Waar zijn de groenlingen?

mannetje groenling

Als het zo langzamerhand winter wordt, als de gemiddelde temperatuur minder aangenaam is en als de dagen meer donker dan licht zijn, is het tijd om naar de plekken te gaan waar je de vogels in mooie wintergroepen kunt zien. Dat klinkt eigenlijk niet zo aantrekkelijk om er op uit te trekken maar dat kan ik toch "warm" aanbevelen. 

Het duurt altijd even voordat deze wintergroepen ontstaan en ze elkaar opzoeken om samen deze sombere tijd uit te zitten en nu op het eind van het jaar is het dan zover.

mooie groep groenlingen, 29 dec 2020

Mooie groepen vinken, kepen, sijzen en groenlingen zijn vanaf nu te zien als je de plekken tenminste weet. Het zijn in deze tijd van het jaar redelijk honkvaste groepen die als ik er op uitga dan steevast in hetzelfde gebied weer tegenkom. Kepen en sijzen in de Boswachterij Dorst, vinken en groenlingen op de Strijbeekse Heide. Ze zullen vast ook op andere plekken te vinden zijn maar voor mij zijn dit de vaste stekken waar succes verzekerd is, Tenminste dat was in het verleden zo en daar moet ik het eens over hebben.

in een winters zonnetje, 19 feb 2019

Want afgelopen week liep ik daar mijn vaste rondje op zoek naar de groepen groenlingen en vinken en dat was een grote teleurstelling. De aantallen van enkele jaren geleden worden bij lange na niet meer gehaald. Zeg maar dat in een winter van een jaar of vijf geleden, tussen de 200 en 300 groenlingen in het gebied foerageerden dat er dat nu nog maar een stuk of 30 zijn. Het gaat nu dus om een goeie 10% van wat hier dus in het verleden zat. Voor vinken geldt dat ook maar dat zijn er nog net wat meer. Wat de oorzaak is weet ik niet. Ik weet dat bij groenlingen "het geel", een vervelende besmettelijke en dodelijke ziekte een oorzaak zou kunnen zijn. Veel groenlingen zijn daaraan gestorven maar zeker weten doe ik dat niet.

Ook de trek naar betere overwintergebieden, slechte broedresultaten, voedsel(insecten) tekorten voor de jonge vogels, het kan van alles zijn wat deze aantallen zo snel doet teruglopen. In de gebieden waar ik ze normaal altijd in grote aantallen zag is veel gedaan om ze te helpen. Ander maaibeleid, kruidenrijke en bloemrijke stroken aanleggen die voor de benodigde insecten moeten zorgen, alles is gedaan. Maar of dat op tijd is geweest weet ik niet.

De komende weken kom ik vaker in dit gebied en ga ik op zoek naar de grote wintergroepen vogels maar of ik die zal vinden, daar twijfel ik aan. Mocht ik ze zien dan maak ik daarvan in dit blog melding van.

Wil je meer weten van deze gele kanarie van de kouwe grond, klik dan op de link;

Groenling | Vogelbescherming

Hoe oud is een zeearend?

volwassen zeearend met een geheel
gele snavel en lichte kop

In de Biesbosch zijn het hele jaar door zeearenden te zien. Je hoeft er zelfs geen moeite voor te doen want het zijn behoorlijk actieve beesten die met grote regelmaat overvliegen. Met hun enorme vleugels zijn ze zo een eindje weg en ze bestrijken zo in een vloek en een zucht met gemak het hele gebied. Er leven een paar koppels volwassen vogels en behoorlijk wat jonge beesten. Ze zijn niet allemaal geboren in dit gebied maar vaak overwinterend want de voedselrijkdom is hier enorm. Duizenden ganzen, eenden eb vissen staan op de menukaart en die worden dan ook dagelijks gekozen als ontbijt, lunch en diner.

Wat ik wel lastig vind, is het vaststellen van het jaarkleed van de betreffende vogel want vanaf het eerste jaar tot het vierde jaar zien ze er min of meer hetzelfde uit. Daarna zien ze er met hun spierwitte staart beduidend anders uit, die witte staart hebben de jonge exemplaren de eerste vier jaar nog niet. En eigenlijk gaat voor mij de determinatie van het jaarkleed niet verder dan dat. En ook al heeft de arend een witte staart, dan is het nog steeds geen volwassen exemplaar. Dat kan zomaar nog twee jaar duren en is de vogel in zijn 7e jaar pas echt volwassen.

2e-3e voorjaar zeearend

Om de leeftijd vast te stellen is het ook nog eens zo dat je de vogel in zijn geheel moet kunnen bekijken om vast te kunnen stellen in welk kalenderjaar de vogel zit. En dat is zo ongelooflijk moeilijk want de vogel vliegt vaak op grote afstand voorbij en krijg je amper de kans om naar alle kenmerken te kijken. 

Ik ken geoefende vogelaars die ook dan in staat zijn om de leeftijd van de arend vast te stellen, een vak apart. Maar goed. de snavel is dus wel een hulpmiddel maar niet uitsluitend. Een 1e-2e voorjaar kalender vogel heeft namelijk een zwarte snavel met een gele mondopening en lichte teugel. Bij een 2e-3e voorjaar kalender vogel is de snavel iets lichter met meer geel en grijstinten rond de mondopening. 

1e-2e voorjaar zeearend

En naarmate de vogel steeds ouder wordt, wordt ook de snavel steeds geler totdat de zeearend zijn volwassen kleed heeft bereikt. Op de foto links vliegt een 1e kalenderjaar zeearend en door zijn houding kun je weer wat specifieke kenmerken terugvinden. De lichte oksel en de lichte banen op de ondervleugel verraden dat het hier om een 1e-2e kalenderjaar (waarschijnlijk 2e kalender voorjaar)vogel gaat. De snavel is al lichter van kleur terwijl die van een 1e kalenderjaar vogel geheel zwart is. Maar de warm bruine dekveren verraden dat het nog een jong exemplaar is. Vergeleken met een vogel van een jaar ouder zijn de verschillen niet heel erg groot en gaat het dus om de details.

Kijk voor mij is het schrijven van dit blog weer een mooie studieles want daarmee steek ik ook weer wat op.

Wil je meer weten van deze imposante Biesboschvogel, klik dan op de link;

Zeearend | Vogelbescherming

Watersnippen verhuisd.

foeragerende watersnip

Veel watersnippen zijn vertrokken. Ik hoor ze tijdens mijn vroege ochtendwandelingen niet meer roepen. Ik wist wel dat ze tot diep in november nog hier waren maar dan toch wel zo langzamerhand naar de overwintergebeden vertrokken. De aantallen namen dan per week af. Half december was het klaar en zijn ze hier weg. In de Biesbosch blijven er in de winter altijd wel een aantal overwinteren.

In het najaar zijn het makkelijk te spotten vogels want op de drooggevallen slikjes in de Biesbosch zie je ze dan driftig foerageren en opvetten maar ook bewegingsloos met de kop tussen de schouders naast elkaar tegen een pitruspol staan. Hoogtepunt voor mij was 21 september 2016 in de Galeiwaard in de Biesbosch waar toen 309 watersnippen bij elkaar stonden. Overigens nooit meer zo'n grote groep watersnippen gezien.

De laatste snippen hoorde ik hier vlakbij in de Oranjepolder. Ik loop hier hier een keer of vijf per week tussen een uur of halfzeven tot een uur of acht en in het donker hoor ik ze dan vanuit de natte graslanden roepen. De laatste tijd stond daar aardig wat water en dat is voor deze vogels ideaal. In het voorjaar hoor ik ze daar ook. Vaak overvliegend en soms ook rustend van de lange tocht terug naar hier. Ook tijdens onze weidevogelbeschermings activiteiten in het vroege voorjaar zie ik in de Willemspolder ook regelmatig watersnippen opvliegen.

verscholen in het gras

Ik was nieuwsgierig hoe het met ze gaat en dat zocht ik op. Als broedvogel blijft het aantal watersnippen redelijk op peil maar als doortrekker nemen ze jaarlijks met bijna vijf procent in aantal af. Wat dat betekent weet ik niet goed. Mogelijk dat de broedgebieden buiten Nederland minder geschikt zijn of is de trekroute veranderd? Ik weet het niet. Ik hoop in ieder geval dat onze populatie op peil blijft. 

Het geluid van een krassende op het allerlaatste moment opvliegende watersnip en de verwarde koers die de vogel vliegt is uniek en daar om mag ik ze zo graag.

Wil je meer weten van deze mekkerende snip, klik dan op de link.

Watersnip | Vogelbescherming

Een Amerikaan in Drunen.

amerikaanse smient

Op de een of andere manier trok de aanwezigheid van de zeldzame amerikaanse smient bij Drunen mij niet. Al meer dan een maand verblijft deze eend in de watertjes in het buitengebied tussen Waalwijk en Drunen en ik had nog niet een keer zin gehad om te gaan kijken. En dat terwijl deze dwaalgast op mijn lijstje met verschillende vogelsoorten nog steeds ontbrak. 

De laatste jaren zijn hier in de buurt nogal wat bijzondere eenden gespot. De amerikaanse wintertaling, siberische taling en blauwvleugeltaling en dat zijn net zulke bijzondere dwaalgasten die wel mijn interesse wekte.

smient en amerikaanse smient

Gisteren toch maar eens gaan kijken want wie weet hoe lang hij nog in de buurt blijft. Hij zal toch een keer terug naar huis gaan, dacht ik nog. Ik volgde de route naar de waarneming van de dag ervoor met het idee dat dat een goed startpunt zou zijn naar de zoektocht van deze voor mij nieuwe soort. En dat was de juiste keus want na een paar minuten zag ik de smient al druk in de weer. Hij leek mij iets groter dan de "gewone" smient en de kleuren zijn in het winterkleed allemaal wat valer en fletser. Het is dus zeker geen mooiere smient dan "onze" smient. Het is trouwens een druk baasje, zwemmen, poetsen, de kant op en wat grazen en hup, weer het water in om wat rond te dobberen.

even grazen op de kant

Dat ritueeltje herhaalde zich verschillende keren achtereen. Hij nam amper rust en dat deden de andere smienten ook niet. Toch bijzonder omdat smienten een omgekeerd dag-nacht ritme hebben. Overdag slapen en 's-nachts foerageren. Deze smienten dachten hier dus anders over en dat maakte het voor mij een stuk interessanter want een slapende eend met de kop in de veren is niet zo interessant en daarbij heel moeilijk te herkennen als amerikaan. Een amerikaanse eend met de kop in de veren is vrijwel onherkenbaar omdat de kenmerkende bijna witte kopstreep dan uit het zicht is. 

Jaarlijks verblijven slechts enkele amerikaanse smienten in ons land. Meestal vanaf september tot het eind van de winter en daarna vertrekken ze weer. Ik ben dan benieuwd of deze vogels ook weer helemaal terug naar Noord-Amerika vliegen of zomaar ergens blijven hangen want voor een eend is het toch redelijk makkelijk om te overleven. Maar daar kom ik vrijwel zeker niet achter en blijft dat een vraagteken.

De amerikaanse smient staat nu dus op mijn lijstje maar behoort daarmee niet tot de topsoorten op mijn lijst. Nee dan moet je als vogel van goede huizen komen. Ik had gisteren meer over gehad voor een pestvogel terwijl ik die al vaker heb gezien. 

Wil je meer weten van deze dwaalgast, klik dan op de link;      https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/amerikaanse-smient

Steenlopers onderzoeken de strekdammen.

winterse steenloper 13 december 2024 Cadzand

Zelfs in de winter zien steenlopers er kleurrijk uit. De meeste steltlopers hebben een grijswit tot grijs winterkleed en sommige soorten lijken dan erg op elkaar. Zilverplevier, kanoet, zwarte ruiter, tureluur, witgat en groenpootruiter om maar eens een handjevol grijze steltlopers te noemen die hier in de winter verblijven. De steenloper is wat dat betreft een van de weinige uitzonderingen en is daarom met zijn mooie bruine verenkleed ook erg makkelijk te herkennen. Daarbij kun je hem ook wel uittekenen op de bassaltkeien van de strekdammen op de stranden en langs de kust op de grote dijken van stenen en asfalt zoals de dijken van Westkapelle en Brouwersdam. Het is geen vogel die je vaak in de poeltjes of op de zandstranden en kwelders langs de kust ziet foerageren.

ook scholeksters weten de voedselrijke
strekdam te vinden

De steenloper heeft behalve zijn bruine bovendek ook nog een opvallende donkere borstpartij en halsband die afgezet is met een witte band. Het lijkt wel de beschrijving van een kledingstuk. In de zomer zijn de kleuren intenser en minder vaal maar dat neemt niet weg dat zijn winterkleed de moeite waard is. Het is daarbij een druk baasje waardoor je oog direct zijn richting in wordt getrokken. Ze pikken druk in het wier wat op de stenen groeit en kijken onder alles wat daar op te tillen is. Ze rekenen erop dat ze op die manier iets eetbaars weten te vinden. Vorige week vrijdag zag ik ze nog bezig en ze waren ook nog eens succesvol want de ene mossel na de andere werd tussen het wier en de stenen uitgepulkt.

steenloper in zomerkleed 27 juli 2021
Brouwersdam

De steenlopers hebben wel een mooi eet ritme want door eb en vloed is de eettafel niet altijd beschikbaar. Bij laagwater eten ze zoveel als ze kunnen want bij vloed kunnen ze vrijwel niet bij het geschikte voedsel komen. In die vloedperiode rusten ze en sparen ze hun energie om na een uur of zes weer volle bak aan "tafel" aan te schuiven en een vers mosseltje of kreeftje te consumeren. 

Het is in de winter wel lastiger om op gewicht en temperatuur te blijven want er is sowieso minder voedsel zoals insecten, torren en jonge visjes en is het menu iets beperkter. Daarbij verstoren wandelaars soms ook met hun honden de foeragerende vogels keer op keer. Elke keer opvliegen, kostbare energie verbranden en weer opnieuw je stekje uitpluizen naar geschikt voedsel. 

verplicht rusten bij hoogwater
haven Cadzand 27 maart 2024

De winterperiode is voor veel dieren geen toptijd. Toch komen veel steltlopers in de winter naar ons land omdat het hier, ook vanwege het klimaat, een paradijsje is vergeleken met de in de winter stijf bevroren broedgebieden die ook nog eens onder eens stevig pak sneeuw bedekt zijn. Misschien maak ik mij zorgen om niets en vinden ze deze omstandigheid prima want het is altijd beter dan bij min 40 in Siberië te moeten zijn.

Niet alle steltlopers overwinteren hier, er zijn er ook maar genoeg die verder naar het zuiden vliegen maar van elke soort blijft hier in de winter wel wat hangen. Altijd leuk om eens langs de kust naar steltlopers te speuren. Je kunt dan best wel eens verrast worden . 

Wil je meer weten van deze bijzondere onderzoekende steltloper, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/steenloper

Futen leven op in het bos.

vorige week een bosfuut in Dorst

Vorige week liep ik in de Boswachterij Dorst en zag daar het koppel futen dat het hele jaar in een van de leemputten rondzwemt. Behalve deze twee futen verblijven hier ook minstens twee koppels dodaarsjes, de kleinste futensoort van ons land. Sinds de enorme hoeveelheid water die hier vanaf vorig jaar oktober tot begin van idt voorjaar is gevallen hebben deze futen het bos weer gevonden. Jaren van droogte en lage waterstanden hadden ervoor gezorgd dat deze watervogels hier verdwenen waren. Heel af en toe zag ik nog wel eens een dodaars in het vroege voorjaar maar die bleef dan maar even en vertrok weer nadat het gebied af was gekeurd als broedgebied. 

Fuut in het eerste ochtendlicht

Het bos is dankzij die grote hoeveelheid water flink opgeknapt. Veel jong groen heeft ervan geprofiteerd en bomen die het niet makkelijk hadden zijn weer aan een tweede leven begonnen. Ook de vogels moeten het hierdoor weer beter hebben gekregen. Want waar water is en dan zeker waar ondiep stilstaand water is, leven veel insecten en leven veel muggen. Daar moeten dit broedseizoen veel jonge vogels van geprofiteerd hebben. Toch zijn de futen niet tot broeden gekomen en de twee koppels dodaars gelukkig wel. Die hebben verschillende jongen gekregen, hoeveel exact weet ik niet.

de kletsnatte zandverstuiving
vorige week zelfs met een beetje ijs

De futen zag ik vorige week prachtig synchroon zwemmen zoals ze dat in de baltsperiode ook doen. Ik hoop dat dit het voorbereidende werk voor komend voorjaar is. Het zou toch prachtig zijn als ze hier in de boswachterij weer tot broeden kwamen? Het waterpeil in de leemputten is heel de zomer prachtig hoog gebleven en het grondwaterpeil is perfect. Zo zie je maar wat water doet. Het bepaalt zoveel en zeker het broedsucces van de futen en dodaarsjes zijn hiervan afhankelijk want geen water geen vis en geen insecten en dus ook geen jongen.  Zelfs in de grote open kom, de zandverstuiving waar ik nog nooit van mijn leven zoveel water heb zien staan, staat al de hele zomer tot nu toe een aardige plas water. Het ziet er ook zo natuurlijk uit alsof het al jaren zo is, dat zelfs watersnippen deze plek hebben omarmd. Hier zie ik al vanaf het begin van dit jaar met regelmaat watersnippen opvliegen. Laten we hopen dat 2025 het jaar van de futen wordt.

Wil je meer weten van deze prachtige en sierlijke fuut, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/fuut

Toppervrouwtje in de Delta.

topper vrouwtje, 4 dec 2024

Toppers lijken sprekend op kuifeenden maar als je ze eens goed bekijkt en er de tijd voor neemt zie je toch wel enkele uitgesproken verschillen. Het is dan ook vooral in het gedrag te zien. Naast het gedrag ziet de vogel er wel anders uit maar ook hier geldt weer dat je daar wel even de tijd voor moet nemen. Als je er niet op berekend bent kijk je makkelijk over deze vogel heel en scheer je hem over kuifeendenkam. 

Afgelopen week speurde ik de buitenhaven bij Stellendam af en had het toppervrouwtje vrijwel direct in de telescoop. Het was duidelijk een topper en geen kuifeend. Een stukje groter en drukker dan de vrij kalme kuifeend die meestal met de kop in de veer ronddobbert. De grote witte "ring" rond de snavel en de iet wat rode tot roodbruine gloed maakten het verschil. Jammer van het sombere en donkere weer waardoor de foto ook wat aan de donkere kant bleef.

De topper, een volwassen vrouwtje was erg actief en was veel onder water, bestreek al duikend een groot deel van de buitenhaven en dook op steeds onverwachte momenten en plaatsen op. Het is best bijzonder om hier een topper te zien want dit zijn meer vogels van de grote wateroppervlakten zoals de ondiepe Wadden, het IJselmeer en Markermeer. Daar kunnen in de winter duizenden toppers bij elkaar zitten. 

Een groot deel van de toppers overwintert in ons land en dan zie je maar weer hoe belangrijk bijvoorbeeld de Wadden zijn. Daar moeten we eigenlijk van afblijven en de boel met rust laten. Broeden doen ze in Noord-Europa en Siberië en niet hier. 

feb. 2017 Beneden Spieringpolder, Biesbosch

Zomaar een paar toppers komen zo zuidelijk als de Delta, die zijn denk ik gewoon doorgeschoten en kunnen het hier wel uithouden want ze zitten hier weken achter elkaar. Verder landinwaarts wordt het wel wat lastiger. Op een incidentele topper in de Biesbosch na, heb je het wel gehad denk ik.

Het zijn trouwens meestal de vrouwtjes die zuidelijker komen dan de mannetjes. Dus het mannetje hiernaast op de foto was een uitgesproken uitzondering op de regel. Die zat zelfs een aantal weken in de Biesbosch tussen de grote groep kuifeenden. Het was dan ook wel even zoeken om hem te vinden. 

Wil je meer weten van deze bijzonder wintergast, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/topper

Duikende alk voor de kant.

een beetje nieuwsgierig

Alken zijn echte zeevogels en lopen doen ze niet graag. Om een alk te zien moet ik bijna altijd de zee op en heel soms zie ik ze aan de kust. Meestal is dat geen goed teken want dan schort er iets aan het beestje. Als de wind een beetje gunstig staat en zijn best doet, kan ik ze wel eens voorbij zien vliegen. Het is dan goed opletten of het geen zeekoet is want die twee lijken in de vlucht sprekend op elkaar. Als aan de kust voorbij vliegen is dat meestal wel een flink stuk uit de kant.

de grote dikke snavel van de alk

De alk heeft een grote dikke snavel, de zeekoet een wat dunne spitse snavel en die laatste steekt ook zijn poten ver naar achteren. De poten van de alk zijn in de vlucht niet te zien. Ze vliegen razendsnel net als de zeekoeten en dat maakt de herkenning van de soort er niet makkelijk op. Als ik er niet zeker van ben welke van de twee het is en toch een melding wil maken op waarneming.nl, kies ik voor de optie "zeekoet of alk". Dan maak ik in ieder geval geen vergissing in de soort.

Gisteren stond ik aan de kust en dobberde een alk voor de kant. Dit was zeker geen zieke vogel want hij dook naar voedsel dat het een lieve lust was. Hij was meer onder water dan boven water. Heel soms zie ik dit gedrag van dichtbij en dat is prachtig om te zien. Hij heeft zo wel iets pinguïnachtigs. Een zeekoet zit er met zijn dunne snaveltje dan wel wat anders uit terwijl de bouw verder hetzelfde is.

zeekoet met zijn spitse snavel

Ook die kom ik heel soms weleens onder de kust tegen. En die heb ik ook op deze plek gezien maar ook hier geldt weer dat je op zee een veel grotere trefkans hebt dan hier aan vanaf de kant aan de kust.

Zeekoeten en alken hebben het de afgelopen paar jaar wel erg slecht gehad met de vogelgriep en zijn duizenden vogels gestorven. Ik herinner mij de beelden nog van de nieuwsuitzendingen waarin je mensen met witte pakken en vuilniszakken langs de waterlijn zag lopen om dode zeekoeten en alken te rapen. Ik weet niet of het nu alweer wat beter gaat met deze prachtige en uitgesproken zeevogels. Het zou in ieder geval mooi zijn als dat zo was.

Wil je meet weten van deze bijzondere zeevogel, klik dan op de link;

Alk | Vogelbescherming

Over veerkracht gesproken.

Kokmeeuwen hebben het door de vogelgriep de laatste jaren niet makkelijk gehad. Veel vogels zijn gestorven en dat komt ook door het gedrag van deze koloniebroeder. Ze zoeken elkaar op en zitten in grote aantallen dicht opeengepakt bij elkaar op de nesten. Op het eiland in de Hardenhoek in de Biesbosch zitten in het broedseizoen makkelijk 2.400 broedparen en dat is met zo’n besmettelijke en dodelijke ziekte vragen om moeilijkheden.

broedkolonie van kokmeeuwen

Ik heb vorig jaar in de broedperiode de mannen in witte pakken de dode vogels zien rapen op het eiland. Vele honderden kokmeeuwen zijn toen gestorven en maar weinig eieren zijn toen uitgebroed laat staan dat kokmeeuwtjes destijds zijn uitgevlogen. De jonge vogels waren nog niet sterk en erg kwetsbaar dus dat kan zomaar een generatie gekost hebben.

En wat mij dit jaar opviel is dat de aantallen toch weer op niveau waren. Heel bijzonder om te horen dat ook dit jaar weer dik 2.300 kokmeeuwen op het eiland hebben gebroed. 

kokmeeuw op het nest

Over veerkracht gesproken! Toch knap dat zo’n groep zich in zo’n korte tijd kan herstellen. Ditzelfde succesverhaal heb ik overigens onlangs ook al een keer gehoord van grote sternen. Een hele populatie was door deze dodelijke ziekte weggevaagd en dit jaar zaten daar op de bekende broedplaatsen weer flinke groepen grote sternen te broeden. Werkend aan een volledig herstel. Wat een geweldig nieuws was dat toch.

Ik denk dat door zo'n "zuivering" de sterke exemplaren overblijven en dat die ook de sterkste en grootste legsels produceren en dan kan zo'n hele groep snel in aantal toenemen. Neemt niet weg dat de ziekte ook nu nog steeds de kop weer opsteekt en ook sterke beesten aantast en  uiteindelijk neemt zo populatie toch af. 

Wil je meer weten van deze veerkrachtige meeuw, klik dan op de link; https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/kokmeeuw

En het sneeuwt niet eens.

foeragerende sneeuwgorzen

Het is nog een maand herfst en de winter moet nog beginnen. Niet de prettigste periode van het jaar als je het mij vraagt. Ik houd meer van het voorjaar en de herfst, de zomer is geen favoriet, zeker als het warm is. Dat ik van het voorjaar en de herfst houd komt ook vanwege de vogeltrek die in die twee jaargetijden plaatsvindt. Ik ben dan altijd weer benieuwd wat ik ga zien en horen. Zijn het nieuwe ontmoetingen of is het een warm weerzien met een favoriete vogelsoort? Ik kijk nu alweer even uit naar een weerzien met de kleine zwaan, dé winterfavoriet.

Gisteren was ik aan de kust en had ik een weerzien met de sneeuwgorzen die hier de winter doorbrengen. Het aantal ontmoetingen met deze prachtige vogeltjes is elk jaar beperkt tot twee of drie keer. Het aantal overwinteraars is niet zo heel groot en je komt ze maar een paar plekken tegen.

opvallende witte vleugeldelen

De Wadden zijn misschien nog wel de beste

plekken en daarna komt de de Delta. Maar de Delta is groot en dan komt het ook wel een beetje op geluk aan want ze kunnen overal en nergens zitten.

De sneeuwgorzen die ik daar gisteren zag, zaten verspreid in kleine groepjes van vijf tot zeven stuks in de kwelderstrook met kreken tussen het strand en de duinen. Door die lage vegetatie blijft het moeilijk om de vogels te zien want ze kunnen zich prima verbergen en vliegen pas op het laatst op om vervolgens weer snel weg te duiken. 

sneeuwgors in winterkleed

Ik zag ze druk bezig zaadjes van de uitgebloeide en inmiddels dorre plantjes te pikken. Omdat ik best lang onbeweeglijk op mijn plek bleef staan waren ze op hun gemak en stoorden ze zich niet meer aan mij. Je kon duidelijk merken dat ze mensen niet echt gewend zijn en niet als bedreiging zien.

De vogels zijn allemaal in winterkleed, de een is wat oranjebruiner dan de ander en af en toe zit er nog een flinke wit exemplaar tussen. Een sneeuwgors in zomerkleed kom je hier niet tegen. Een mannetje is dan helemaal wit met een zwarte rug en handpennen.

sneeuwgorzen op een open stukje

Ik heb de groepjes nog goed bekeken of er toch niet een verdwaalde ijsgors of frater tussen zat maar dat was niet zo. Jaren en jaren geleden gebeurde dat nog wel eens maar heb ik alweer een flink aantal jaren hier niet meer meegemaakt. Steeds vaker hoor je dat de wintergasten door de opwarming van de aarde niet meer zo ver zuidwaarts trekken en dan wordt het voor ons steeds lastiger om deze mooie soorten nog eens te zien. Gisteren was dan ook de eerste keer van dit jaar en ik hoop ze toch nog een keer voor het eind van het jaar te zien.

Wil je meer weten van deze prachtige wintergast, klik dan op de link::

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/sneeuwgors

De mooiste mus van ons land.

prachtige volwassen ringmussen(m/v)

Vrijwel dagelijks loop ik door de Oranjepolder en ken de lokale vogelpopulatie goed. Daarbij heb ik jaren achterelkaar maandelijks de watervogels in de polder geïnventariseerd en heb zo door de jaren heen de veranderingen van dichtbij meegemaakt. Zo heb ik de fazanten, patrijzen en hazen van lieverlee uit het gebied zien verdwijnen en nu mis ik tijdens mijn rondje door de polder ook nog eens de ringmussen. De jacht, recreatiedruk en klimaat heeft daar een kleine bijdrage aan geleverd maar de grootste bijdrage van deze achteruitgang is volgens mij toch wel aan de agrarische sector toe te wijzen.

Oranjepolder, 17 september 2018

Monocultuur, het spuiten van herbiciden en fungiciden en het intensieve maaien doen de natuur geen goed. Insecten zijn bijna compleet verdwenen en daarmee een belangrijke voedselbron voor de vogels. Maar over die hierboven genoemde vogelsoort, de ringmus maakte ik mij al langer zorgen. De Gemeente hield er een efficiënt snoeiplan en maaibeleid op na waardoor elke twee-drie jaar alle knotwilgen in de polder werden gesnoeid en daarmee ook de nestgelegenheid van de ringmussen onklaar werd gemaakt..

Oranjepolder,14 maart 2024. de laatste?

Toch hielden ze het nog een aardige tijd vol maar ik bang dat het nu dan toch gebeurd is met deze prachtige mus. Hij is toch een stuk kleurrijker dan de huismus, grasmus en heggenmus om maar eens een paar familieleden te noemen. Ik heb destijds en paar pogingen ondernomen om de Gemeente Oosterhout te bewegen een snoeibeleid aan te houden waarbij steeds de ene helft per jaar en de andere helft het jaar daarna werd gesnoeid. Uiteindelijk met succes maar of dat op tijd is weet ik niet want vanaf dit voorjaar tot en met nu is het erg stil in de twee rijen knotwilgen langs de Vissersweg en Domeinweg.

Oranjepolder, 10 augustus 2016

Ik kan eigenlijk maar aan een oorzaak denken en dat moet dan al jaren gaande zijn. Het zou best wel eens kunnen dat de ringmussenpopulatie elk jaar wel aan eileg, broeden en zelfs tot succesvol uitbroeden van de eieren kwam maar dat de jongen nooit vliegvlug werden in verband met voedselgebrek. De ouders konden eenvoudigweg niet voldoende insecten voor de jongen vangen. Zelf kunnen de volwassen mussen hun dieet nog aanvullen met zaden en vruchten maar de jongen kunnen dat nog niet verteren. Uiteindelijk zouden de jongen dus van de honger gestorven kunnen zijn waardoor er geen nieuwe aanwas is en de populatie de laatste jaren langzaamaan vergrijsd. En als die steeds ouder wordende populatie ringmussen uiteindelijk ook gestorven is, is de soort uit onze polder verdwenen. Ditzelfde probleem is ook aan de hand met de weidevogels. Ook die populaties vergrijzen en gaan verdwijnen.

Nu hoop ik een ding en dat is dat ik er met mijn theorie van de koude grond finaal naast zit en de ringmussen straks als we weer richting het voorjaar gaan gewoon weer kwetterend door de wilgen langs de Vissersweg heen en weer fladderen. Maar voorlopig maak ik mij nog flinke zorgen.

Wil je meer weten van deze mus van het buitengebied, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/ringmus

Bijzondere buizerds.

een helemaal donkere buizerd

Sommige vogels zie je zo vaak en zijn ook zo algemeen in het landschap dat je ze eigenlijk niet meer ziet. Je kijkt er als het ware "langs" en neemt ze niet bewust waar. De buizerd is bij mij zo'n vogel die ik op die manier vaak negeer en dat verdient de vogel niet want met name buizerds kunnen individueel sterk van elkaar verschillen wat elke vogel toch bijzonder maakt. 

Kijk, bij een zwarte kraai, scholekster of kievit ligt dat weer heel anders want zet duizend kraaien, kieviten of scholeksters op een rijtje en je hebt bij kraaien duizend dezelfde zwarte vogels waar je moeite moet doen om de verschillen per vogel te ontdekken. En dat geldt dus net zo voor scholeksters en kieviten. Bij buizerds ligt dat dus helemaal anders. Geen enkele buizerd lijkt op de andere, ze hebben allemaal hun eigen verenkleed. Ze zijn zogezegd zeer variabel van kleur en tekening.

een hele lichte buizerd

Jaren geleden is nog eens onderzoek gedaan naar al die verschillende kleuren buizerds. Als je een buizerd op de site waarneming.nl wilde änmelden, kreeg je de vraag een van de vakjes aan te kruisen waar de vogels afgebeeld stonden van bijna wit naar helemaal diep donkerbruin. Ik weet trouwens niet wat de uitkomst van het onderzoek was. Maar met die variabel gekleurde vogels in het achterhoofd heb ik de afgelopen weken wat beter en bewuster naar de vogels gekeken. Een keer wat bewuster stilstaan bij een alledaagse vogel kan geen kwaad.

de meest voorkomende buizerd

De laatste buizerd die ik zag was afgelopen zaterdag in de Biesbosch en dat was een hele donkere. Een prachtige vogel in een perfect verenkleed. De vogel zag er gezond en sterk uit. Die komt de komende winter wel door net als de meeste buizerds overigens want we hebben in ons land geen succesvollere roofvogel dan de buizerd. 

Ze broeden in heel ons land en hier zie ik ze ook in de polder broeden. Zelfs in een boom die in de polder langs de weg staat waar de hele dag verkeer langs rijdt en dan ook nog eens zwaar agrarisch verkeer. Ze hebben er gewoonweg geen moeite meer mee en zijn gewend aan mensen. Dat laatste kun je niet van veel vogels zeggen. Daardoor zijn ze voor mij dus ook onopvallend geworden en moet ik meer bewuster naar deze mooie roofvogels gaan kijken. Bij deze!

Wil je meer weten van deze alledaagse maar toch bijzondere roofvogel, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/buizerd

Grote stern ook een blijvertje?

In deze tijd en ook in de komende maanden zijn de sternen weg, tenminste daar ging ik altijd wel vanuit. Heel af en toe zag ik, afhankelijk van het tijdstip in het jaar, bij de Brouwersdam nog een late 

of zo je wilt een vroege grote stern. Ik dacht altijd dat het een achterblijver was waar iets mis mee was maar dat ligt toch even anders. Een paar weken geleden ontdekte ik een "nieuw" plekje vlakbij de Brouwersdam waar opvallende veel grote sternen verbleven. Nu ben ik benieuwd hoelang we deze winterperiode de grote sternen daar kunnen zien. Ik kom daar regelmatig en kan dat dan mooi in de gaten houden.

Het blijkt wel zo te zijn dat een toenemend aantal grote sternen hier overwinterd en ik denk dat dat met deze winters ook wel kan. 

grote sternen in het voorjaar

Zo zie je maar dat met het opwarmen van de aarde veel dingen veranderen. Vogels trekken niet of veel minder ver weg en weer hele andere soorten die hier niet voorkwamen komen hier nu wel voor en gaan hier zelfs broeden. Denk daarbij maar eens aan de koereigers.

Wat deze veranderingen voor mij zo bijzonder maken is dat veel van deze veranderingen in een hele korte tijd plaatsvinden. In de natuur zijn grote veranderingen meestal een zaak van de lange adem. Het gaat meestal heel langzaam en duurt daarmee vele, vele jaren. Tijdens mijn leven hebben al heel erg veel veranderingen in de vogelwereld plaatsgevonden en ik heb het idee dat het ook steeds sneller gaat.

koereigers zijn ook nieuwkomers

Ortolanen, kuifleeuweriken en bonte kraaien zijn inmiddels verdwenen. Cetti's zangers, koereigers, grote zilverreigers, zeearenden, visarenden hebben we erbij gekregen en ik denk dat ik nog veel soorten vergeet te noemen en het zou mij niet verbazen dat de grote sternen de volgende in de inmiddels flinke rij nieuwe standvogels is. Wat mij nog het meeste bezighoud is, wat ervan overblijft als we weer eens een echte Hollandse winter krijgen? Veel vogels moeten dan, om in leven te blijven, alsnog vertrekken en heel veel vogels zullen dan ook sneuvelen.

De grote stern is volgens mij wel een flexibele soort die bij een echte koude winter alsnog naar het zuiden zal vertrekken maar die cetti's zangers die we hier nu in echt grote aantallen hebben, gaan dat niet doen denk ik. De populatie zal dan net als die van onze inheemse ijsvogels en winterkoninkjes gedecimeerd worden. IJsvogels en winterkoninkjes kunnen ook niet tegen strenge kou.

Wil je meer weten van deze nieuwste overwinteraar, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/grote-stern

Een rosse grutto die een grutto bleek te zijn.

grutto of rosse grutto?

Afgelopen zaterdag, 9 november zag ik tot mijn grote verbazing drie grutto's in de Biesbosch, in de Hardenhoek. Bijna half november verwacht je deze vogels hier niet meer, want zo rond eind augustus begin september vertrekken de grutto's naar Zuid-Europa om van daaruit na een korte rustpauze de sprong naar Afrika maken. Ze overwinteren daar de komende maanden en keren pas in maart-april weer terug. De Hardenhoek was in nevelen gehuld en er viel ook nog wat motregen wat het zicht er niet beter op maakte. In eerste instantie dacht ik een rosse grutto te zien omdat de kleur grijs-grijswit was, de snavel was iets omhoog gebogen wat typisch iets is voor een rosse grutto. 

een grutto in zomerkleed

Maar ja, de rosse grutto is een kustvogel en geen vogel op het zoete. Toch gebeurt het soms dat ze hier een tussenstopje maken net als de drieteenstrandloper, steenloper, kanoet en zilverplevier hier wel eens doen.. Dus ja, waarom niet? Voor alle zekerheid had ik de waarneming ingevoerd en op onzeker gezet. Meestal wordt er dan op korte termijn wel door een deskundige naar gekeken en krijg ik op die manier wel uitsluitsel.

Die uitslag kwam een paar dagen later en het bleek dus net als de drie andere grutto's ook een "gewone" grutto op een ongewoon moment in het jaar te zijn. De late trekvogels zijn dus onderweg naar het zuiden en hebben waarschijnlijk door het slechte vliegweer en slecht zicht hier een tussenstop gemaakt. Dat slechte zicht speelde mij dus ook parten en ik kreeg de vogels amper op de foto. Ze zaten veel te ver weg en er hing een grauwe, grijze miezer sluier tussen ons in. 

dit is dus wel een rosse grutto

Ik zag overigens maar een keer eerder zo laat in het jaar een grutto en dat was op 13 november 2021 ook in de Hardenhoek. Rosse grutto's daarentegen zie ik de hele winter door maar niet in het binnenland. Om een rosse grutto te zien moet ik naar de kust en zie ik ze meestal, ook nog eens in grote getale door de lucht zwieren. Daar kunnen ze soms wel met honderden zo niet met enkele duizenden samen zijn wat ook nog eens een prachtig gezicht is.

Op de foto links staat dus een rosse grutto. De foto is een paar jaar geleden in Kerkwerve gemaakt en je echt goed kijken om de verschillen tussen de eerste foto bovenaan dit stukje en de foto hiernaast te ontdekken. Beide foto zijn zijn van zeer slechte kwaliteit en illustreert dus prima waar je als vogelaar tegenaan kunt lopen als de omstandigheden niet helemaal top zijn.

Wil je meer weten van de "zoute" rosse grutto, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/rosse-grutto

Goudzoeken in de Noordwaard.

goudplevier in winterkleed

Afgelopen week zaten weer eens een paar goudplevieren in de Biesbosch. In de Hardenhoek zag ik bij laag water verschillende steltlopers op de drooggevallen slikjes foerageren. Vrijwel altijd zijn daar met laag water in het seizoen wel bonte strandlopers en kieviten te vinden en zo heel af en toe zit er een tussen die je daar niet snel verwacht. Bijvoorbeeld een steenloper of zilverplevier, echte kustvogels en die komen hier ook wel eens op bezoek maar zijn wel zeldzaam. De goudplevier is een steltloper die toch wel wat vaker voor het binnenland kiest en ik zag ze zelfs een keer hier vlakbij in de Gecombineerde Willemspolder zitten. De vier goudplevieren in de Biesbosch hadden het gezel- schap opgezocht van een grote groep kieviten. En dat is wel vaker het geval. Ook aan de kust waar soms enorme groepen goudplevieren verblijven zijn de kieviten niet ver weg. 

grote groep zwermende goudplevieren

Twee weken geleden zag ik bij Kerkwerve nog een enorme groep goudplevieren, ik denk dat het aantal vogels makkelijk de vijfduizend exemplaren oversteeg. Nu vraag ik mij wel af wat deze paar goudplevieren hier in de Noordwaard doen? Zijn ze op trek of overwinteren deze vogels hier in het binnenland en waarom zitten ze niet bij hun soortgenoten in Kerkwerve? Grote groepen vogels zijn veiliger als ze bij elkaar zitten en met z'n vieren in de Noordwaard is dat een stuk minder veilig.

Biesbosch 2 maart 2024

Jammer genoeg broeden ze niet meer in ons land en trekken ze in de winter ook steeds verder weg uit het binnenland. Je moet echt naar de kust en met name naar de Delta en Noord-Nederland om ze te zien. 

In het voorjaar zaten ook nog goudplevieren in de Noordwaard en dit waren volgens mij echte doortrekkers op weg naar de broedgebieden in het hoge noorden. Want daar wordt gebroed en niet hier. De laatste broedende goudplevieren in ons land dateren van 1974, alweer een halve eeuw geleden!

Wil je meer weten van deze golden plover, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/goudplevier