Spreeuwendans.

Het spreeuwen telseizoen is weer begonnen. In Oosterhout in het centrum is dit spektakel dagelijks te beleven. Duizenden en duizenden spreeuwen vliegen dan over de Leijsenhoek. Vorig jaar  precies hetzelfde ritueel en waarschijnlijk al heel veel jaren achter elkaar gaat dat zo. Alleen de aantallen nemen jaar na jaar af. De landelijk dalende trend laat in de afgelopen dertig jaar meer dan een halvering van de populatie zien en dat is fors te noemen. De terugloop van het aantal spreeuwen wordt geweten aan het verdwijnen van weilanden en de verdroging van het grasland door het intensieve bodembeheer. Minder insecten voor de jongen dus.

Afgelopen twee jaar rond dezelfde datum heb ik deze groep spreeuwen ook geteld voor de slaapplaats telling van SOVON. Ik tel twee groepen, een in het centrum van Oosterhout en een in de wijk Dommelbergen. De groep in Dommelbergen wordt erg snel kleiner en dat zijn er nu nog maar een paar honderd. De groep in het centrum is erg groot en neemt naar mijn idee ook niet snel af. 

Spreeuwen dansen boven de Leijsenhoek

zwanenmolen

De eerste telling zit zo rond het tijdstip dat de Oosterhoutse kermis wordt gehouden, zwieren en zwaaien was daarom de naam van mijn blog afgelopen jaar. De groep bestaat grofweg uit een spreeuw of vier-vijfduizend, een flinke groep zeg maar. Het is en blijft lastig om de aantallen exact te krijgen maar daar werk ik momenteel wel aan. Er is namelijk een fotobewerkingsprogramma dat het exacte aantal kan uitrekenen. Het is dan wel belangrijk om de groep in zijn geheel te fotograferen. Dat is stap een die ik nu gezet heb en stap twee, het downloaden van het analyse programma is nu ook gezet. Dus straks weet ik de aantallen en kan ik een betrouwbare telling invoeren.

Hiermee bezig zijn, bracht mij ook bij de mechaniek van dit fenomeen. Hoe werkt dat zwermen nou? Dat is nog niet zo makkelijk en er wordt nog steeds veel studie naar gedaan. Ik herinner mij Dr. Hemelrijk nog, die op de Landelijke Sovon dag van een paar jaar geleden een lezing gaf over het computerprogramma wat ontwikkelt wordt om meer te weten te komen hoe zo'n zwerm nu werkt of zeg maar communiceert.

duidelijke weergave van de vlucht

Spreeuwen houden in de vlucht hun persoonlijke ruimte en houden contact met zeven tot acht spreeuwen in hun directe omgeving waardoor ze niet botsen. Ze weten ook welke ontwijkende acties ze moeten ondernemen wanneer de groep van koers verandert of snelheid vermindert. Ook al beweegt de groep als een geheel, de vogels hebben geen contact als geheel met elkaar, behalve dan die paar vogels die in hun directe omgeving vliegen. Ze variëren ook amper in snelheid waardoor je als spreeuw in een bocht achter je buurman, die aan de binnenkant zit, uitkomt. Zie het rechtse tekeningetje op het plaatje hiernaast. Spreeuwen vliegen ook allemaal dezelfde snelheid. Ja dat zit nog niet zo makkelijk in elkaar.

Waarom vogels in zwermen rondvliegen heeft volgens Hemelrijk mogelijk te maken met veiligheid. Ook al valt zo'n groep voor roofvogels juist erg op, is de kans dat je gepakt wordt uiterst klein. Voor roofvogels is het ook erg lastig om een prooi te kiezen. Het kan ook zijn dat het samen vliegen een sociale bezigheid is en trekt dit zwermen weer meer spreeuwen aan tot de groep. Zeg maar, hoe meer zielen, hoe meer vreugd. Tijdens het zwermen is het doodstil, er is geen vocaal contact maar als ze eenmaal geland zijn, barst een haast oorverdovend gekrakeel los. Er worden dan dagelijkse dingen besproken of worden de vluchtpatronen nog eens fijntjes doorgenomen, wie weet.

Wil je ook genieten van de spreeuwendans, ga dan rond kwart over acht naar de Leijsenhoek en geniet van het spektakel.