Een nieuwe jas nodig?

veer van een buizerd

Begin augustus wordt het stiller en stiller in de Oranjepolder, zeker in de bosschages bij voetbalvereniging SCO en de ijsvereniging kan het oorverdovend stil zijn. De rui periode is in alle hevigheid losgebarsten, vogels wisselen van verenkleed en dan is het verstandig om je snavel een tijdje dicht te houden. Het gevaar bestaat dan namelijk dat je niet snel genoeg weg kunt vliegen als er een dreigend gevaar is.

Vogels leven dan verborgen en kunnen zo na het intensieve broedseizoen het gehavende verenpakket wisselen zodat ze fris en fruitig aan de vogeltrek kunnen beginnen. Het is net zoiets als met de auto op vakantie gaan, bandjes op spanning, olie nakijken, reserve lampjes in het dashboardkastje etc. Zo vertrekt de trekvogel ook naar het zonnige Zuiden, naar Afrika aan de West- of Oostkant van dit continent. Wel of niet over de Sahel, in ieder geval ver genoeg om de reis met een goed zittend verenpakket te overleven. Je moet er niet aan denken dat je met een stel gerafelde veren duizenden en duizenden kilometers moet vliegen. Dat kost én teveel energie én is met alle dreigingen onderweg, te gevaarlijk. Je moet wel een beetje wendbaar blijven, roofvogels en kogels ontwijken is dan even gevaarlijk als wij over de route du soleil naar het Zuiden en de zon crossen.

Het is overigens zo dat de rui start doordat de vogel in zijn schildklier een hormoon aanmaakt wat er voor zorgt dat de veren uitvallen. De hypofyse maakt hormonen aan die de geslachtsorganen stimuleren en de geslachtsorganen produceren weer hormonen die zorgen voor de aangroei van de veren. Daar tussenin gebeurt nog veel meer maar in een notendop geeft dit grofweg het rui proces aan.

Er zijn vogels die gedurende het hele jaar door steeds een of enkele veren wisselen zodat ze zonder al teveel problemen door kunnen gaan met hun dagelijkse bezigheden, zoals het bejagen van muizen, kikkers en andere vogels. daarom zie je regelmatig roofvogels vliegen die een "gat" in de vleugel hebben. Eenden hebben weer een andere tactiek, zij ruien in een keer en houden zich in de rui periode goed verborgen, de mannen die verliezen hun prachtkleed en worden net als de vrouwtjes onopvallend bruin. Ik weet dat bijvoorbeeld bergeenden in de ruiperiode naar de Duitse Bocht trekken om daar gezamenlijk op de zandbanken te ruien. Alleen met hoog water moeten ze een ander plekje zoeken. Je ziet ze dan vanaf de tweede helft in september weer terug in de Biesbosch met hun nieuwe jas aan.

In het voorjaar wisselen de zangvogels opnieuw hun jasje want die moeten hun mooiste pakje aanhebben om de vrouwtjes te verleiden. Zo vlak voor de broedtijd moet je niet alleen goed bij stem zijn, nee je moet ook gezien worden.

En tot slot, in al die vogelstilte, blijft een vogel, die sowieso zeer verborgen leeft, elke dag trouw zijn liedje zingen, en dat is de zwartkop. Deze vogel is mijn houvast in deze barre tijd.