Een ei hoort erbij, deel I.

Calciumcarbonaat(CaCO3), struisvogel- en koolmeesei

Het broedseizoen is nog ver weg, eerst moet de winter nog verteerd worden, maar ik moest er nu alweer aan denken toen ik een eitje brak op de rand van de koekenpan. Zo'n eitje is toch wel een hele bijzondere verpakking van nieuw vogelleven. Het is niet zomaar een omhulsel van calciumcarbonaat, nee, het is een ingenieus systeem wat de moeite waard is om uitgebreid bij stil te staan. De komende weken komt elke keer een onderdeel van het ei aan bod, van schaal, tot vorm en kleur.

doorsnee ei

Elk ei heeft dezelfde constructie en wordt bijeen gehouden door een eischaal gemaakt van calcium-carbonaat. In dit blog gaat het dus over de eischaal, het omhulsel van kostbaar nieuw leven. In dit omhulsel zitten poriën oftewel luchtkanalen waardoor zuurstof naar binnen en kooldioxide naar buiten kan, want een ei ademt. Dit heet diffusie(ook insecten hebben geen longen en ademen op dezelfde manier, poriën die de verbinding zijn tussen binnen en buiten), de meeste poriën bevinden zich bij een ei aan de stompe zijde(bij de luchtkamer).

close up van eischaal poriën

Vogels eten meestal aan het einde van de dag voedsel wat rijk is aan calcium. Dat doen ze omdat het vormen van een ei voornamelijk   
's-nachts gebeurt. Een vogel heeft een uur of 20 nodig om een ei te produceren. En als dat ei dan bebroedt wordt, begint het eigenlijk pas. De embryo leeft van de vetrijke dooierzak en genereert veel water wat door de poriën afgevoerd wordt, als dat niet zou gebeuren zou het kuiken gewoonweg verdrinken.

Onder invloed van de zure regen in de zeventiger jaren stierven heel veel slakken, waardoor veel koolmezen op de zandgronden te weinig calcium binnenkregen en zo veel legsels verloren gingen. Schalen braken, hadden geen pigmentvlekken en er werden zelfs eieren zonder schaal gelegd.



windei

Dat werden ook wel windeieren genoemd. Ik dacht trouwens altijd dat een windei een ei was wat gelegd werd na het consumeren van veel bruine bonen of uien.

ei van een koolmees

Een tip die van pas kan komen als je wilt weten hoe ver een bevrucht ei in zijn ontwikkeling is, is het ei in het water leggen. Zinkt het ei, dan is het nog niet zo lang geleden gelegd. Blijft het ei drijven dan is het oud(er) en dat komt omdat tijdens de ontwikkeling en groei de dooier door het kuiken geconsumeerd wordt, dit is het voedzame vette deel waar een kuiken van leeft in de eifase. Doordat het kuiken groeit, de dooier verteerd en water verdampt, groeit ook de luchtkamer waardoor het drijfvermogen steeds groter wordt. Uiteindelijk blijft, op het moment van uitkomen van het ei, is nog maar 85% van het gewicht over, 15% van het oorspronkelijke gewicht is tijdens de broedduur opgegaan aan de groei en ontwikkeling van het kuiken. Veel informatie over eieren kun je lezen in het boek van Tim Birkhead.