Orpheus de muzikant.

mannetje orpheusspotvogel

De orpheusspotvogel die ik vanmorgen zag en hoorde zingen is al vaker in dit gebiedje achter de Spinder in Tilburg "gespot". Het is dus best mogelijk dat het steeds dezelfde vogel is die elk voorjaar naar dit gebied komt. Of hij hier ook een vrouwtje treft weet ik niet maar dat zou natuurlijk fantastisch zijn. Volgens mij broeden maar enkele paren in Nederland. De orpheus rukt heel langzaamaan steeds verder naar het noorden op. Ooit was België de meest noordelijke grens van het verspreidingsgebied van deze spotvogel. De spotvogel die hier voorkomt lijkt er dan ook  sprekend op en je moet dan wel even goed op de details letten. 

24 mei 2020 Het Merkske

Vanmorgen lukte dat prima want de orpheus trok zich niets van mij aan en bleef vlakbij in een berkje enthousiast zingen.  Zijn lied is prachtig en hij gaat net wat langer door dan de spotvogel. Ik kon de vleugels prima bekijken en zag al snel dat de handpennen erg kort waren en niet voorbij de stuit staken. De staart was vrij en dat is bij een spotvogel wel anders. Daar zie je de handpennen tot halverwege de staart steken. Verder lijken de twee spotvogels wel heel erg op elkaar en klinkt alleen de zang anders. 

Zo langzamerhand komen de orpheusspotvogels steeds verder naar het noorden en het zou mij niet verbazen als over een paar jaar deze zangvogel vrij algemeen is en hier in het zuiden van ons land in de cultuurlandschappen, houtsingels en natuurgebiedjes als het Merkske, Huis ter Heide en andere verge- lijkbare gebiedjes een terugkerende broedvogel is. 

27 mei 2024

Op 24 mei 2020 zag ik een orpheus in het Merkse en dat is naar mijn idee misschien wel het beste plekje om hem te zien en waar hij volgens mij in de toekomst ook als jaarlijks terugkerende broedvogels thuishoort.

De orpheus en de "gewone" spotvogel zaten vanmorgen op nog geen 25 meter van elkaar verwijderd uitbundig te zingen. De spotvogel heeft middenin zijn liedje een tweetal metaalachtige krasjes zitten en die mis je bij de orpheus. Handig om ze zo uit elkaar te houden. Trouwens, deze ochtend hoorde ik op zeven verschillende plekken de spotvogel zingen. En dat is ook een opsteker want het gaat alweer jaren minder met deze prachtige zangvogel.

Wil je meer weten van deze zuidelijke zanger, klik dan op de link;

Orpheusspotvogel | Vogelbescherming

Grauwe klauwieren in hun vaste bosje.

Er zijn van die vogelsoorten die vrij zeldzaam zijn en hier maar even zijn om te broeden. Daarbij komen ze altijd rond dezelfde tijd naar dezelfde broedgebiedjes terug. Heel erg voorspelbaar en nooit echt verrassend. Dat betekent dat ik in april en mei bijna op de week nauwkeurig weet wie ik waar kan verwachten. 

Wel leuk dat weerzien met zo'n zeldzaamheid, maar nooit verrassend terwijl het verrassingseffect van een nieuwe of onverwachte vogel op een onverwachte plek het vogelen juist zo leuk maakt. De poelruiter van een paar weken zo'n onverwachte soort en die vogel zorgde bij mij voor een jubelmomentje.

koppeltje grauwe klauwieren

Een van de zeldzame soorten die je op de bijna de week nauwkeurig kunt voorspellen is de grauwe klauwier. Ik noem hem nu nog zeldzaam maar dat begint langzaamaan een klein beetje te veranderen. De grauwe klauwier doet het steeds beter en de populatie groeit zelfs wat. Hier in de buurt zijn ze op verschillende plekken te spotten en zoals ik al schreef zijn deze vogels alweer een paar jaar redelijk voorspelbaar. 

De favoriete bosjes zijn ook dit jaar weer bezet en er kan weer gebroed worden. Toch blijft het altijd heel bijzonder om de eerste grauwe klauwier van het seizoen weer te zien.

Deze keer was het een koppeltje en het zou dus best zo kunnen zijn dat ze afgelopen jaar hier ook zaten en dat wij elkaar toen ook gezien hebben. 

het mannetje

Ik weet niet of en hoe vaak een territorium overgedaan wordt aan een ander koppel of geërfd wordt?  Want dat kan natuurlijk ook dat andere koppels een territorium overnemen en dat zo generaties lang deze vogels hier te zien zijn. 

In ieder geval gaat het met deze soort steeds wat beter en dat komt bijvoorbeeld door het beheer van de natuurgebieden. Minder ingrijpen en meer natuurlijke ontwikkeling zorgt ervoor dat kleine zoogdieren, amfibieën het beter doen ook grote insecten zoals meikevers staan op het menu. En laat dat nu het voornaamste voedsel van de klauwieren zijn. 

Wil je meer weten van deze kleine "roofvogel", klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/grauwe-klauwier

Die schuwe wielewaal.

wielewaal man op grote
afstand gefotografeerd

Hoge bomen een natte omgeving en veel rust daar houden wielewalen van. Natte populierenbossen bieden de meeste kans want met de droogte van de afgelopen jaren zijn veel wielewaal plekken op de droge zandgronden verlaten. Ik ken eigenlijk niet zoveel gebieden waar wielewalen leven en moet er altijd voor op zoek. De geijkte plekken waar ik ze voorheen altijd hoorde en heel af en toe ook zag zijn inmiddels verlaten. Een paar jaar geleden hoorde ik nog een wielewaal in de Boswachterij Dorst en dat was de ook weer eerste sinds 1992 en even dacht ik dat ze hier weer terug zouden komen om te broeden maar dat was ijdele hoop. Ooit in de zeventiger jaren van de vorige eeuw zaten hier maar liefst 24 broedparen,

De wielewalen in de Biesbosch nemen ook al af en de vaste stek in de Doolhof en bij het Gat van de Slek zijn in de afgelopen twee jaar verlaten. Ik moet dus steeds verder weg om een wielewaal te zien. In natuurgebied De Kampina heb je nog de meeste kans en ook in Het Merkske zitten nog kleine populaties wielewalen. Wielewalen hebben het dus niet makkelijk en de komende tijd zal het alleen maar moeilijker worden. 

wielewalen biotoop

Het is namelijk zo dat de rupsenpiek, de tijd dat de ruspen massaal uitkomen om daarna te verpoppen om later tot een vlinder uit te groeien, steeds vroeger plaatsvindt. De rupsen zijn het hoofdvoedsel van de jonge wielewalen en die worden nog steeds rond dezelfde tijd geboren en dat is dus na die belangrijke rupsenpiek waardoor de jongen onvoldoende voedsel krijgen. Het is te hopen dat de wielewaal zich aan kan passen en wat eerder terugkomt. 

Vorige week maandag zag ik gelukkig een wielewaal in een boom zitten. Ver weg en hoog in de top van een boom zong hij zijn bekende wielewalenliedje. Met wat moeite een foto kunnen maken maar zodra hij mij zag vloog hij weg. Ik hoorde hem wat later heel ver weg weer lekker jodelen en hem zien kon ik die dag verder wel vergeten.

En dat is een vervelendste eigenschappen van een wielewaal. Als ze mensen zien vliegen ze weg en ook nog eens echt ver weg. Niet naar de volgende boom en een paar bomen verder, nee gelijk honderden meters verder weg. Ze zijn erg schuw en moeten niets van ons hebben.  

Wil je meer weten van deze knalgele zanger, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/wielewaal

Kleine zilvers maar niet hier.

vissende kleine zilverreiger aan de kust

Afgelopen week heb ik aan de kust weer aardig wat kleine zilverreigers gezien. In de Biesbosch zaten er jammer genoeg maar weinig. Het blijft een mooie elegante reiger om te zien. Snelle bewegingen in het water en ook een snellere vleugelslag dan de grote zilverreiger. Die laatste is wat logger in de vlucht en is ook niet erg beweeglijk in het veld en aan de waterkant. Daardoor zijn de twee los van het formaat, vrij makkelijk uit elkaar te houden en daarbij komt ook nog dat je de kleine meer aan de kust tegenkomt dan in het binnenland.

De kleine zilverreiger is sinds vorige maand weer uit de overwinter gebieden teruggekeerd maar zoals ik hierboven al schreef, zie ik ze amper in de Biesbosch terwijl dat toch altijd een goede plek was om ze te zien. Misschien komen ze nog? Ik stond er wel van te kijken dat het aantal broed-

duidelijk verschil tussen
kleine- en grote zilverreiger

paren in ons land erg laag is. We hebben het dan over een kleine vijftig broedparen en veel meer is het niet. Broeden doen ze sowieso niet in de Biesbosch en ook de grote zilverreiger is hier geen algemene broedvogel. 

Grote zilverreigers broeden voornamelijk in de Oostvaardersplassen en kleine zilverreigers met name op de Wadden en in de Delta. De dichtsbijzijnde broedplaats van de kleine zilver is volgens mij de Sassenplaat in het Hollandsdiep waar ze samen met blauwe reigers, lepelaars en meeuwen in een soort los kolonieverband broeden.

Ik zag trouwens in mijn overzicht, met waarnemingen van kleine zilverreigers, dat ik de meeste vogels in de Biesbosch meestal in augustus zie. Ik denk dat ze dan verzamelen om gezamenlijk weg te trekken. En een klein deel blijft hier dankzij de milde winters. Zo zie ik ze toch elke maand wel ergens een keer.

Wil je meer weten van deze echt niet zo talrijke klein zilverreiger, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/kleine-zilverreiger

Bosrietzanger met het gouden keeltje.

Het is misschien wel de laatste zangvogel die nu pas terugkeert uit Afrika, De bosrietzanger moet dan ook ongeveer de grootste afstand afleggen en doet er dan vanzelfsprekend ook langer over dan andere zangvogels die niet zover hoeven te vliegen. Hij moet ongeveer 7.500 km naar hier afleggen en begint zo half april aan die lange tocht. Na ongeveer een maand arriveert hij dus hier en dan ook nog eens hier om de hoek. In de Oranjepolder is hij elk voorjaar wel een paar dagen tot een kleine week te horen en zelfs goed te zien.

Na een paar dagen voor niets de longen uit het lijf te zingen, geeft hij het dan op en trekt dan verder naar kansrijkere gebieden. Dus het is even genieten van de meest gevarieerde zang die je je maar kunt voorstellen. Ik stond gisteren te luisteren naar zijn lied en herkende er bijvoorbeeld een scholekster en spreeuw in. Het zijn meester imitators en zingen vooral liedjes van Afrikaanse vogels. 

het gouden keeltje

Die liedjes pikken ze daar in de winter op en nemen ze mee naar hier. Leuk voor ons alleen herkennen wij deze buitenlandse soorten niet. Het is wel fijn dat de bosriet zo uitbundig zingt want als hij niet zou zingen zou je makkelijk kunnen denken dat je een kleine karekiet ziet zitten. De twee lijken namelijk als twee druppels water op elkaar.

Een andere imitator is spotvogel maar dat liedje is wel wat makkelijker te herkennen omdat middenin dat liedje een "kraakje" zit. Zomaar een of twee keer herhaalt hij dat geluidje tijdens zijn strofe waardoor dat liedje heel herkenbaar wordt. De bosrietzanger en de spotvogel komen regelmatig in elkaars leefomgeving voor. Tenminste ik maakte dat vanmorgen in de Biesbosch nog mee en vorige week gebeurde hetzelfde bij Huis ter Heide. In beide gebieden heb je war ruigtes met lage en soms dichte begroeiing.

Alleen de plek waar de twee zitten te zingen verschillen enigszins van elkaar. De bosriet kun je in wat drogere gebieden vinden met een wat ruigere begroeiing en de kleine kar zit echt wel in stevige rietkragen die in de buurt of aan de rand van water staan. 

Wil je meer weten van deze imitator, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/bosrietzanger

Eindelijk een poelruiter.

poelruiter

De poelruiter stond alweer een paar jaar op mijn Biesbosch wenslijst. Eens in de vijf jaar schat ik dat een poelruiter een of enkele dagen in de Biesbosch te zien is. Het was nu ook alweer een aantal jaren geleden en toen hij er eindelijk weer eens zat, heb ik stom genoeg te lang gewacht om hem op te zoeken. Hij was dus al weg toen ik uiteindelijk eens ging kijken. Afgelopen weekend werd opnieuw een poelruiter in de Biesbosch gespot en nu wilde ik niet al te lang wachten anders blijft zo'n beestje onnodig lang op de wensenlijst staan.

Op een middag met eindelijk eens wat beter weer ben ik hem op gaan zoeken. Het viel mij mee dat hij zo zichtbaar in een ondiepe plas foerageerde. Ik ben gewend dat bijzondere soorten lastig te vinden zijn en al helemaal niet fatsoenlijk op de foto te zetten zijn. 

poelruiter en bosruiter(r)

Deze vogel liep op een metertje of dertig in een ondergelopen weiland. Tenminste daar had het nog het meeste van weg want dieper dan twintig centimeter was het daar niet. Een paar droge weken en de plas zou compleet verdampt zijn en weer getransformeerd zijn naar een sappige droge weide.

In het plasje liepen niet veel vogels maar het aantal soorten dat daar kieo viel mij niet eens tegen. Verschillende soorten steltlopers scharrelden door het ondiepe water, zoals enkele bosruiters, tureluur, groenpootruiter en zelfs een temmincks strandloper. 

De poelruiter heeft een prachtige tekening waarbij het "gezichtje" nog het meest opvalt. Het donkere oog valt op tegen de lichtgrijze kopveren en geeft de vogel een vriendelijk uiterlijk. Iets wat mij bij de steltkluten ook altijd opvalt. 

De poelruiter staat ook wat hoger op de poten en heeft een wat korter lijf vergeleken bij de groenpootruiter. De snavel is langer dan die van de bosruiter en gewoon recht. Niet opgewipt zoals bij een groenpootruiter. Ik vergelijk de poelruiter steeds met deze ruiters want die lijken er nog het meest op en in een groepje van verschillende ruiters valt hij niet uitgesproken opvallend op.

Wil je meer weten van deze vrij zeldzame ruiter, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/poelruiter

Zwarte wouw overvliegend.

zwarte wouw 1 mei 2024 Noordwaard

We zitten nu middenin de voorjaarstrek en dan loont het altijd wel een keertje om eens wat langer omhoog te kijken. Zeker als de wind wat gunstig staat, is de kans aanwezig dat er wel eens een mooie soort overvliegt. Trouwens 99 van de 100 keer dat je omhoog kijkt, is er niets bijzonders te zien. Maar soms heb je geluk en dat overkwam mij afgelopen week zelfs twee keer, een keer dat ik in de achtertuin zat en ook nog eens mijn camera bij de hand had en de tweede keer gebeurde het in de Biesbosch. Bij beide keren vloog een zwarte wouw over. Een zeldzame soort die je maar weinig tegenkomt.

zwarte wouw 29 april 2024

Ik zie de zwarte wouw elk jaar wel een keer maar dat is het dan ook wel. Afgelopen jaar gebeurde dat bijvoorbeeld een keer in alle vroegte tijdens een inventarisatie rondje in Noorderplaat en dat was dan ook de enige keer van dat jaar. Juli 2021 was een ander verhaal toen zag ik een zwarte wouw bij de vuilnisbelt De Spinder in Tilburg. De vogel vloog steeds in grote cirkels laag over de vuilnisbelt. En daar kende ik de zwarte wouw in het buitenland juist van. 

Op verschillende vakantiebestemmingen heb ik een zwarte wouw gezien in de buurt van mensen en met name dan in de buurt van afval. Vooral in Gambia zaten ze daar op de vuilnisbelt op zoek naar etensresten die daar volgens mij amper te vinden waren want de bevolking gooit daar maar weinig voedsel weg. Dat is wel anders hoe dat hier bij ons gaat. 

Hier zouden de zwarte wouwen weleens last van obesitas kunnen krijgen want wij gooien nogal wat weg. Deze roofvogels hebben zich dus prima aangepast aan mensen. In Nederland broeden slechts enkele paren en gebruiken ze ons land alleen om doorheen te vliegen. Maar dat zijn ook niet veel vogels, je moet dan denken aan een kleine honderd dus om er een te spotten moet je nogal eens omhoog kijken. Of zoals mij op 1 mei overkwam toen een zwarte wouw vrij laag mijn richting uit kwam vliegen. Mazzel hebben, heet dat.

Wil je meer weten van deze redelijk zeldzame doortrekker, klik dan op de link:

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/zwarte-wouw

S045-Kwartel.

geringde kwartel wordt losgelaten

De naam van het project is, S045-Kwartel en is een onderdeel van een internationaal onderzoek naar de kwartelpopulatie in Europa. Reeds in 2000 is het onderzoek naar kwartels in Nederland gestart en is pas later aangesloten bij een Europees kwartel onderzoek. Dat Europese onderzoek naar kwartels is in 2005 door de Universiteit van Barcelona in Spanje gestart. Het onderzoek richtte zich met name op de verspreiding van kwartels in Europa. 

Het onderzoek vindt plaats in Spanje, Portugal, Marokko en Frankrijk. Later is dus Nederland betrokken bij dit onderzoek omdat Nederland aan de uiterste noordwest grens van het verspreidingsgebied ligt, zijn de bij ons geringde kwartels erg interessant voor het Europese onderzoek. 

het hele ringproces in beeld

Het stukje tekst hierboven komt niet uit de lucht vallen want deze week kwamen wij op een avond toevallig uit bij het lokken, vangen en ringen van kwartels door een professionele Spaanse ringer die verbonden is aan het hierboven beschreven project. In de polder waar de ringer regelmatig kwartels ringt kom ik alweer jaren speciaal voor de kwartels. Op een mooie warme en windluwe avond kun je daar de kwartelhanen volop horen roepen. 

Trouwens het is mij ook al meerdere keren overkomen dat de omstandigheden ideaal waren en dan geen enkele kwartel zich liet horen. De kwartel is nog veel schuwer dan een patrijs en is eigenlijk nooit te zien. 

leeftijd bepalen 

Dit zou dus met een beetje geluk de eerste keer worden dat ik een kwartel in levende lijve zou zien. Vlakbij hoorden we de kwartel roepen en de ringer bracht zijn vangnet in stelling en niet veel later vloog een kwartel in het net. De ringer was zeer bedreven in het vangen en niet veel later zat de kwartel in een zakje om gewogen te worden. De vleugel werd opgemeten, de snavellengte, de koptekening en geslacht werd bepaald. Aan de hand van de slijtage van de hand- en armpennen kon de ringer de leeftijd van de vogel bepalen. Deze kwartel was een tweede kalenderjaar mannetje. 

gesleten handpennen P8, P9 en P10

De drie laatste handpennen(P8,P9 en P10 zie foto) waren gesleten en nog niet geruid. Handpen P6 en P7 waren vers en de andere handpennen waren vers maar alweer net iets ouder waardoor met zekerheid vastgesteld kon worden dat het om een tweede kalenderjaar kwartel ging.

Wij konden dankzij deze Spaanse ringer onze eerste kwartel bewonderen en geringd en wel weer de vrijheid tegemoet zien vliegen. Ik ben benieuwd of deze ring nog wel eens afgelezen gaat worden want ze leven zo verborgen en tijdens de vogeltrek gaan ze uitsluitend 's-nachts op pad. Het zou toch mooi zijn als deze kwartel nog eens een keer in een net terecht zou komen,bijvoorbeeld in zuid Spanje of Marokko zodat ze dan er achter komen dat hij mei 2024 in Nederland geringd is.

Wil je meer weten van de meest verborgen levende akkervogel, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/kwartel