Buizerds en eksters, vrienden?

geel=buizerdnest, groen=eksternest

Toen ik vorige week de strijd tussen de nijlganzen en de buizerd op haar nest gadesloeg, zag ik dat in de dezelfde boom, een metertje of vier hoger een eksterpaar ook een nest had gebouwd. Deze eksters zijn dus niet bang van de buizerd en nemen toch een zeker risico dat de buizerd het over enige tijd wel eens voorzien kan hebben op de jonge ekstertjes. De jonge buizerdjes moeten straks ook eten.

Van de andere kant zou het dus ook wel eens een slimmig-heidje van de eksters kunnen zijn. Als je weleens naar de nesten van een ekster kijkt dan zie je een immens bouwwerk, veel groter dan nodig en heel vaak ook met een afdak erboven. Dat dak is niet om lekker uit de wind of regen te zitten maar om de kraaien uit het nest te houden. Want vergis je niet, die kraaien maken nogal wat slachtoffers in de vogelwereld door nesten leeg te roven. Eieren en jonge vogeltjes staan de komende maanden hoog bovenaan op het menu van de kraai.

vrouwtje, rechtsboven op het nest

Nu zijn kraaien en buizerds geen vrienden en je ziet ze dan ook altijd ruziën. Kraaien pesten de buizerd door schijnaanvallen uit te voeren en ze doen erg veel moeite om de buizerd uit hun gebied te verdrijven.

Dus ik dacht zomaar dat dit eksterkoppel wel eens gebruik zou kunnen maken van de bescherming van de buizerd. Lekker dichtbij een nest bouwen en je verder geen zorgen maken om de kraaien in de buurt. Als de kraaien ook maar in de buurt van het nest durven te komen, zal de buizerd de aanval kiezen en net als de nijlganzen, ook de kraaien verjagen en op veilige afstand houden.



Het mannetje is altijd in de buurt.

Deze samenwerkingsvorm wordt met een mooi woord ook wel commensalisme genoemd. De ene partij, in dit geval de ekster, profiteert van de andere partij, waarbij de gastheer, de buizerd geen nadeel ondervindt. Een mooie samenwerking en daar is nu, zolang er nog geen blad aan de boom zit, volop van te genieten.

Twee bomen in een verder vrijwel kale polder met de strijd tussen nijlganzen en de buizerd, de ekster die weer van diezelfde buizerd profiteert, de loerende kraaien die op afstand worden gehouden en de dikke wat dommige houtduiven die daar tussendoor fladderen. Het is een complexe leefsituatie op micro niveau.

Wil je meer weten van de meest voorkomende roofvogel van Nederland, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/buizerd

Buizerds belaagd

 

In de linkse boom zit het bewuste nest

In de Oranjepolder broeden een paar koppels buizerds, ver genoeg uit elkaar zodat er maar weinig ruzie wordt gemaakt. Maar ik zag afgelopen week toch buizerds ruzie maken, vlak bij het nest wat vorig jaar ook door een koppel buizerds gebruikt is. Ik zag een vogel op het nest zitten en daar vlak naast wat gerommel in de dichte takken van de nestboom.

Het bleek geen ruzie tussen buizerds te zijn maar een ruzie tussen een koppel buizerds en een nijlgans. De nijlgans zat op het nest en probeerde de buizerds van het lijf te houden.

Die nijlgans moet je overigens niet onderschatten want de nijlgans staat er om bekend dat hij nogal agressief is. Er zijn nogal wat vogels die plaats moeten maken als de nijlgans zijn zinnen heeft gezet op een boomnest.

een van de buizerds die in de Oranjepolder rondhangt

Je zou het niet zeggen maar de nijlgans broedt in een boom en de jongen springen dus van een flinke hoogte gewoon naar beneden. Dat is trouwens niet ongebruikelijk in de eenden- en ganzen wereld. Denk maar eens aan de brilduiker en de brandgans, die presteren hetzelfde. De brandgans is helemaal een stuntvogel, de jongen springen van steile rotswanden naar beneden en waggelen na de harde landing gewoon naar het water.

Maar terug naar onze buizerd, die had het dus zogezegd verre van makkelijk. Het is een vogel die amper wat te duchten heeft en vrijwel geen angst kent. Andere vogels zoals eksters en kraaien vallen hem wel lastig maar hij trekt zich daar maar weinig van aan. Hij heeft alleen wat te duchten van ons en onze auto's.

Dus dit moet wel een hele bijzondere gewaarwording voor hem zijn geweest, een gans zonder scherpe snavel of klauwen die het aandurft om een grote roofvogel voor de voeten te lopen. Leuk om deze strijd gade te slaan en die exoot van een nijlgans die ik niet echt waardeer, heeft met deze actie, van mij toch weer wat meer respect gekregen.

Wil je meer weten van de nijlgans, maar dat kan ik niet geloven, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/nijlgans

Roodborsttapuit.

Vorige maand zag ik de eerste roodborsttapuit, niet hier in de Oranjepolder, maar in Zeeland. Ze kwamen dus al terug uit zuid Europa waar ze de winter doorgebracht hadden en vanaf dat moment lette ik in de Oranjepolder goed op.

Bij ons in de polder broeden namelijk al jaren twee, drie paartjes roodborsttapuiten, waarvan een koppeltje in de greppel tegenover de ijsbaan van IJSO. Afgelopen jaar heb ik geen goed zicht gehad op de voortgang van dit broedgevalletje maar in 2016 heb ik ze goed gevolgd.

vrouwtje roodborsttapuit

In april 2016 was het eerste legsel succesvol, drie jongen vlogen uit en je kon de polder niet inkomen of je hoorde de hele familie alarmeren. De jongen zaten graag in het zonnetje op de omheining van de ijsbaan en waren zich niet bewust van enig gevaar. De ouders waren des te angstig en probeerden je met hun getik, want zo klinkt het alarmgeluidje van de roodborsttapuit, af te leiden.

De roodborsttapuit is een broedvogel van de weides op de zandgronden en houdt ook van wat struikgewas. Niets van deze voorkeur zie je bij ons in de polder terug maar dat maakt ze dus niets uit. Op de een of andere manier is dit gebied toch interessant voor ze. Het nest wordt op of dichtbij de grond gemaakt. Ze zitten met name graag in de slootkant en daar gebeurt meestal maar weinig.

Jammer genoeg zijn in de Oranjepolder heel wat weidepaaltjes en prikkeldraad door de boeren opgeruimd en daar zitten ze juist graag op. Een uitkijkpost of zangpost hebben ze echt nodig om duidelijk te maken dat ze er zitten. Niet voor ons maar voor andere roodborsttapuiten.

Wil je meer weten van deze kleine poldervogel, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/roodborsttapuit

Grutto's gearriveerd.

de grutto's in de Muggenwaard denken maar aan een ding...... eten, eten, eten.

Alweer een paar weken arriveren plukjes grutto's in de Noordwaard en dan specifiek in de Muggenwaard. Dit grote natte gebied aan de noordkant van de Biesbosch is inmiddels een van de belangrijkste slaap- en foerageergebieden voor grutto's van Nederland. Aan het eind van de dag verzamelen de grutto's zich hier in een enorme groep en foerageren ze wat ze kunnen. Er zijn dagen dat meer dan 4.000 grutto's in de Noordwaard slapen en eten. Aansterken van de lange tocht van wel 5.000 kilometer die ze in een dag of vier, vijf afleggen naar Nederland. Ze steken de Sahara in een keer over en vliegen met een gemiddelde snelheid van 70 kilometer per uur naar Nederland.

uitgehongerd hebben ze alleen maar oog voor het bodemleven.

Eenmaal aangekomen in Nederland moeten ze aansterken om aan het broedseizoen te kunnen beginnen. Broeden doen ze niet bij ons in de Noordwaard maar in Noord Holland, het Groene Hart en natuurlijk in het grutto bolwerk van Nederland, Friesland.

Als je de grutto's zo bezig ziet, kop in het water en af en toe even adem- halen, snap je wel dat deze tocht heel veel energie gekost heeft. Zonder deze grote slikplaten met rijk bodemleven is het voor de grutto's heel lastig om te overleven. De aantallen grutto's gaan toch al razendsnel achteruit en zijn er nog maar een kleine 30.000 broedparen over. Dat waren er een paar jaar geleden nog 120.000.

Wat misschien niet iedereen weet, is dat 90% van alle grutto's, zeg maar gerust de wereldpopulatie, in Nederland broedt. Wij zijn dus verantwoordelijk voor het voortbestaan van onze nationale vogel, want dat istie ook nog eens. De Grutto, de nationale vogel van Nederland, die wij gerust laten creperen. Toch een beetje jammer zo.

Wil je meer weten van deze steeds schaarser wordende Nederlandse broedvogel, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/grutto

Boerenslimheid.

een vroege maartse ochtend in de Oranjepolder, vlakbij de Millenniumplas

Er zijn nog altijd van die boeren die maar niet met rare oude gewoontes van vroeger kunnen breken. Een oude gewoonte, want een oude traditie wil ik het niet noemen, is het in een akker ophangen van een paar dode kraaien om zo de kraaien uit een pas ingezaaide akker te houden. Iedereen weet dat dat gewoonweg niet werkt.

Zijn de boeren haantje de voorste als er een manier te vinden is om aan extra geld te komen, rommelen met de veestapel boekhouding, illegaal mest dumpen of noem maar wat op waar makkelijk geld mee te verdienen is en ze zijn er bij. Zeg maar dat ze altijd openstaan voor "vernieuwingen".

een onnodig gestorven kraai

Wat die boeren onderschatten, is de intelligentie van een kraai, die hou je echt niet voor de gek. Een kraai zal misschien even de kat uit de boom kijken, maar is er al heel snel achter dat die dode soortgenoot, bungelend aan een touwtje, geen gevaar meer vormt. De boer is uit het zicht verdwenen en dan is het al gauw weer goed voor de kraai en gaat hij op onderzoek uit. De gemorste zaden heeft hij zo gevonden en ook de houtduiven volgen dan snel en wordt de akker schoongeveegd.

Ook een gaskanon dat om de paar minuten een oorverdovende knal geeft, vogelverschrikkers in het veld, vliegers in de vorm van een roofvogel, zilverpapier aan een stokje, noem het maar op, niets werkt. Daar zijn die kraaien gewoonweg te slim voor, die hebben alles zo door.

Hoe komt het toch dat een boer dat niet in de gaten heeft en doorgaat met deze onnozele bestrijdingsmethode? Ik vind het jammer voor die dode kraaien en een trieste aanblik en niet meer van deze tijd.

Steeds meer boeren beginnen er ook iets van te snappen en sluiten zich aan bij een Agrarische Natuur Vereniging en daar is geen plaats voor dit gedrag, Alhoewel ik ook altijd weer denk, als een boer meedoet, wat zit daar dan achter? Veel boeren gaan plat gezegd voor het geld en zullen ook hier weer zoeken naar de eerder genoemde "vernieuwingen". Niet voor niets zijn 25% van alle miljonairs in Nederland veehouders.

Hoog bezoek in de Oranjepolder

winterse aanblik van de Oranjepolder

Hoog bezoek in de Oranjepolder, dat kun je van de jagende mannetjes blauwe kiekendief wel zeggen. Want normaal gesproken laten deze roofvogels de Oranjepolder links liggen. Onze polder is net iets te klein en misschien zelfs te "schraal" voor deze jager. Elke winter doen ze de Gecombineerde Willemspolder wel aan en verblijven ze daar ook enige tijd.

Maar dan heb je het ook over een polder die een keer of drie groter is en wat volgens mij het allerbelangrijkste is, dat in de Willems-polder geen "recreatiedruk" is. Dit is nog echt agrarisch gebied terwijl de Oranjepolder ook een uitgestrekt wandel-, hondenuitlaat-, hardloop- en fietsgebied is. De Oranjepolder grenst naadloos tegen de wijk Dommelbergen aan en is ook nog eens verkeersluw, er lopen geen doorgaande verkeerswegen doorheen.

jagende blauwe kiekendief

De blauwe kiekendief van een paar dagen geleden was net als op de foto bijna wit met een lichtblauw zweem op het verenpakket, de handpennen zagen er in het vroege ochtendlicht extra zwart uit. Het leken wel vingers, klaar om de eerste beste muis die zijn kop boven de wit bevroren grassprieten uitstak, vast te grijpen. Traag danste deze man laag over de velden en dat is nou precies wat een blauwe kiek hoort te doen, een beetje in de vleugels hangen, waardoor er altijd een soort "V" te zien is.

2017 blauwe kiek in de Willemspolder

Op de een of andere manier valt deze vogel altijd direct op. Nooit maar dan ook nooit te verwarren met de meeuwen die hier ook altijd rondvliegen. Vrijwel direct valt mijn oog op deze vogel en herken ik hem ook gelijk. En deze keer was dat dus in de Oranjepolder, de bonus van de ochtend kun je wel zeggen.

De blauwe kiekendief zal binnenkort wel weer noord- en oostwaarts vliegen want ook hij zal aan het broedseizoen in Scandinavië, het oosten van Europa tot in noord Rusland mee willen doen.

Wil je meer weten van de "vorstelijke" verschijning, klik dan op de link; https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/blauwe-kiekendief

Kleine zwanen naar huis.

de laatste kleine zwaan op 22 februari van dit jaar.

Vanmorgen, acht maart, liep ik door de Gecombineerde Willemspolder en ik had nog de stille hoop een paar kleine zwanen te zien. Maar helaas, of eigenlijk moet ik gewoon blij zijn dat de kleine zwanen de winter hier weer probleemloos hebben doorgebracht, waren de zwanen vertrokken. Ze hebben hier de hele winter flink gewerkt aan een goede conditie om de lange terugreis weer aan te kunnen.

Dit jaar was het aantal jonge zwanen weer minder dan de jaren ervoor. Wat moet dat dan toch worden met deze wintergast. Elk jaar dus minder en minder zwanen bij ons op bezoek en dat kan om verschillende redenen zijn.

De mildere winters die ook in het noorden een stuk zachter zijn waardoor daar ook voldoende voedsel beschikbaar is. En wat echt erg zou zijn, is dat er steeds minder jonge aanwas is, waardoor de populatie steeds kleiner wordt.

de rand van de winterse Willemspolder

Van de grote groep kleine zwanen waar ik vorig jaar de halsbanden van heb af kunnen lezen is een groot deel niet eens naar Nederland gekomen. de meeste zijn in Duitsland, Osterode Niedersachsen en in Finland, Tohmajärvi Asema gebleven. Ook goed want dat scheelt weer heel wat kilometers minder vliegen.

Dat de aantallen hier afnemen door de eerst genoemde mogelijke reden, is niet erg alleen maar jammer te noemen omdat we dan steeds minder van de aanwezigheid van kleine zwanen hier kunnen genieten. De tweede reden en dat is helaas de realiteit, nemen de aantal steeds verder af en komt de soort behoorlijk onder druk te staan. Een mogelijke oplossing of beschermingsmaatregel die ervoor zorgt dat de aantellen weer toenemen, heb ik nog nergens kunnen terugvinden.

Laten we hopen dat de wetenschappers die druk met het analyseren van de ringgegevens en GPS data bezig zijn een duurzame oplossing voor de toekomst weten te vinden.

Wil je meer weten van deze sneeuwwitte verschijning met gele snavel, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/kleine-zwaan

Scholeksters doen ook mee.

De kieviten zijn al in de polder te zien en te horen. De eerste korte baltsvluchtjes worden al gemaakt. Soms een roepje en het is aftellen wanneer het helemaal losgaat. De afgelopen week heeft het flink gevroren en zijn best wat vogels "even" weggeweest, maar amper een dag na de invallende dooi zijn ze alweer terug. Over minder dan een maand wordt het eerste kievitsei alweer gevonden. Dan is het nu dus nog wachten op de eerste scholeksters in de polder.

De scholeksters broeden namelijk ook in de Willemspolder maar in veel kleinere aantallen dan de kievit. Het zijn maximaal een koppel of vier scholeksters en er broedt hier ook een enkele wulp.

de Oranjepolder ligt er nog winters bij maar is ook klaar voor de weidevogels

De scholekster is van oorsprong een kustvogel die door voedselgebrek steeds vaker landinwaarts te vinden is. Behalve in de winter, dan zit de scholekster aan de kust en is dus afwezig in het binnenland
De nesten van de scholekster lijken eigenlijk nergens op, de eieren worden zo in de kleibodem van de akkers gelegd en met wat geluk wordt de moeite genomen om er een paar strootjes bij te leggen.

amper een nest te noemen

In de Oranjepolder broeden amper een handvol kieviten en ik vermoed dat slechts een koppel scholeksters deze polder steeds uitkiezen om een broedpoging te doen. Het is ieder jaar ook dezelfde akker die daarvoor uitgekozen wordt. De boer waar deze akker van is, kijkt niet zo nauw en ik zie elk jaar dat hij zijn bewerkingsrondes gewoon doet en geen rekening houdt met de broedvogels.

Pas na de diverse bewerkingen, ploegen, mest uitrijden, zaaien en soms ook bestrijdingsmiddelen spuiten doen de kieviten een tweede broedpoging en daar vliegen er dan wel een paar van uit. Niet noemenswaardig veel dus. De scholekster heb ik tot op heden niet kunnen "betrappen" op een tweede legsel in de Oranjepolder. Jammer maar wie weet let ik gewoon niet goed op en vliegen er elk jaar toch een paar jonge bonte pietjes uit.

Wil je meer weten van de bonte piet, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/scholekster

Kieviten de weg kwijt?

Het zit nu al een week rond het vriespunt en
's-nachts vriest het zelfs matig. De harde Oost- Noordoosten wind zorgt voor een gevoels-temperatuur van min vijftien of kouder. het is echt geen pretje om naar buiten te gaan. Toch had ik vanmorgen de stoute schoenen aange-trokken en ben nog voordat het licht werd naar de Boswachterij Dorst gegaan. Een vroege vogelwandeling werd het niet, de vogels hadden er met dit weer ook niet veel zin in, dus het werd een wandeling in een stevig marstempo.

hier vlogen de twee kieviten op.

Bij het oude natuurzwembad Surae vlogen vlak voor mij twee vogels op, en dat bleken dus kieviten te zijn. Kieviten in het bos zien, is heel bijzonder en ook bijzonder omdat van kieviten bekend is dat zij in een stevige vorstperiode wegtrekken. De kieviten trekken met de vorstgrens mee naar de gebieden waar het minder koud is. Dat kan Zuid-België of Frankrijk zijn maar veel verder weg gaan ze niet. Dus dat deze twee in het bos zaten, is bijzonder te noemen.

Nu zijn kieviten ook wel bikkels want kou of geen kou, vorst of geen vorst als ze eenmaal broeden, blijven ze gewoon op de nesten zitten en trekken ze niet met de vorstgrens mee weg. Dus zou het kunnen dat deze vogels gewoon tijdelijk de beschutting van het bos opzoeken om niet teveel tijd kwijt te zijn met heen en weer vliegen.

Of doen ze dit om energie te sparen, want die extra uren vliegen kosten natuurlijk veel energie. Als kieviten deze afweging kunnen maken, waarom doen alle kieviten dat dan niet. Ik zag er vanmorgen namelijk maar twee in het bos en in de Willemspolder alleen al, zitten zeker een vijftig koppels broedende kieviten.

De broeddrang zal er zeker toe doen en ervoor zorgen dat ondanks de kou, de kievieten niet direct ver wegtrekken. De extra energie die zo gespaard wordt hebben ze de komende weken hard nodig.