Onopvallend smelleken..

Willemspolder, 3 maart 2021

Het is winter en het weidevogelseizoen is nog ver weg. Toch is de Gecombineerde Willemspolder in deze tijd een belangrijk vogelgebied. In de komende weken arriveren niet alleen de kleine zwanen om hier te overwinteren, ook twee bijzondere roofvogels overwinteren vrijwel jaarlijks in de Willemspolder

Een van die twee overwinterende roofvogels heb ik inmiddels al in de Willemspolder in een maisakker gezien. Ik heb het dan over het smelleken. Dit is het kleinste en meest onopvallende valkje van Europa wat hier overwinterd en is net iets kleiner dan een torenvalk. De rug van het mannetje is leigrijs, de borst is licht gekleurd en verticaal gebandeerd. Het vrouwtje heeft juist een bruine rug maar heeft ook een lichte borst die eveneens gebandeerd is.

smelleken, 29 november 2025

Smellekens broeden niet in ons land maar doen dat wel in Scandinavië, Schotland, Ierland tot aan IJsland toe. Ze zoeken in de winter een milder klimaat op en de Willemspolder is een van die plekken waar het goed toeven is. Vrijwel elke winter is hier wel een smelleken te vinden. Afgelopen 8 december ontdekte er al een in onze polder. Vanaf eind maart vertrekken ze weer naar het noorden waar niet veel later het broedseizoen begint.

Smellekens overwinteren voornamelijk in de westelijke helft van ons land. Trek een lijn van Bergen op Zoom tot Groningen en dan ten westen daarvan ligt het zwaartepunt van deze overwinterende roofvogeltjes en wij zitten ongeveer op die lijn. Het zijn in totaal ongeveer twee-driehonderd overwinteraars dus wij mogen blij zijn met de aanwezigheid van een van die bijzondere vogels.

Om een smelleken te spotten moet je de akkers grondig afspeuren en vooral letten op kleine verhogingen in het veld. Een flinke molshoop, een hoop gras of riet, een stuk hout en af en toe een wei paaltje, zijn de plekjes waarop ze graag de omgeving in de gaten houden. Smellekens jagen onopvallend op kleine vogeltjes en vliegen altijd vrij laag in tegenstelling tot de iets grotere "biddende" torenvalk die juist heel opvallend te werk gaat.

Behalve dat de Willemspolder in het voorjaar waardevol is voor weidevogels, is de polder dus ook in de winter een belangrijke plek voor verschillende roofvogels. Behalve de buizerd, slechtvalk, torenvalk en het smelleken verblijven hier ook blauwe kiekendieven. Het ene jaar zijn het drie exemplaren en andere jaren is dat slechts een enkel exemplaar. Binnenkort volgt hier ook een verslagje van.