Vogelvoeten, trippel trap

Vogelaars zijn vooral geïnteresseerd in soorten, soortenlijstjes, zang, gedrag, mooie plaatjes en  vooral zeldzame en bijzondere soorten. Ik ken niet veel vogelaars die het met elkaar hebben over de vogelvoeten. En ik moet zeggen dat daar mijn interesse ook niet direct ligt maar we moeten het er toch eens over hebben. Want, wat je niet zo verwacht, is dat daar veel interessants en opmerkelijks over te vertellen is. Om te beginnen, de vogelvoeten zijn grofweg in 4 categorieën in te delen(met name ingedeeld op basis van het aantal en stand van de tenen) De watervogels met hun zwemvliezen laten we dan even achterwege, daar zitten trouwens ook gewoon tenen aan en vaak in dezelfde samenstelling en positie als bij "landvogels".

Van deze vier categorieën wil ik graag naar de meest bijzondere vogelvoet, de Zygodactyl kijken omdat deze vogelvoet op een hele andere manier gebruikt wordt dan de andere drie soorten vogelvoeten. Met de andere drie wordt gelopen, gehipt, takken vastgepakt om op te kunnen zitten of gezwommen(als er een zwemvlies tussen zit) etc. en met de vierde categorie poot wordt natuurlijk ook geklommen of worden prooien vastgepakt maar deze voet wijkt echt af van de andere drie voeten.

Deze vogelvoet, de Zygodactyl, heeft namelijk een beweegbare teen die voor verschillende doeleinden wordt gebruikt. Zygodactyl betekent overigens "gepaarde tenen". Zo kunnen vogels uitgerust met dit type voet goed klimmen, denk maar aan spechten(behalve de drieteenspecht, teentje minder natuurlijk) en papegaaien. Papegaaien gebruiken hun poten zelfs als "handjes", ze kunnen er prima dingen mee vasthouden. Deze opstelling van de tenen zorgt voor extra grip. Ook sommige uilen(kerk- en steenuil) hebben deze poten en kunnen dus heel goed prooien vastgrijpen. De visarend hoort hier overigens niet bij, ook al kan deze vogel een teen naar achteren bewegen om een prooi vast te pakken en de tenen zo dezelfde positie hebben als bij een Zygodactyl. In de normale stand van de tenen van de visarend staan er drie naar voren en een naar achteren.

koekoek, de vreemde eend in de bijt?

Maar de meest bijzondere vogel die deze voeten heeft en daarom kom ik ook op dit verhaaltje, is de koekoek. Ik kan maar niet bedenken waarom juist deze vogel ook dezelfde opstelling van tenen heeft en tot de categorie Zygodactyl hoort. Hij klimt namelijk niet en vangt ook geen prooien waar hij klauwen voor nodig heeft.

Nee, het is mij een raadsel waarom. Het enige wat ik kan verzinnen is dat het koekoeksjong, wat vaak veel te groot is voor het nest van de waardvogel deze teenopstelling gebruikt of zelfs nodig heeft om zich vast te kunnen houden aan het nestje, maar dat is een gok.

Dus deze vogel is niet alleen zeer bijzonder vanwege zijn broedparasitisme, nee hij is dat ook nog eens om zijn Zygdactyle voetjes. En dan hebben we nog niet eens gehad over de jonge uitgevlogen koekoek die zonder dat hij ooit ook maar even contact heeft gehad met zijn ouders, in het najaar naar dezelfde plek in Afrika weet te vliegen waar zijn ouders ook naartoe vliegen. Ik vraag me dan wel eens af wat er gebeurt als ze elkaar dan tegenkomen, of ze elkaar herkennen of elkaars geur of stemgeluid herkennen. En hoe gaat die eerste kennismaking dan, "hoi pa, ik ben je zoon, krijg ik wat zakgeld?"