En het sneeuwt niet eens.

foeragerende sneeuwgorzen

Het is nog een maand herfst en de winter moet nog beginnen. Niet de prettigste periode van het jaar als je het mij vraagt. Ik houd meer van het voorjaar en de herfst, de zomer is geen favoriet, zeker als het warm is. Dat ik van het voorjaar en de herfst houd komt ook vanwege de vogeltrek die in die twee jaargetijden plaatsvindt. Ik ben dan altijd weer benieuwd wat ik ga zien en horen. Zijn het nieuwe ontmoetingen of is het een warm weerzien met een favoriete vogelsoort? Ik kijk nu alweer even uit naar een weerzien met de kleine zwaan, dé winterfavoriet.

Gisteren was ik aan de kust en had ik een weerzien met de sneeuwgorzen die hier de winter doorbrengen. Het aantal ontmoetingen met deze prachtige vogeltjes is elk jaar beperkt tot twee of drie keer. Het aantal overwinteraars is niet zo heel groot en je komt ze maar een paar plekken tegen.

opvallende witte vleugeldelen

De Wadden zijn misschien nog wel de beste

plekken en daarna komt de de Delta. Maar de Delta is groot en dan komt het ook wel een beetje op geluk aan want ze kunnen overal en nergens zitten.

De sneeuwgorzen die ik daar gisteren zag, zaten verspreid in kleine groepjes van vijf tot zeven stuks in de kwelderstrook met kreken tussen het strand en de duinen. Door die lage vegetatie blijft het moeilijk om de vogels te zien want ze kunnen zich prima verbergen en vliegen pas op het laatst op om vervolgens weer snel weg te duiken. 

sneeuwgors in winterkleed

Ik zag ze druk bezig zaadjes van de uitgebloeide en inmiddels dorre plantjes te pikken. Omdat ik best lang onbeweeglijk op mijn plek bleef staan waren ze op hun gemak en stoorden ze zich niet meer aan mij. Je kon duidelijk merken dat ze mensen niet echt gewend zijn en niet als bedreiging zien.

De vogels zijn allemaal in winterkleed, de een is wat oranjebruiner dan de ander en af en toe zit er nog een flinke wit exemplaar tussen. Een sneeuwgors in zomerkleed kom je hier niet tegen. Een mannetje is dan helemaal wit met een zwarte rug en handpennen.

sneeuwgorzen op een open stukje

Ik heb de groepjes nog goed bekeken of er toch niet een verdwaalde ijsgors of frater tussen zat maar dat was niet zo. Jaren en jaren geleden gebeurde dat nog wel eens maar heb ik alweer een flink aantal jaren hier niet meer meegemaakt. Steeds vaker hoor je dat de wintergasten door de opwarming van de aarde niet meer zo ver zuidwaarts trekken en dan wordt het voor ons steeds lastiger om deze mooie soorten nog eens te zien. Gisteren was dan ook de eerste keer van dit jaar en ik hoop ze toch nog een keer voor het eind van het jaar te zien.

Wil je meer weten van deze prachtige wintergast, klik dan op de link::

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/sneeuwgors

De mooiste mus van ons land.

prachtige volwassen ringmussen(m/v)

Vrijwel dagelijks loop ik door de Oranjepolder en ken de lokale vogelpopulatie goed. Daarbij heb ik jaren achterelkaar maandelijks de watervogels in de polder geïnventariseerd en heb zo door de jaren heen de veranderingen van dichtbij meegemaakt. Zo heb ik de fazanten, patrijzen en hazen van lieverlee uit het gebied zien verdwijnen en nu mis ik tijdens mijn rondje door de polder ook nog eens de ringmussen. De jacht, recreatiedruk en klimaat heeft daar een kleine bijdrage aan geleverd maar de grootste bijdrage van deze achteruitgang is volgens mij toch wel aan de agrarische sector toe te wijzen.

Oranjepolder, 17 september 2018

Monocultuur, het spuiten van herbiciden en fungiciden en het intensieve maaien doen de natuur geen goed. Insecten zijn bijna compleet verdwenen en daarmee een belangrijke voedselbron voor de vogels. Maar over die hierboven genoemde vogelsoort, de ringmus maakte ik mij al langer zorgen. De Gemeente hield er een efficiënt snoeiplan en maaibeleid op na waardoor elke twee-drie jaar alle knotwilgen in de polder werden gesnoeid en daarmee ook de nestgelegenheid van de ringmussen onklaar werd gemaakt..

Oranjepolder,14 maart 2024. de laatste?

Toch hielden ze het nog een aardige tijd vol maar ik bang dat het nu dan toch gebeurd is met deze prachtige mus. Hij is toch een stuk kleurrijker dan de huismus, grasmus en heggenmus om maar eens een paar familieleden te noemen. Ik heb destijds en paar pogingen ondernomen om de Gemeente Oosterhout te bewegen een snoeibeleid aan te houden waarbij steeds de ene helft per jaar en de andere helft het jaar daarna werd gesnoeid. Uiteindelijk met succes maar of dat op tijd is weet ik niet want vanaf dit voorjaar tot en met nu is het erg stil in de twee rijen knotwilgen langs de Vissersweg en Domeinweg.

Oranjepolder, 10 augustus 2016

Ik kan eigenlijk maar aan een oorzaak denken en dat moet dan al jaren gaande zijn. Het zou best wel eens kunnen dat de ringmussenpopulatie elk jaar wel aan eileg, broeden en zelfs tot succesvol uitbroeden van de eieren kwam maar dat de jongen nooit vliegvlug werden in verband met voedselgebrek. De ouders konden eenvoudigweg niet voldoende insecten voor de jongen vangen. Zelf kunnen de volwassen mussen hun dieet nog aanvullen met zaden en vruchten maar de jongen kunnen dat nog niet verteren. Uiteindelijk zouden de jongen dus van de honger gestorven kunnen zijn waardoor er geen nieuwe aanwas is en de populatie de laatste jaren langzaamaan vergrijsd. En als die steeds ouder wordende populatie ringmussen uiteindelijk ook gestorven is, is de soort uit onze polder verdwenen. Ditzelfde probleem is ook aan de hand met de weidevogels. Ook die populaties vergrijzen en gaan verdwijnen.

Nu hoop ik een ding en dat is dat ik er met mijn theorie van de koude grond finaal naast zit en de ringmussen straks als we weer richting het voorjaar gaan gewoon weer kwetterend door de wilgen langs de Vissersweg heen en weer fladderen. Maar voorlopig maak ik mij nog flinke zorgen.

Wil je meer weten van deze mus van het buitengebied, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/ringmus

Bijzondere buizerds.

een helemaal donkere buizerd

Sommige vogels zie je zo vaak en zijn ook zo algemeen in het landschap dat je ze eigenlijk niet meer ziet. Je kijkt er als het ware "langs" en neemt ze niet bewust waar. De buizerd is bij mij zo'n vogel die ik op die manier vaak negeer en dat verdient de vogel niet want met name buizerds kunnen individueel sterk van elkaar verschillen wat elke vogel toch bijzonder maakt. 

Kijk, bij een zwarte kraai, scholekster of kievit ligt dat weer heel anders want zet duizend kraaien, kieviten of scholeksters op een rijtje en je hebt bij kraaien duizend dezelfde zwarte vogels waar je moeite moet doen om de verschillen per vogel te ontdekken. En dat geldt dus net zo voor scholeksters en kieviten. Bij buizerds ligt dat dus helemaal anders. Geen enkele buizerd lijkt op de andere, ze hebben allemaal hun eigen verenkleed. Ze zijn zogezegd zeer variabel van kleur en tekening.

een hele lichte buizerd

Jaren geleden is nog eens onderzoek gedaan naar al die verschillende kleuren buizerds. Als je een buizerd op de site waarneming.nl wilde änmelden, kreeg je de vraag een van de vakjes aan te kruisen waar de vogels afgebeeld stonden van bijna wit naar helemaal diep donkerbruin. Ik weet trouwens niet wat de uitkomst van het onderzoek was. Maar met die variabel gekleurde vogels in het achterhoofd heb ik de afgelopen weken wat beter en bewuster naar de vogels gekeken. Een keer wat bewuster stilstaan bij een alledaagse vogel kan geen kwaad.

de meest voorkomende buizerd

De laatste buizerd die ik zag was afgelopen zaterdag in de Biesbosch en dat was een hele donkere. Een prachtige vogel in een perfect verenkleed. De vogel zag er gezond en sterk uit. Die komt de komende winter wel door net als de meeste buizerds overigens want we hebben in ons land geen succesvollere roofvogel dan de buizerd. 

Ze broeden in heel ons land en hier zie ik ze ook in de polder broeden. Zelfs in een boom die in de polder langs de weg staat waar de hele dag verkeer langs rijdt en dan ook nog eens zwaar agrarisch verkeer. Ze hebben er gewoonweg geen moeite meer mee en zijn gewend aan mensen. Dat laatste kun je niet van veel vogels zeggen. Daardoor zijn ze voor mij dus ook onopvallend geworden en moet ik meer bewuster naar deze mooie roofvogels gaan kijken. Bij deze!

Wil je meer weten van deze alledaagse maar toch bijzondere roofvogel, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/buizerd

Grote stern ook een blijvertje?

In deze tijd en ook in de komende maanden zijn de sternen weg, tenminste daar ging ik altijd wel vanuit. Heel af en toe zag ik, afhankelijk van het tijdstip in het jaar, bij de Brouwersdam nog een late 

of zo je wilt een vroege grote stern. Ik dacht altijd dat het een achterblijver was waar iets mis mee was maar dat ligt toch even anders. Een paar weken geleden ontdekte ik een "nieuw" plekje vlakbij de Brouwersdam waar opvallende veel grote sternen verbleven. Nu ben ik benieuwd hoelang we deze winterperiode de grote sternen daar kunnen zien. Ik kom daar regelmatig en kan dat dan mooi in de gaten houden.

Het blijkt wel zo te zijn dat een toenemend aantal grote sternen hier overwinterd en ik denk dat dat met deze winters ook wel kan. 

grote sternen in het voorjaar

Zo zie je maar dat met het opwarmen van de aarde veel dingen veranderen. Vogels trekken niet of veel minder ver weg en weer hele andere soorten die hier niet voorkwamen komen hier nu wel voor en gaan hier zelfs broeden. Denk daarbij maar eens aan de koereigers.

Wat deze veranderingen voor mij zo bijzonder maken is dat veel van deze veranderingen in een hele korte tijd plaatsvinden. In de natuur zijn grote veranderingen meestal een zaak van de lange adem. Het gaat meestal heel langzaam en duurt daarmee vele, vele jaren. Tijdens mijn leven hebben al heel erg veel veranderingen in de vogelwereld plaatsgevonden en ik heb het idee dat het ook steeds sneller gaat.

koereigers zijn ook nieuwkomers

Ortolanen, kuifleeuweriken en bonte kraaien zijn inmiddels verdwenen. Cetti's zangers, koereigers, grote zilverreigers, zeearenden, visarenden hebben we erbij gekregen en ik denk dat ik nog veel soorten vergeet te noemen en het zou mij niet verbazen dat de grote sternen de volgende in de inmiddels flinke rij nieuwe standvogels is. Wat mij nog het meeste bezighoud is, wat ervan overblijft als we weer eens een echte Hollandse winter krijgen? Veel vogels moeten dan, om in leven te blijven, alsnog vertrekken en heel veel vogels zullen dan ook sneuvelen.

De grote stern is volgens mij wel een flexibele soort die bij een echte koude winter alsnog naar het zuiden zal vertrekken maar die cetti's zangers die we hier nu in echt grote aantallen hebben, gaan dat niet doen denk ik. De populatie zal dan net als die van onze inheemse ijsvogels en winterkoninkjes gedecimeerd worden. IJsvogels en winterkoninkjes kunnen ook niet tegen strenge kou.

Wil je meer weten van deze nieuwste overwinteraar, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/grote-stern

Een rosse grutto die een grutto bleek te zijn.

grutto of rosse grutto?

Afgelopen zaterdag, 9 november zag ik tot mijn grote verbazing drie grutto's in de Biesbosch, in de Hardenhoek. Bijna half november verwacht je deze vogels hier niet meer, want zo rond eind augustus begin september vertrekken de grutto's naar Zuid-Europa om van daaruit na een korte rustpauze de sprong naar Afrika maken. Ze overwinteren daar de komende maanden en keren pas in maart-april weer terug. De Hardenhoek was in nevelen gehuld en er viel ook nog wat motregen wat het zicht er niet beter op maakte. In eerste instantie dacht ik een rosse grutto te zien omdat de kleur grijs-grijswit was, de snavel was iets omhoog gebogen wat typisch iets is voor een rosse grutto. 

een grutto in zomerkleed

Maar ja, de rosse grutto is een kustvogel en geen vogel op het zoete. Toch gebeurt het soms dat ze hier een tussenstopje maken net als de drieteenstrandloper, steenloper, kanoet en zilverplevier hier wel eens doen.. Dus ja, waarom niet? Voor alle zekerheid had ik de waarneming ingevoerd en op onzeker gezet. Meestal wordt er dan op korte termijn wel door een deskundige naar gekeken en krijg ik op die manier wel uitsluitsel.

Die uitslag kwam een paar dagen later en het bleek dus net als de drie andere grutto's ook een "gewone" grutto op een ongewoon moment in het jaar te zijn. De late trekvogels zijn dus onderweg naar het zuiden en hebben waarschijnlijk door het slechte vliegweer en slecht zicht hier een tussenstop gemaakt. Dat slechte zicht speelde mij dus ook parten en ik kreeg de vogels amper op de foto. Ze zaten veel te ver weg en er hing een grauwe, grijze miezer sluier tussen ons in. 

dit is dus wel een rosse grutto

Ik zag overigens maar een keer eerder zo laat in het jaar een grutto en dat was op 13 november 2021 ook in de Hardenhoek. Rosse grutto's daarentegen zie ik de hele winter door maar niet in het binnenland. Om een rosse grutto te zien moet ik naar de kust en zie ik ze meestal, ook nog eens in grote getale door de lucht zwieren. Daar kunnen ze soms wel met honderden zo niet met enkele duizenden samen zijn wat ook nog eens een prachtig gezicht is.

Op de foto links staat dus een rosse grutto. De foto is een paar jaar geleden in Kerkwerve gemaakt en je echt goed kijken om de verschillen tussen de eerste foto bovenaan dit stukje en de foto hiernaast te ontdekken. Beide foto zijn zijn van zeer slechte kwaliteit en illustreert dus prima waar je als vogelaar tegenaan kunt lopen als de omstandigheden niet helemaal top zijn.

Wil je meer weten van de "zoute" rosse grutto, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/rosse-grutto

Goudzoeken in de Noordwaard.

goudplevier in winterkleed

Afgelopen week zaten weer eens een paar goudplevieren in de Biesbosch. In de Hardenhoek zag ik bij laag water verschillende steltlopers op de drooggevallen slikjes foerageren. Vrijwel altijd zijn daar met laag water in het seizoen wel bonte strandlopers en kieviten te vinden en zo heel af en toe zit er een tussen die je daar niet snel verwacht. Bijvoorbeeld een steenloper of zilverplevier, echte kustvogels en die komen hier ook wel eens op bezoek maar zijn wel zeldzaam. De goudplevier is een steltloper die toch wel wat vaker voor het binnenland kiest en ik zag ze zelfs een keer hier vlakbij in de Gecombineerde Willemspolder zitten. De vier goudplevieren in de Biesbosch hadden het gezel- schap opgezocht van een grote groep kieviten. En dat is wel vaker het geval. Ook aan de kust waar soms enorme groepen goudplevieren verblijven zijn de kieviten niet ver weg. 

grote groep zwermende goudplevieren

Twee weken geleden zag ik bij Kerkwerve nog een enorme groep goudplevieren, ik denk dat het aantal vogels makkelijk de vijfduizend exemplaren oversteeg. Nu vraag ik mij wel af wat deze paar goudplevieren hier in de Noordwaard doen? Zijn ze op trek of overwinteren deze vogels hier in het binnenland en waarom zitten ze niet bij hun soortgenoten in Kerkwerve? Grote groepen vogels zijn veiliger als ze bij elkaar zitten en met z'n vieren in de Noordwaard is dat een stuk minder veilig.

Biesbosch 2 maart 2024

Jammer genoeg broeden ze niet meer in ons land en trekken ze in de winter ook steeds verder weg uit het binnenland. Je moet echt naar de kust en met name naar de Delta en Noord-Nederland om ze te zien. 

In het voorjaar zaten ook nog goudplevieren in de Noordwaard en dit waren volgens mij echte doortrekkers op weg naar de broedgebieden in het hoge noorden. Want daar wordt gebroed en niet hier. De laatste broedende goudplevieren in ons land dateren van 1974, alweer een halve eeuw geleden!

Wil je meer weten van deze golden plover, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/goudplevier

Nonnetje komt overwinteren.

mannetje en vrouwtje nonnetje

Begin november en ik loop nog zonder jas buiten. De temperatuur is alweer een paar weken erg aangenaam met dagelijks zo rond de 15 tot 17 graden. Voor de natuur maakt dat allemaal niet zoveel uit, hooguit dat de bladeren een weekje langer aan de bomen hangen. Voor de vogels die uit het hoge noorden afzakken naar het zuiden en deels ook hier overwinteren maakt dat helemaal niets uit want de biologische klok heeft zo bepaald dat ze daar moesten vertrekken en inmiddels hier zijn aangekomen. De hoeveelheid daglicht is van groter belang dan de temperatuur en voedsel als het op vertrekken uit de broedgebieden aankomt. Het speelt wel een rol en is wel van belang.

vrouwtje nonnetje in de Biesbosch

Gisteren zag ik zo de eerste nonnetjes, grote zaagbekken, brilduikers en toendra rietganzen. De eerste nonnetjes zie ik meestal wat later in deze november maand en heel af en toe heb ik ze wel eens in oktober gezien maar dat zijn de uitzonderingen. Het was een vrouwtje en ze zwom op een van de geijkte plekken in de Biesbosch en dat is de Hoge Hof, ver achterin de Noordwaard. Mannetjes arriveren meestal wat later. De mannetjes zien er prachtig uit terwijl het vrouwtje een beetje saai gekleurd is en makkelijk over het hoofd wordt gezien. Het spierwitte mannetje met de zwarte oogvlek, witte kuif en een paar zwarte lijntjes die fijntjes over de zijkant van de vleugels lopen maken de vogel tot een opvallende verschijning. 

nonnetjes soms ook in groepen.

Het vrouwtje is grijs met een bruine kop en beide vogels zijn nogal schuw aangelegd en duiken vaak onder als je in de buurt komt. Het is daarom des te bijzonder dat je ze in de winter vrijwel overal in de Noordwaard tegenkomt. Het is daar over het algemeen redelijk druk want veel vogelaars weten deze stek wel te vinden zeker als het om wintervogels gaat. De Noordwaard is wat dat betreft een ware vogelmagneet. De komende weken komen steeds meer vogels aan en wordt de Noordwaard steeds aantrekkelijker. Bij elkaar gaat het dan om tienduizenden vogels waarvan er maar enkele tientallen nonnetjes zijn.

Wil je meer weten van deze kleine zaagbek, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/nonnetje

Jonge bontbekjes op de dijk.

juveniele bontbekplevier, 23 okt 2024

Het broedseizoen is alweer een aantal maanden achter de rug en veel jonge vogels zijn met hun ouders vertrokken naar de overwintergebieden. Ze trekken niet allemaal weg en blijven hier en sommigen moeten nog vertrekken. Bontbek- plevieren trekken deels weg maar ze gaan niet ver weg en blijven vooral in Europa. Afgelopen week zag ik aan de kust jonge bontbekplevieren en ik vroeg mij af of dit jonge vogels waren die geboren zijn of waren dit al doortrekkers op weg naar Zuid-Europa? Het is wat dat betreft een lastige soort omdat de verschillende vogels uit verschillende landen een eigen trekpatroon hebben.

adulte bontbekplevier

In eerste instantie dacht ik te maken te hebben met jonge strandplevieren maar ik zag al wel dat dat niet kon. Het moesten wel jonge bontbekken zijn. Ik snap nu ook wel dat ik twijfelde want wanneer zie je die nou? Bontbekplevieren zijn in Nederland hele zeldzame broedvogels en is de kans dus ook erg klein dat je de jongen van deze vogels hier tegenkomt. Want hier broeden maar een paar honderd paartjes. 

Ik heb wel eens nestjes van bontbekplevieren gezien maar dat was op het strand bij het plaatsje Ayr in het noordwesten van Schotland. Want daar broeden ze wel net als in Rusland, Scandinavië en IJsland. Ze maken geen echte nesten maar maken een kuiltje op het kiezel- of schelpenstrand. De eieren zijn amper te zien en gaan op in de omgeving van de kiezels.

nog een juveniele vogel samen met twee
drieteenstrandlopers

Meestal verraden de ouders dat in de buurt een nest is want als je dichtbij komt vliegen de ouders druk roepend boven je hoofd en proberen ze je op die manier weg te jagen. Als je ver genoeg van het nest verwijderd bent, keert de rust terug. De jonge bontbekpleviertjes hebben nog geen zwarte nekband en nog geen oranje snavel met zwarte punt ook de pootjes zijn een beetje flets gekleurd waardoor ze toch wat meer weghebben van een strandplevier. De bontbekplevieren kom je trouwens ook hier in de buurt tegen. In de Noordwaard in de Biesbosch kunnen soms ook flinke groepen zitten.

Wil je meer weten van deze kleine (bontbek)plevierensoort, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/bontbekplevier