Roffelende spechten.

kleine bonte specht

Vanaf de tweede helft van februari beginnen de eerste spechten al te roffelen. En met dat roffelen wordt eigenlijk het aankomende broedseizoen met (trom)geroffel binnengehaald. De territoria worden ingenomen en buitenstaander krijgen te horen dat hier niets te zoeken hebben. De vrouwtjes daarentegen worden op deze manier uitgenodigd om juist naar dit exclusieve gebiedje te komen. De lente lijkt nog ver weg maar dat is dus niet zo.  

In de Boswachterij Dorst leven vijf van de zes spechtensoorten die in Nederland voorkomen en daar is de middelste bonte specht de meest recente aanwinst. Deze soort komt pas van 2014 in Nederland voor en is uit het Oosten-Zuidoosten naar hier getrokken. De rest van de spechtensoorten leeft hier al veel langer. 

spechtenparadijs in Dorst

Daarbij moet wel gezegd worden dat met name de zwarte specht zich hier pas goed is gaan ontwikkelen toen Staatsbosbeheer de Boswachterij meer met rust heeft gelaten. De zwarte specht geeft de voorkeur aan een oud beukenbos en moet niet veel hebben van onderhoud of houtkap werkzaamheden. Rust staat bovenaan zijn eisenlijstje voor zijn leefgebied.

Maar van al die mooie spechten is de kleinste wel de moeilijkste om te zien en te vinden. Op de een of andere manier weten ze zich goed verborgen te houden en er is maar vrij kleine periode in het jaar dat je ze wat uitbundiger kunt horen en af en toe kunt zien. 

kleine bonte met zebra rug

Dat komt natuurlijk ook omdat ze zo klein zijn want je kunt ze qua grootte vergelijken met een mus of vink. Veel meer is het niet. 

Als je ze ziet, zijn ze goed te herkennen aan het verenpatroon, zwart-wit, zwart-wit. Een soort zebrapatroon op de rug valt goed op en wijkt erg af van de grote bonte en middelste bonte specht. De komende weken wordt het alleen maar mooier en gaan steeds meer spechten roffelen. Vooral het geroffel van de zwarte specht is spectaculair, de zware, iet wat trage roffel, draagt enorm ver. Alleen de middelste en groene roffelen niet maar die roepen dan weer vaker en zijn zo ook goed te vinden.

Groot water om te overwinteren.

spaarbekken De Gijster

Hoe bijzonder de spaarbekkens in de Biesbosch zijn, zag ik afgelopen week weer eens. De enorme wateroppervlaktes en absolute rust maken dat het een ware magneet is voor voor vogels. Behalve alle "gangbare" watervogels zoals kuifeenden, meerkoeten, geoorde futen en "gewone" futen, trekken deze grote waterbakken ook bijzondere vogelsoorten aan. Vogelsoorten die je eigenlijk alleen aan de kust tegenkomt, zitten hier ook. Zwarte zee eenden, kuifduikers en middelste zaagbekken zitten hier, en dat dan op zoet water in plaats van zout water. De watersoort zoet of zout maakt dus niet perse iets uit. 

grote zaagbek man op het grote water

En behalve die "zee" soorten worden de spaarbekkens ook als slaapplaats gebruikt door meeuwen en ganzen. Het kan daar een drukte van jewelste zijn. Tegen de avond, toen de zon nog even aan de horizon stond, kwamen de kok- en stormmeeuwen binnenvliegen. 

Het waren uiteindelijk duizenden en duizenden meeuwen. Een ruwe schatting maakte het af op een kleine 15.000 meeuwen en het eind was nog niet in zicht. Tijdens de slaapplaats telling van begin januari kwam het aantal slapende meeuwen op de spaarbekkens op ruim 55.000 exemplaren uit.

zeearend als stoorzender

Van tijd tot tijd vlogen veel vogels op omdat de drie zeearenden die middag de boel scherp hielden. Voor hun is dat een groot diep bord met lekkere hapjes. Ik snap nu ook wel waarom al die jonge overwinterende zeearenden juist naar hier komen. De balans van calorieën verbruiken tijdens de jacht en calorieën binnenkrijgen om te overleven, weegt hier vrij makkelijk door naar veel innemen en vrij makkelijk overleven. Ze kunnen hier zonder al te veel moeite goed leren jagen.

De aantallen overwinterende vogels liegen er ook niet om. Ongelooflijk om bijna 100 middelste zaagbekken in het binnenland te zien. Ik denk dat er geen vergelijkbare plek in Nederland te vinden is. Ik zou hier best wat meer willen komen maar dat zou niet goed zijn voor de vogels want de buitengewone rust die hier heerst, zorgt ervoor dat hier door de vogels geen energie onnodig verspilt wordt in een voor vogels best lastige periode van het jaar.

Hoe zit het nou?

mogelijke slaapplaats, 15-2-2023

Al jaren wordt in de Biesbosch gezocht naar de slaapplaats(en) van grote zilverreigers. Op de een of andere manier zijn de plekken nog steeds niet in beeld. Er zijn wel vermoedens want in de vroege ochtend als de zilverreigers uit de slaapplaats trekken om te gaan foerageren worden ze wel eens gezien. Of in ieder geval, wordt de richting waar ze vandaan komen wel gezien. Maar de exacte slaapplaats vinden?

Afgelopen week vonden we een mogelijke slaapplaats van bijna veertig grote zilverreigers.

dit verwacht je van een slaapplaats

Op dit moment zitten weer wat meer zilverreigers in de Biesbosch en dat kan te maken hebben met vorst. Ook al vriest het maar een beetje, dan reageren de zilverreigers daar direct op. Ze houden niet van bevroren slootjes en ijsvorming langs de randen van de plassen. Dat zijn namelijk de ondiepe plekken waar zilverreigers goed kunnen lopen en foerageren.

In de Biesbosch is dat veel minder aan de orde omdat het een getijde gebied is waar eb en vloed, hoe minimaal ook, ervoor zorgt dat er veel minder ijsranden ontstaan. 

6-6-2021, Noorderplaat Biesbosch

De groep zilverreigers die we in de Biesbosch zagen, stonden dicht bij elkaar en het leek mij echt wel een slaapplaats. Ik was in de veronderstelling dat de zilverreigers net als de aalscholvers bij elkaar in bomen zouden gaan slapen. Wat later zagen wij er inderdaad een paar in de bomen zitten maar toen was het al ruimschoots licht en ik ga er vanuit dat dit niet toevallig ook een slaapplaats was.

Een paar jaar geleden, tijdens een hele vroege BMP inventarisatie ronde in de Noordwaard, Biesbosch vonden we ook een slaapplaats aan de rand van een grote rietpolder maar dat was een eenmalige ontdekking. De weken daarna vonden we ze daar niet meer. 

foerageren met blauwe reigers

En zo blijven die zilverreigers alleen maar voor vraagtekens zorgen. Begin juni trekken ze weg en gaan ze naar de broedgebieden. Dat doen ze niet in de Biesbosch terwijl dat gebied hier uitermate geschikt voor is. De zilverreigers denken daar dus anders over. Er bestaan wel wat vermoedens dat zo her en der wel een koppel broedt maar dat is in de Brabantse Biesbosch nog niet met zekerheid vastgesteld.

Wil je meer weten van deze stiekeme slapers, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/grote-zilverreiger

Tellen tot je erbij neervalt.

een van de drie roerdompen

Daar leek het gisteren wel op, we begonnen om 7.45 met vogels tellen in de Biesbosch en stopten om 18.15 uur en vanaf dat moment moesten we nog ruim veertig minuten naar de haven terugvaren. Maar ik mag absoluut niet klagen want voor een midwinterdag was het uitzonderlijk mooi weer met uitstekende telomstandigheden. De zon scheen, de temperatuur liep lekker op en er stond geen streep wind. Wat wil je nog meer?

Vanaf de boot werden alle watervogels geteld en door de lage vaarsnelheid was alles prima te ontdekken en te determineren. 

In het eerste halfuur zagen we drie roerdompen in de rietkraag staan en dat maakt de dag eigenlijk al goed want dit zijn bijzonder schuwe vogels die zich niet makkelijk laten zien. Nu is het wel zo dat in de winter meerdere buitenlandse roerdompen hier komen overwinteren dus een ontmoeting met deze zeldzame reigerachtige is altijd mogelijk.

En behalve roerdompen verzamelen grote zilver-reigers zich ook in grote groepen in de Biesbosch. Maar deze vogels zoeken elkaar, in tegenstelling tot de roerdompen, juist op. Wat dieper in de Biesbosch stonden in een ondiepe kreek tegen de rietkraag bijna veertig zilvereigers bij elkaar. Met name in een vorstperiode zoeken deze vogels ijsvrij water op en door het getij in de Biesbosch is dit voor ze misschien wel de beste plek in Nederland om te overwinteren.

geoorde fuut, nu al in zomerkleed

De telroute ging steeds verder westwaarts, richting het grote open water wat uiteindelijk samenkomt met de Merwede in het Hollands Diep. Wat daar met name opviel waren de grote aantallen bijzondere wintergasten zoals ruim 70 nonnetjes, meer dan 250 brilduikers en ruim 100 grote zaagbekken. Dat zijn nog eens aantallen en die had ik eerlijk gezegd niet verwacht te zien. Daarbij komt nog eens dat de Noordwaard niet in de telling zat, die wordt de komende twee dagen uitgevoerd en gaat ook weer veel vogels opleveren. Met die aantallen in het achterhoofd snap je pas wat de waarde van dit uitgestrekte natuurgebied is.

Tot slot werden de twee grote spaarbekkens bezocht en daar kun je in deze tijd van het jaar altijd wel wat bijzondere vogels verwachten. 

duizenden meeuwen arriveren in de slaapplaats

Ook hier werd ik verrast door de mooie soorten en aantallen. Geoorde futen, kuifduiker, 70 witte kwikstaarten en bijna 100 middelste zaagbekken dobberden op de enorme plassen water rond. Die laatste vogel komt in de winter eigenlijk alleen aan de kust voor en dan is dit aantal toch wel uitzonderlijk te noemen. 

Bij elkaar opgeteld, hadden we die dag meer dan 10.000 watervogels, verdeelt over ruim 40 soorten en daarbij komt nog dat de ruim 15.000 kok- en stormmeeuwen die op de spaarbekkens overnachten, niet meegeteld worden. Die vogels tellen alleen mee in een slaapplaatstelling. Dit was duidelijk de dag van de grote getallen.

Pacifische waterpieper, hier geland of gestrand?

siberische?

Als je er eens goed over nadenkt wat een piepklein zangvogeltje meemaakt als het helemaal van Noord-Amerika of Oost Rusland naar Nederland vliegt. Dat is toch bijna een onmogelijke onderneming? Dat heeft de pacifische of siberische waterpieper namelijk wel gedaan. Het kleine vogeltje van een grammetje of twintig heeft duizenden en duizenden kilometers gevlogen. Natuurlijk niet aan een stuk maar toch. Steeds weer verder en verder, niks rondjes vliegen, steeds maar verder weg van thuis. Is deze waterpieper de weg volledig kwijt? Is deze waterpieper nieuwsgieriger en ondernemender dan de rest. Is deze vogel van plan om nieuwe vestigingsplekken te zoeken, is dit een pionier? je weet het niet en dat blijft gissen.

verspreidingsgebied

Feit blijft wel dat hij de enorme afstand ongeschonden heeft afgelegd. Hoe lang hij er over gedaan heeft is niet te schatten. Hij voelt zich hier op zijn gemak en trekt op met een flinke groep inheemse waterpiepers die hier overwinteren. Ik vraag mij ook af, of hij ooit nog de weg terug gaat vinden en is zijn reis hier nog niet voorbij en gaat hij nog veel verder. Allemaal vragen die opborrelen als je zo'n extreem zeldzaam vogeltje ziet.

beter als zo lukte het niet

Men vermoed dat dit een Siberische(ondersoort) is, alhoewel er ook een paar kenners zijn die zeggen dat het ook een Noord Amerikaanse ondersoort kan zijn. Dat heeft dan te maken met minuscule verschillen in de tekening rond de kop, snavel, nek en borst. Wie zal het zeggen? Over enige tijd krijgen we daar wel uitsluitsel over als de Commissie beoordelen zeldzame soorten zich er over gebogen heeft. 

Inmiddels hebben honderden vogelaars het vogeltje bekeken en gefotografeerd. Dat laatste was een bijna onmogelijke opgaaf want de vogel zat in een omgeploegde akker en verdween telkens tussen de hoge ploegvoren. Daarbij was de afstand sowieso te groot om een scherpe foto te maken.

Wil je meer weten van deze vreemdeling, klik dan op de link;

https://nl.wikipedia.org/wiki/Pacifische_waterpieper

Een "echte" roodhalsgans.

een "echte" ongeringde roodhalsgans

Nog niet zo lang geleden schreef ik al eens over "exoten". Dit zijn vogels die hier in het wild leven maar hier niet uit zichzelf naartoe zijn gekomen. Je moet dan denken aan ontsnapte volière of collectie vogels of vogels die door de mens hiernaartoe zijn gebracht en uitgezet of losgelaten zijn. Halsbandparkieten zijn ontsnapte vogels en fazanten zijn voor de jacht door mensen uitgezette vogels. Voor een vogelaar hebben waarnemingen van deze exoten minder waarde terwijl dit meestal prachtige beesten zijn.

Nee, voor een vogelaar telt een vogel pas als hij én zeldzaam is én hier uit zichzelf is gekomen. Neem nou de grijze wouw die in nu alweer een maand of drie in Renesse zit. Dat is wel een kers op de taart te noemen. 

kwak met verstopte pootring

Zo dacht ik ook altijd over de roodhalsgans, een bijna exotisch uitziende watervogel die alleen in de winter hier te zien is. Prachtige kleuren en tekening en afkomstig uit het hoge Noorden. Nog niet zo heel lang geleden was vrijwel elke roodhalsgans een echte wilde overwinterende gans.

Maar sinds een paar jaar is dat een ander verhaal aan het worden. Vrijwel elke roodhals heeft tegenwoordig een kwekersring en is dus een zogenaamde "escape" en telt dus voor veel vogelaars niet mee. In de eerste plaats is het triest dat volière bezitters zo slordig met hun vogels omgaan en in de tweede plaats is het jammer dat blijdschap van een bijzondere waarneming plaats heeft gemaakt voor argwaan.

Siberische taling(escape)

Je kijkt toch anders naar zo'n bijzondere vogel? Is het wel een "echte" of is het weer zo'n ontsnapt beest? Twee weken geleden overkwam mij dat met een kwak. Deze kleine reiger zat op 1 poot en die was niet geringd. Later bleek dat de ring aan de opgetrokken poot zat. Dus dit was ook alweer een ontsnapte vogel. Mooi om te zien maar geen "echte". 

En eindelijk afgelopen dinsdag was het raak en zag ik een ongeringde roodhalsgans. Het duurde wel een half uur voordat ik er zeker van was dat hij geen ringen had. Mijn wantrouwen maakt deze keer plaats voor blijdschap. Maar eerlijk is eerlijk, zo'n waarneming geeft niet dezelfde beleving zoals dat jaren geleden wel het geval was. De "vervuiling" van onze wilde vogelpopulatie neemt de komende jaren steeds meer toe, let maar eens op.

Kneuen op wintervakantie.

mannetje kneu(op kleur in het voorjaar)

Al een tijdje leef ik in de veronderstelling dat de meeste kneuen in de winter weg zijn en pas weer in het voorjaar terugkomen. Volgens mij brengen ze de winter door in het Zuiden van Europa en zie je ze hier nauwelijks. Deels klopt dat verhaal ook maar wat ik niet wist, was dat ze soms in grote groepen uit andere landen in ons land samenkomen en gezamenlijk de winter doorbrengen. Langs de kust zijn van die grote groepen te vinden. Je moet wel weten waar want niet elk landschap is geschikt voor deze vogels.

Ze houden van kruidenrijke graslanden, ruwe velden met lage begroeiing, boompjes en struiken met liefst wat doornen. Bij Ouddorp heb je wel een paar mooie gebieden waar ze nu in flinke aantallen zitten. En dat zijn dan niet alleen de Scandinavische kneuen, het kunnen ook kneuen uit Engeland en Duitsland zijn. 

vrouwtje kneu

De grote groep kneuen van afgelopen maand was erg onrustig en vloog de hele tijd om ons heen. Steeds even foeragerend en dan weer een rondje vliegen. Ik kreeg de indruk dat deze manier van randvliegen en even foerageren meer energie kost dan dat het oplevert.

Er waren geen roofvogels in de buurt dus dat kan de oorzaak ook niet zijn geweest. De vogel hiernaast zou goed in de groep gepast hebben als naar de bewegingen kijkt. In werkelijkheid was dit een veel rustiger beestje. 

winterse groep "buitenlandse " kneuen

De kneuen die in het voorjaar weer terugkomen zijn hier in de buurt op verschillende plekken prima te vinden. Met name de Zonzeelse polder, Biesbosch en Bleeke Heide zijn van die vaste plekken. En dat ze daar te zien zijn heeft ook te maken met het extensieve beheer van de gebieden. Hier vind je nog kruidenrijke velden, houtsingels en struikgewas.

En dat zie je vaak, pas je het gebied aan en geef je de natuur de ruimte dan reageren de vogels direct en maken dankbaar gebruik van de geboden faciliteiten zoals dat wel eens noemen. 

Wil je meer weten van deze prachtige kneuters, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/kneu

Een dwerg van een meeuw.

dwergmeeuw boven zee(jan 2023)

Veel vogels hebben in het winterhalfjaar een zogenaamd winterkleed. Meestal is dat een niet zoveel zeggend en vooral wit of grijs verenkleed. Bij steltlopers wil dat nogal eens verwarrend zijn en is een vergissing zo gemaakt. Het komt dan vooral aan op het herkennen van de details, zoals de vorm of lengte van de snavel, poten of bepaalde veren. Bij meeuwen is dat niet anders, ook die verliezen de weinige kleur die ze hebben. Een kokmeeuw, zwartkopmeeuw en dwergmeeuw verliezen hun zwarte kap en lijken dan wel een beetje op elkaar. 

Vooral als ze ook nog eens in hun eerste of tweede kalenderjaar zitten. Zo lijkt een eerste winter dwergmeeuw sprekend op een eerste winter drieteenmeeuw. Het compacte formaat en de snelle en strakke vleugelslag maken dat het een dwergmeeuw is. Maar dat moet je in een oogopslag in het voorbijvliegen van het beestje wel kunnen waarnemen, los van het verenkleed wat je ook goed moet bekijken. 

drieteenmeeuw ook op zee(nov 2022)

De dwergmeeuw maar zeker ook de drieteenmeeuw zijn wel de mooiste van de "kleine" meeuwen. In de meeuwenwereld wordt dat onderscheid tussen kleine en grote meeuwen wel gemaakt en de aandacht gaat vaak uit naar de grote meeuwen omdat die toch wel tot de hoge school van het vogelkijken behoren. Als je die goed kunt onderscheiden en ook de kalenderjaren herkent dan hoor je er pas echt bij. Nou dat is aan mij niet besteed en blijven meeuwen altijd een zogenaamd grijswit gebied in mijn vogelkennis.

prachtige winterse drieteentjes(dec 2021)

De dwergmeeuwen komen in de winter naar ons land en blijven meestal voor de kust hangen en ook het IJselmeer is een prima plek om te overwinteren. Het aantal overwinteraars is flink en met dik 10.000 vogels moet het toch wel mogelijk zijn om ze in de winter te vinden. In het voorjaar zijn ze weer weg en gaan ze broeden in Finland of nog veel verder weg. In het vroege voorjaar zie ik ze wel vaker aan de kust en dan hebben ze hun zwarte kapje al op. Dan zijn ze nog mooier en veel makkelijker te herkennen. 

Neemt niet weg dat de dwergmeeuwen van vorige week nu al tot het hoogtepunt van het pas gestarte jaar horen. Ze zullen binnenkort wel van de eerste plaats gestoten worden want er is de komende tijd nog zoveel moois te zien. 

Wil je meer weten van deze kleine schoonheden, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/dwergmeeuw