinden.

De rosse grutto is ook heel anders getekend en gekleurd dan de Hollandse. Het rood is roder en loopt door tot op de buik tussen de porten door. Bij de onze houdt dat rode bij de borst op. We zien ze nu nog even aan de kust en eenmaal voldoende opgevet, trekken ze weer door.

Wil je meer weten van deze rode noorderling, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/rosse-grutto

Kustvogeltje in de Noordwaard

Noordwaard, 14 april 2025

Als er een vogelsoort is waarmee het steeds slechter gaat dan is dat de strandplevier wel. Door de recreatiedruk op de stranden, en er zullen vast nog wel meer factoren zijn die een rol spelen, gaat het elk jaar slechter met deze kleine plevier. Waar de pleviertjes nog wel voorkomen worden alle mogelijke kunstgrepen uitgehaald om ze tijdens het broesseizoen te beschermen. Zo worden hele stukken strand met linten en borden afgezet en worden eilandjes aangelegd waar op gebroed kan worden. Het ene jaar met meer succes dan in het andere jaar.

Elk jaar ga ik in april of mei wel een keer naar de kust om ze te zien. Meestal lukt dat ook wel maar het gaat dan nooit om meer dan vijf vogels en dat is dan ook wel het maximum aan strandpleviertjes wat ik tot nu toe gezien heb. De meeste kans heb ik dan bij Ouddorp op Goeree waar het strand deels beschermd gebied is en ook afgezet is met linten. Met de telescoop kun je ze dan op het strand heen en weer zien rennen.

Dat de strandplevier nu het onderwerp van dit stukje is, komt door de strandpleviertjes die de laatste week in de Biesbosch in de Noorwaard bivakkeren. Heel bijzonder want de Noordwaard is absoluut niet het juiste leefgebied van deze kustvogeltjes. Waarschijnlijk zijn ze tijdens de trek naar hier door de wind wat verder landinwaarts geblazen en zijn ze hier neergestreken. Hier rusten ze uit en zorgen ze dat ze weer wat aansterken en gaan ze daarna weer naar de kust om daar aan het broedseizoen te beginnen.

Voor de Biesbosch vogelaars was dit weer een hele mooie en bijzondere soort om te zien. Tegelijkertijd vlogen hier ook de zwarte sternen rond maar die blijven nog korter en zijn maar een paar uur in het gebeid aanwezig. Die jagen een paar uurtjes achter de insecten in het gebied aan en als ze genoeg op hebben trekken ze weer door. 

Lang geleden hebben strandplevieren ook in het binnenland gebroed maar dat is alweer lang geleden. Ze zouden hier dus best kunnen overleven en zelfs kunnen broeden maar waarom ze dat niet meer doen weet ik niet. Het zou heel bijzonder zijn als dat weer zou gebeuren. Het aantal broedparen is inmiddels dramatisch laag en als we de tweehonderd aantikken is dat een optimistische benadering.

Daarom is het een prachtige ontmoeting met deze kustvogel zo dichtbij, hier om de hoek in de Noordwaard. Een soort die je hier niet vaak ziet..

Wil je meer weten van deze zeldzame plevier, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/strandplevier

De zwarte stern is hier heel even.

zwarte stern, 14 ap5ril 2025 

Zoals elk jaar trekken rond deze tijd een groot deel van de broedvogels naar ons land maar een veel groter deel trekt over ons land verder door naar de broedgebieden. Met name roofvogels trekken in deze tijd voorbij en moet je geluk hebben om er een te zien. Andere mooie soorten trekken in wat grotere groepen door ons land en zijn wat makkelijker waar te nemen. Denk bijvoorbeeld aan de regenwulpen. Die willen nog weleens een weekje of wat langer hier blijven hangen. Andere doortrekkers hebben ons land ook als broedgebied maar dat is dan weer niet hier in de buurt en dat zijn bijvoorbeeld zwarte sternen. Zo heeft elke soort zijn eigen agenda en planning.

De zwarte sternen zijn kort hier in de buurt te zien en met wat geluk kun je ze tegenkomen in de Noordwaard. Met de juiste wind en temperatuur willen ze dan wel een dagje of wat blijven hangen . Als er voldoende insecten beschikbaar zijn, is dat een extra motivatie om nog even uit te rusten en aan te sterken.

happen naar insecten

Afgelopen week zag ik zo op een mooie voorjaarsmiddag een groepje van vijf zwarte sternen in de Noordwaard foerageren. De vogels vlogen steeds volgens hetzelfde patroon laag over het water en maakten snelle bewegingen om zo elk insect op hun pad te verschalken. Zo te zien ging het ze goed af en moeten er ook genoeg beestjes in de lucht hebben gezeten. 

De zwarte sternen broeden niet in de Biesbosch maar wel een stukje verder ion de Zouwe Boezem. Daar worden ze geholpen met kleine vlotjes waarop ze hun nest kunnen maken. Oorspronkelijk bouwen ze hun nest op drijvende krabbenscheer maar dat is bijna niet meer beschikbaar. Deze verlandingsplant zie je  vrijwel nergens meer en daarmee wordt het er voor de sterntjes niet makkelijker op. 

Als deze nesthulp er niet was, zouden we vrijwel geen zwarte sternen meer hebben. Voor 1980 waren ze algemeen en kwamen ze ook hier in de buurt voor en werd er zelfs gebroed. In Terheijden, Breda en de Biesbosch, allemaal plekken hier in de buurt kwamen zwarte sternen voor. Ik sprak jaren geleden een oude Raamsdonker die zelfs beweerde dat in Raamsdonk zwarte sternen tot broeden kwamen op de velden gele plompbladen in de wateren rond Raamsdonk. Dat vond ik een spannend verhaal en betwijfel ik. In ieder geval heb ik ze weer even gezien want ze blijven amper een dag in de Biesbosch en trekken na een stevige maaltijd snel verder. Het broedseizoen wacht niet!.

Wil je meer weten van deze prachtige sierlijke passant, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/zwarte-stern

IJsvogels hebben een nieuwe stek.

het gat linksonder is de nestingang

In de Oranjepolder leven al heel veel jaren ijsvogels. Ze weten altijd wel ergens een geschikte nestgelegenheid te vinden. En met die gedachte in het achterhoofd hebben we zeven, acht jaar geleden bedacht om in de Natuurtuin een ijsvogelwand te maken. En al die jaren daarna gebeurde er niets bij de wand terwijl we toch heel vaak een vissende ijsvogel in de poel ervoor zagen. 

Ik heb de wand altijd vrij van riet gehouden, de grond voor de wand uitgediept zodat daar minimaal twintig centimeter water staat en in het midden van de poel een paar wilgentenen in de bodem gestoken zodat de ijsvogel een zitpost had om te vissen. Het hielp niet. Wel vissende ijsvogels maar geen broedende ijsvogels.

vrouwtje ijsvogel voor de ingang
donderdag 10 april

En daar is nu dan eindelijk verandering in gekomen. Op 10 april ontdekte ik activiteit in de gaten van de wand. Zeker drie gaten waren flink uitgegraven en in het water voor de wand lag een flinke hoop zand. Dit zand is een stevig mengsel van leem en maaszand en hebben we destijds gebruikt achter de wand zodat de ijsvogels daar een nest uit konden graven en de gangen niet direct in zouden storten.

Zoals het er nu naar uitziet werkt het want de gang ziet er stevig uit en is een stuk kleiner in diameter dan de door ons gezaagde ingang. Ik dacht destijds dat tien centimeter wel zou voldoen maar las later ergens dat zes centimeter al voldoende is. Even dacht ik nog in de afgelopen jaren dat de grote opening voor de ijsvogels een drempel zou zijn. Gelukkig is dat niet zo en is de wand nu dus eindelijk goedgekeurd.

mannetje, 28 augustus 2022

De twee ijsvogels vlogen vanmiddag regelmatig langs de wand, zaten op de wilgentenen in de poelen maakten volop herrie. Ze waren zogezegd duidelijk aanwezig. Het zal de komende tijd nog spannend worden of er daadwerkelijk een nestje ijsvogels uit gaat vliegen.

Ik weet in ieder geval zeker dat het om een koppel gaat want zowel het mannetje als het vrouwtje heb ik gezien. Het mannetje met de geheel zwarte snavel en het vrouwtje met de rode ondersnavel zaten om de beurt op de wilgentenen voor de ijsvogelwand. Ze waren sowieso alert en kwamen steeds even langs maar vlogen dan ook weer direct door omdat ze ons zagen. Ik was even bang dat wij de boel te zeer zouden verstoren en namen daarna afstand. Ik ben benieuw hoe de vlag erbij hangt na het weekend maar ik ben gematigd positief.

Wil je meer weten van deze schitterende blauwe schicht, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/ijsvogel

Zigzaggende snippen.

dinsdagmiddag 8 april 2025

Watersnippen zijn als doortrekker en overwinteraar zeker niet zeldzaam. Ik zie vrijwel wekelijks wel ergens een watersnip of soms ook wel meer. Met name in de Noordwaard in de Biesbosch is de watersnip in het winterhalfjaar een vrij algemene soort. En nu het weidevogel beschermingsseizoen is begonnen, zie ik ze elke dinsdagmiddag wel ergens in de velden opvliegen. Ik weet niet of dit nog doortrekkers zijn of late overwinteraars. Ze vliegen nooit ver weg als we ze opstoten, meestal ploffen ze in een volgende akker weer neer en verdwijnen dan direct uit het zicht.

Biesbosch, 12 september 2024

Watersnippen broeden in het noordoosten van ons land maar ook ten zuiden van de Biesbosch wordt door SOVON* aangegeven dat daar broedgevallen voorkomen. Dat was mij niet bekend en zeker niet dat die broedgevallen ook nog eens hier in de buurt voorkomen. Naar mijn idee hebben we hier in de buurt nauwelijks geschikte broedgebieden. Het is hier veel te gestructureerd en de grond is veel te droog en veel te monotoon en wordt ook nog eens veel te intensief bewerkt. Ik zet er dus mijn twijfels bij maar het zou mooi zijn als ik het mis had.

Afgelopen dinsdagmiddag zaten weer twee watersnippen in ons loopgebied en de vogels werden door ons weer onbedoeld de lucht ingejaagd. En ook nu vlogen ze maar een klein stukje en verdwenen weer makkelijk aan ons zicht. Ik vroeg mij af hoelang we ze nog tegenkomen want ook voor hun tikt de tijd gewoon door en moet aan het nageslacht worden gedacht.

Ik denk dat dit nu wel de laatste snippen zijn die we hier tegenkomen en dan zien we ze zo rond augustus weer terug. Het valt mij op dat veel steltlopers maar kort in de broedgebieden verblijven. Ook grutto's,  kieviten en scholeksters zijn maar kort in het agrarisch gebied te zien. 

Over een maand bijvoorbeeld staan de eerste grutto's alweer in het ondiepe water van de Hardenhoek of Eijerwaard in de Biesbosch. Dit is meestal geen goed nieuws want dat betekend meestal dat de legsels mislukt zijn. De watersnippen blijven in de zomer tot november in de Biesbosch en gedurende die periode groeit de groep watersnippen flink. In de herfst kun je daar dan wel honderden snippen bij elkaar zien.

Maar zover is het nog lang niet en ben ik elke week weer blij als er weer eens een voor mijn neus opvliegt. Zigzaggend en krassend wegvliegt. Het blijft een bijzondere vogel.

*SOVON = Stichting Ornithologisch Veld Onderzoek Nederland

Wil je meer weten van deze bijzondere weidevogel, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/watersnip

Onopvallende schoonheid.

staalblauwe bankschroef in actie

Van hun zangen moeten ze het niet hebben, dat is niets meer dan een metaalachtig tikken. Je kunt er zomaar "overheen" luisteren. Daarmee bedoel ik dat je het geluid wel hoort maar dat er geen "belletje" gaat rinkelen dat je een zingende appelvink hoort.  De meeste mensen missen op deze manier het geluid van een van de mooiste vinken. 

De appelvinken zijn door dat onopvallende geluidje ook wel een beetje anoniem en worden ze niet vaak opgemerkt. Er zijn namelijk veel vogels die behalve een mooie zang ook van die korte roepjes hebben en dat zijn dan de contactroepjes. De laatste tijd hoor ik met grote regelmaat appelvinken op veel verschillende plekken zoals de Boswachterij Dorst, de Biesbosch en afgelopen week ook bij het Lauwersmeer. 

vrouwtje appelvink

Deze laatste plek met de vele uitgestrekte rietvelden en grote watervlaktes lijkt in de verste verte niet op een appelvinken habitat. Ik denk dan juist aan bossen met lariksen, spaanse aak en vruchtbomen waar voor de appelvink veel te halen valt. En toch zagen we de appelvinken een de rand van de tuin naast de dikke rietkragen en grote watervlaktes. Wat hebben die hier te zoeken dacht ik nog. De appelvinken zaten op de grond en wisten in de tuin toch aardig wat voedsel te vinden. Er werd van alles opgepikt en fijngemalen tussen de twee staalblauwe snavelhelften. 

appelvink met zijn staalblauwe snavel

Ik vond die snavels er indrukwekkend uitzien en moet er niet aan denken dat een appelvink in mijn vinger bijt. Een gekke gedachte maar ook weer niet zo gek als je een keer door een raaf gebeten bent. Ik vond die appelvinken snavel net zo indrukwekkend als die van de raaf. Die raaf beet in mijn vinger en daar hield ik een bloeduitstorting en later een blauwe plek aan over die wekenlang last gaf.

De appelvinken zijn trouwens schuwe vogels die eigenlijk in de toppen van bomen leven en mensen uit de weg gaan. Ik was blij verrast toen ik ze dan ook op zo'n korte afstand kon bewonderen. Een niet alledaagse waarneming 

Wil je meer weten van deze krachtpatser, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/appelvink

Geluk kun je afdwingen?

bij toeval een roodhalsgans?

Soms moet je geluk afdwingen zeggen ze weleens. Mij is dat bij mijn weten nooit echt gelukt en daarbij moet ik ook zeggen dat ik ook nooit met die insteek op pad ga. Ik zie wel wat ik tegenkom en alles is eigenlijk goed. Maar als ik voor een hele speciale soort op pad ga wil ik die dan ook wel zien. En daar gaat het weleens mis en zie ik die speciale vogel jammer genoeg niet. Dus afdwingen is niet mijn sterkste kant.

Afgelopen week had ik de wens om een roodhalsgans te zien. Ik zie deze prachtige gans elke winter wel een keer en dit jaar was dat bijvoorbeeld in Zeeland. Maar nu had ik opnieuw een mooie kans om er een te zien en ik wist dat ze hier in het hoge noorden van Nederland, aanwezig waren, maar ja, zie die maar eens te vinden tussen de tienduizenden brandganzen. Het Lauwersmeergebied is een van de beste plekken in ons land om er een te zien. 

rotganzen zijn ook prachtig

We verbleven zoals gezegd in de hoofdstad van de winterse brandganzen in Nederland, Lauwersoog. Makkelijk honderdduizend brandganzen zijn hier druk met overwinteren en overleven. De grote rusteloze groepen ganzen verplaatsen zich vrijwel continu door het gebied en dat maakt het lastig om grote groepen brandganzen te zeven. Ik "zeef" de groepen op kleur en probeer die ene roodhals er tussenuit te pikken. De eerste dagen was ik vooral overdonderd door de enorme aantallen en leek het onbegonnen werk. Maar het gezegde is niet voor niets bedacht, "de aanhouder wint".

deze beweeglijke groep is gezeefd

Een dagje Schiermonnikoog stond op de planning en de roodhals was inmiddels naar de achtergrond verdwenen. Ik had de moed min of meer opgegeven. Al die brandganzen werden mij een beetje teveel en ik was het eerlijk gezegd ook wel beetje beu om brandganzen te "zeven". Ook het geloof in het gezegde "geluk kun je afdwingen" was wederom verdwenen. Dat gezegde ging toch al niet op voor mij.

3 ganzensoorten bij elkaar

In een weide bij het dorpje Schiermonnikoog zaten niet alleen brandganzen maar ook een mooie club rotganzen bij elkaar en dat was eigenlijk de reden om even te stoppen. Wat zijn dat toch mooie ganzen en wat vallen ze op tussen de brandjes. Met de verrekijker bekeek ik de groep nog eens van links naar rechts toen ik daar die rode tussen zag staan. Het was dan toch nog een roodhalsgans, een prachtig ongeringd exemplaar. Hier gold volgens mij het gezegde "het geluk is met de domme" of "toeval bestaat niet" of misschien toch wel het gezegde "de aanhouder wint" terwijl ik er toch niet meer mee bezig was. Een mooie rooie kers op de taart van die dag.

Wil je meer weten over deze schitterende kleine gans, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/roodhalsgans