Lefgozers.

een paar jonge eksters in de Oranjepolder

Een alledaagse en ook bijzondere vogel, de ekster. Alledaags omdat je ze op elk moment van de dag wel ergens in de buurt rond ziet hangen en bijzonder vanwege zijn mooie kleur en glans en zeker bijzonder door zijn gedrag. Over dat bijzondere gedrag van de ekster kan ik twee sterke staaltjes lef van de afgelopen week beschrijven.

Vlak bij de voetbalclub scharrelt altijd een flinke groep jongelingen rond. Deze groep van een stuk of vijftien eksters kun je hier elke dag zien en vooral ook horen. Ze roepen constant naar elkaar en vliegen elkaar ook regelmatig in de haren of liever gezegd veren. Maar soms verenigen ze hun krachten om het zo maar eens te noemen. Op een avond zaten zeven eksters rond een flinke rode kater, ze daagden hem uit, hipten om hem heen en naderden het rode gevaar op minder dan een meter. De kat was duidelijk niet op zijn gemak en keek behoedzaam naar zijn belagers maar durfde niets te doen. De eksters waren in het geheel niet bang en hielden dit spelletje langer vol dan de kat. Een mooi voorbeeld van samenwerken tussen vogels en hoe het aantalsoverwicht handig werd uitgebuit..

Een tweede bijzondere waarneming van de ekster maakte ik thuis mee, gewoon vanaf de bank in de woonkamer. Onze hond lag languit, zich rustig houdend vanwege de hitte, op de vloer toen ik het geluid hoorde wat ik altijd hoor als hij staat te eten. Wat gerammel van zijn brokjes in zijn bak. Maar deze keer geen hond die staat te eten, nee, het was een ekster die de brokjes meenam. Waarschijnlijk naar de jonge eksters bij ons op het plein. Daar zie ik elke dag dat de jonge ekster gevoerd worden. Ik zette de bak verder binnen in de keuken maar ook die angst werd door de ekster snel overwonnen. De ekster liep gewoon de keuken binnen en propte zijn snavel vol brokken en wandelde vrolijk naar buiten. Dat bleef hij doen totdat de bak leeg was. Onze hond, een jachthond, maakte voor de zoveelste keer zijn naam niet waar, maar verder is het een lieve hond.

Deze twee voorbeelden van lef van de ekster geven mooi aan hoe een vogel in een oprukkende verstedelijking zich kan aanpassen en er het maximale voordeel uit weet te halen en weet te overleven. Nee, die ekster hoeft zich geen zorgen te maken, die redt het hier, zeker in stedelijke gebieden, wel.

Wil je meer weten van deze onverschrokken en brutale buurtbewoner, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/?vogel=40

Appelvink in de polder?

In het weekblad van Oosterhout las ik dat de visarend over de Oranjepolder was gevlogen en droomde ik ervan dat ik deze bijzondere vogel ook nog een keer aan mijn lijstje van "Vogels in de Oranjepolder" kon toevoegen. Twee dagen later had ik geluk en kon ik ook een andere nieuwe soort noteren, weliswaar geen visarend maar wel een appelvink. De appelvink zag ik in de IVN Natuurtuin aan de Domeinweg.

Op zich geen gekke plek maar aangezien de natuurtuin maar een postzegeltje is in dit voornamelijk agrarische gebied, is de aanwezigheid van een appelvink niet alledaags. Hij zat onder de lindeboom en was erg op zijn gemak. Ik was even van mijn stuk gebracht en terwijl ik naar hem zat te kijken twijfelde ik zelfs even aan mijn waarneming maar er was geen twijfel mogelijk, het was honderd procent zeker, met zijn groffe driehoekige snavel en strenge blik, een appelvink.

Appelvinken zijn voornamelijk te vinden in dichte hoge loofbomen en komen niet vaak op de grond. Nou deze appelvink in de Oranjepolder zat dus onder de lindeboom op de grond te foerageren. Op de agrarische kleigrond, terwijl ze dus voornamelijk op zandgronden voorkomen en daar ook broeden. Ze foerageren voornamelijk op zaden en bessen en soms ook op insecten.

Deze kleine ondernemer was dus de wereld aan het verkennen en moet zeker niet teleurgesteld zijn geweest.  Ik kom ze eigenlijk alleen in de bossen van Surae en de Biesbosch tegen en dan niet eens vaak. Elke keer als er een zie is er een klein juichmomentje. Ik heb het nog even nagekeken en deze appelvink was voor mij de derde van dit jaar.

Wil je meer weten van deze voor west Brabant bijzondere vink, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/?vogel=3

Wie is de sjaak?

biddende torenvalk in de oranjepolder

Daar waar de sperwer hier in de wijk de vogeltjes achterna sjeest en vangt, is de torenvalk een heel andere jager. Hangend of biddend in de lucht zoekt hij zijn prooi op de grond. Meestal muizen en als die er niet genoeg zijn, kan een vogeltje gerust eens achterom of omhoog kijken, want dan staat een vogeltje ook op het menu. De torenvalk zal een vogeltje nooit in de lucht of in de vlucht te grazen nemen maar vrijwel altijd op de grond en dat is dus het verschil met de sperwer.

 

Zojuist zag ik boven onze tuin zo'n sperwer overvliegen, ze zat hoog, en dat het een ze was kon ik zien door het formaat. Veel groter dan een torenvalk en groter dan een mannetje sperwer. Ze had het formaat van een kleine buizerd en een mannetje havik. Met die laatste is de sperwer hoog in de lucht makkelijk te verwarren.

overvliegende vrouwtjes sperwer

Ik zag door mijn verrekijker de lichtbruine tekening op de borst en dat gaf voor mij de doorslag. Een sperwer heeft wel die kleuring op de borst en de havik in het geheel niet. Die is lichtgrijs tot bijna wit op de borst. De jachtmethode verschilt dus ook met de torenvalk maar ook met die van de havik.

Een havik is gebouwd voor de jacht in de bossen, compacte brede vleugels, wendbaar en voorzien van een goed roer, de staart, en die is lang en recht en zorgt voor een strakke sturing. Dat heeft de sperwer ook maar dan in een wat kleinere uitvoering en de sperwer heeft zijn jachtgebied wat dichter bij de mens gekozen.

Een sperwer is in de woonwijk behoorlijk onopvallende vogel en heeft wat weg van een houtduif die voorbij schiet. De sperwer kan door zijn wendbaarheid veel vogels verrassen, door tussen de huizen door te vliegen en onverwacht toe te slaan. Je ziet dat hij in de wijk is geweest als ergens weer eens een hoopje veren onder de boom, schutting of dakrand ligt. De sperwer betrappen is een ander verhaal, daar moet je echt geluk bij hebben. Vaak slaat hij in alle vroegte toe, als de wijk nog in relatieve rust is.

goed (vlieg)beeld van de verschillende roofvogels

Het is ons een keer gebeurd dat een sperwer in onze tuin een mus te pakken nam. Een bruut schouwspel, de mus, gillend voor zijn leven, werd in stukken gereten en stierf een pijnlijke dood. De sperwer wist wel raad met dit lekkere hapje en in no time was er niets meer van over dan het eerder genoemde hoopje veren. Ik moest hieraan denken toen ik vanmiddag op het juiste moment omhoog keek en de sluwe jager over zag vliegen en ik dacht..........

             Wie is vanmiddag de sjaak?

Geschiedenis geschreven

vandaag, 20 juni  koppel visarenden
 op het  boomnest

Sinds vorig jaar ben ik met grote regelmaat in de Biesbosch in de buurt van het nest van de visarend te vinden. Fascinerend om van zo dichtbij mee te maken dat een bijzondere vogelsoort zich hier, voor het eerst in de Nederlandse geschiedenis, vestigt. Afgelopen jaar is de eerste jonge visarend ooit geboren en uitgevlogen, dit jaar is hetzelfde boomnest opnieuw de basis van nieuw visarendgeluk. Maar alsof dat nog niet genoeg is, wat verderop zit een tweede koppel op een hoogspanningsmast te broeden.

Mijn roofvogelboek, "Roofvogels van Nederland", uitgegeven door de KNNV is met deze bijzondere gebeurtenissen achterhaald. Het hoofdstuk "Visarend(pandion haliaetus)", begint met de zin; De visarend broedt niet in Nederland. Dat moet nu dus veranderd worden in; De visarend broedt sinds 2016 in Nederland.

het bewuste visarenden bericht

Ik vind het echt bijzonder om van deze belangrijke ontwikkeling in de vogelwereld mee te kunnen genieten. En alsof het nog niet genoeg is, en daarom kwam ik ook op dit onderwerp, las ik in het weekblad van Oosterhout dat de visarend ook boven de Oranjepolder richting de Slotbosse toren heeft gevlogen en daar op de foto is gezet door een paar oplettende vogelaars. En wat zou ik deze waarneming in de Oranjepolder graag zelf willen doen en de soort aan mijn lijstje van "vogels in de Oranjepolder" toevoegen. Wellicht gaat dat nog een keer gebeuren want het tweede nest op de hoogspanningsmast bij het spaarbekken De Gijster, ligt niet ver over de Amer in de Biesbosch.

Hemelsbreed is Oosterhout en de Oranjepolder maar een paar kilometer vliegen. Een peulenschil voor de machtige visarend, slechts een paar ferme vleugelslagen en als hij niet oppast schiet hij ons zomaar voorbij.

2016, visarend in de Biesbosch

Deze week ga ik weer even bij het boomnest langs, de jongen zijn al flink gegroeid en met wat geluk zie ik ze boven de rand van het nest uitkomen en vang ik een glimp van ze op. Als dat lukt heb ik alle tot nu toe in Nederland geboren jonge visarenden gezien. Niet gek toch, het zou wat zijn als ik dat ook van de houtduif kon zeggen.

Wil je meer weten van deze bijzondere nieuwe broedvogel van Nederland, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/?vogel=234

De tweede ronde.

door een kraai leeggegeten ei?

Veel vogels hebben dit voorjaar voor nageslacht gezorgd. Er zijn weer ontzettend veel eieren gelegd en daarvan is maar een fractie overgebleven. Heel veel eieren worden geroofd door vossen, marters, wezels of door vogels zoals kraaien en eksters of worden door verstoring niet uitgebroed. Maar dat is nu eenmaal de natuur en daar is goed mee te leven. En het is maar goed ook dat niet alles uitvliegt want zou het wel erg druk in de tuin, park of polder zijn.

Ik heb meer moeite met ingrijpen door mensen zoals dat bij ons in de Willemspolder is gebeurd. Daar hebben eierrovers 22 kievitsnesten leeggehaald, een kwalijke zaak. Er gaan verschillende verhalen de ronde, ze worden gebruikt voor consumptie of worden uitgebroed voor de handel. Ik weet niet wat hiervan moet denken maar de teleurstelling bij het zien van al die lege nesten was in ieder geval groot.

leeggeroofde nest van een meerkoet

Ik zie nu in de polder dat her en der vogels aan de tweede broedronde zijn begonnen. De meerkoet in de plas naast de voetbalvereniging heeft in een veldje watergentiaan weer een mooi drijvend nest gebouwd en ook deze meerkoet ontkwam er deze ochtend niet aan, de eieren zijn geroofd en leeggegeten. Zo te zien heeft een kraai of ekster zijn maag goed gevuld. Een vervolg van deze broedpoging zit er volgens mij niet meer in. Volgend jaar een nieuwe ronde met nieuwe kansen.

Maar om terug te komen op de hoeveelheid gelegde eieren, in onze tuin en aangrenzende tuinen, worden door heggemussen, houtduiven, merels, koolmezen, pimpelmezen, eksters, kauwen en tortels eieren gelegd. Wat meer naar de rand van de wijk, vinken, groenlingen, zwartkoppen, tjiftjafs, groene en bonte spechten etc. etc. Bij elkaar in een legronde al gauw meer dan zestig eieren, niet gering dus. Neem dat aantal maal een, twee en soms wel drie broedrondes en je hebt het al gauw over meer dan honderd eieren. uiteindelijk mogen we blij zijn als de helft uitvliegt en van dat aantal zullen er ook maar heel weinig overblijven en zelf voor nageslacht gaan zorgen. Als je er goed over nadenkt is dat voor vogels een erg stressvolle en wrede tijd in plaats van een hele blije tijd.

Bange buizerds?

2015, jonge buizerd in de polder

Zaterdagavond was de tweede keer dat ik in de Oranjepolder meerdere buizerds zag. Ik had eerder die week maar liefst vier vlak bij elkaar omhoog schroevende buizerds gezien. Volop roepend naar elkaar en het was duidelijk dat ze iets met elkaar te maken hadden, ze bleven de hele tijd bij elkaar in de buurt. Ik vermoed zomaar dat het een ouder koppel was met twee jonge buizerds. Zo te zien nog niet zo lang geleden uitgevlogen en nog niet met het lef en onverschrokkenheid die oudere vogels laten zien. Die laten zich niet zomaar verjagen en maken zich niet erg druk om kraaien, kieviten of eksters.

Afgelopen zaterdag zagen we zo'n jonge buizerd vastberaden naar de Millenniumplas vliegen en hij was net het Kromgat overgevlogen, toen hij onderschept werd door een paar kraaien die het er duidelijk niet mee eens waren dat de buizerd in hun gebied kwam. En verrassend snel liet de geïntimideerde buizerd zich op andere gedachten brengen, draaide om en vloog terug naar een van de drie bomen die aan de Kromgatweg staan.

Op zondagochtend liep ik wederom in die hoek van de polder en zag opnieuw de buizerds vliegen en ook nu werd de boom, een oude populier als uitvalsbasis gebruikt. Ik zag de buizerds vanuit de boom naar de hoogspanningsmasten vliegen, landen op de hoogste sport en vandaar weer terug naar de boom vliegen. Het kan bijna niet anders dan dat deze boom een nest jonge buizerds heeft voortgebracht.

De oude nestboom die in het afgelopen najaar bij de trainingsvelden bij SCO is omgezaagd, heeft dus hoogstwaarschijnlijk een opvolger gekregen. Deze oude hazelaar werd in opdracht van de Gemeente omgezaagd omdat hij teveel licht wegnam voor de lagere begroeiing eromheen. Straks, als al het blad er in de herfst vanaf is, zullen we het weten en moeten we de resten van het oude nest kunnen zien.

Blauwborst zingt weer.

De laatste jaren hoor en zie ik regelmatig een paar blauwborsten in de Oranjepolder. Meestal in het gebied tussen de Domeinweg en de Statendamweg en het gebied rond de waterzuiveringsinstallatie. De oude rietstrook in het half natte deel achter de Domeinweg is relatief rustig te noemen. Rustig omdat er niemand door dat gebied loopt maar oorverdovend lawaaierig door het vele verkeer dat over de Statendamweg van en naar de A59 rijdt. Het lawaai is soms zo erg dat ik de vogels niet meer kan horen zingen.

perfect blauwborstengebied

Ik pak daarom soms mijn momentjes om eens te luisteren wat er zoal zit en zo ontdekte ik daar alweer een paar jaar geleden blauwborsten, bosrietzangers, kleine karekiet, groene specht en torenvalken om maar eens wat te noemen. De blauwborst van vanmorgen zat aan de andere kant van de polder, zeg maar een kilometertje of twee oostwaarts. Op de grens van een grasakker en een maisakker, gescheiden door een smal slootje, hoorde ik het "vliegwieltje" keer op keer aanslaan. langzaam opbouwende zang naar een wat onsamenhangend gebrabbel op het eind. Hij hield het goed vol en had het daar duidelijk goed naar de zin. Kan me amper voorstellen dat hij met die herrie daar een vrouwtje naartoe gelokt krijgt.

Dat de blauwborst eind mei zit te zingen heeft te maken met de tweede legronde. De eerst legronde is alweer anderhalve maand geleden en die jongen zij nu inmiddels zelfstandig. Ook in de Biesbosch zag ik afgelopen weekend de eerste tekenen van de tweede leg, daar zag ik een zingende blauwborst en een blauwborst in de weer met nestmateriaal. In de tussenliggende tijd is het erg rustig geweest en heb je ze amper of helemaal niet gehoord. We kunnen nu nog even genieten van de zang want over een paar weken is het echt afgelopen en zit het broedseizoen van de blauwborst er op.

Wil je meer weten van deze tropische verrassing in onze polder, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/?vogel=8

Purperreiger commando.

jonge purperreiger in het nest

Weer eens wat anders dan een wandeling door de Oranjepolder. Vanmorgen vertrokken we in alle vroegte, het was nog geen vijf uur en het was maar net licht aan het worden, naar de Sliedrechtse Biesbosch voor een inventarisatie van purperreiger jongen. We staken met een bootje de Merwede bij Hardinxveld over naar Engelbrechts plekse. Vandaaruit gingen we naar het Aart Eloyenbosch waar de purperreiger kolonie zich bevindt. Het was alweer een paar jaar geleden dat ik met deze inventarisatieronde mee ben geweest en ik keek er nu al dagen naar uit. Het is een zeer bijzondere belevenis en niet te vergelijken met een broedvogel inventarisatie in de Brabantse Biesbosch, laat staan met een wandelingetje door de Oranjepolder. Die gaan vrijwel allemaal over mooie paden.

de stormbaan

Deze inventarisatie heeft wat weg van een commando oefening op een stormbaan, je wordt met een bootje bij een eilandje afgezet en je loopt dwars door de dichte wilgenstruiken, door een dikke modder- laag naar de andere kant van het eilandje. Dat doe je met een man of vijf allemaal op een metertje of tien van elkaar, ondertussen zoek je in de wilgenstruiken naar de nesten van de purperreigers. Soms kom je oude nesten van afgelopen jaar tegen en gelukkig ook weer een aantal bezette nesten van dit jaar. Door al dat geklauter en geblubber kom je er aan de andere kant van het wilgenbosje als een soort modderkruiper uitgekropen.

purperreigernest met 3 eieren

Opvallend waren de verschillende broedstadia, nesten met eieren, net uitgekomen jongen en jongen die al behoorlijk groot waren. Die laatste nesten moet je zeer omzichtig benaderen, want je wilt niet dat deze jongen van schrik het nest uitlopen en op de grond terecht komen. Ze kunnen niet meer terug het nest in en vangen is in dit zeer dichte struikgewas geen optie. We kwamen op elf bezette nesten, een mooi resultaat, een paar jaar geleden waren dat er een paar minder. Een meevaller was dat er maar weinig oudervogels op de nesten zaten waardoor we die niet hoefden te verstoren. Waarschijnlijk waren deze vogels ergens in de Biesbosch foerageren.

Wil je meer weten van deze voor Nederland zeldzame reiger, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/?vogel=170

Koekoek is aan zet

jonge pas uitgevlogen koekoek bij de Kwestieuze brug

De koekoek, een echte zomervogel hoor ik nu alweer een paar weken in de meest westelijke hoek van de polder. Hij waagt zich om de een of andere reden niet bij ons in het oostelijke deel. Toch ook een geschikt hoekje met een mooie rietkraag waar een aantal kleine karekieten zitten te zingen. Daar moet toch wel ergens een eitje achter te laten zijn?

Mogelijk heeft deze koekoek een andere waardvogel op het oog. Niet dat zij die zelf kan uitkiezen, nee dat is genetisch bepaald. De koekoek legt haar ei in het nest van de waardvogelsoort waar zij zelf ook ooit door is uitgebroed. Dus ooit een kleine karekiet gekozen, voor altijd een kleine karekiet.

Een koekoek moet snel zijn en kan haar ei in een seconde of tien in het nest van de waardvogel leggen, neemt nog een eitje van de waardvogel mee en gaat er als een speer vandoor om nooit meer terug te keren naar het nest of om te kijken naar haar jong.

Op een keer was ik getuige van een legpoging van een koekoek in het nest van een rietzanger. De rietzangers, ook niet op hun achterhoofd gevallen, hadden donders goed in de gaten wat de koekoek van plan was en ze vielen haar direct luid alarmerend aan en maakten kleine duikvluchtjes om de broedparasiet uit de buurt van hun nest te houden. Toch gek eigenlijk, ze weten wat de consequentie van de eileg van de koekoek in hun

De koekoek is aan zet!

nest is, maar als dat ei dan eenmaal gelegd is en uitkomt accepteren ze het jong als hun eigen jong en voeren ze deze veel grotere vogel tot ze er zelf bijna bij neervallen.

Nu is waargenomen dat waardvogels een nieuw verdedigingsmiddel inzetten en dat is het leggen van eieren met een andere kleur dan ze oorspronkelijk deden. Hiermee is het koekoeksei direct te herkennen en kunnen drastische maatregelen genomen worden. Namelijk het ei van de parasiet direct na de leg uit het nest verwijderen.
Ik ben benieuwd wat het antwoord van de koekoek hierop is? Dit strategisch spel is nog niet uitgespeeld. De koekoek is aan zet!

Wil je meer weten van deze stiekemerd, klik dan op de link;
https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/?vogel=117