Tafeleend wel of niet geruid?

wilde eclips eenden

Tijdens de laatste watervogel inventarisatie in de Noordwaard, onderdeel van de Biesbosch telde ik een paar duizend krakeenden die vrijwel allemaal in hun eclipskleed of overgangskleed zaten. Een lastige periode van rui waarbij het vliegvermogen een stuk minder is en de vogels noodgedwongen aan de grond moeten blijven. Eenden ruien hun verenpakket in een keer in tegenstelling tot bijvoorbeeld roofvogels en uilen die het hele jaar door een of enkele veren ruien. Dat moet ook wel op die manier gebeuren want ze moeten wel kunnen blijven jagen om aan hun voedselvraag te kunnen blijven voldoen.

Eenden daarentegen hebben het wat moeilijker of makkelijker, het is maar hoe je ernaar kijkt. In deze periode, zo vanaf juli tot september ruien alle eenden hun verenpakket. En uit veiligheidsoverwegingen zoeken ze elkaar op en door de grote groep waarin ze verblijven zijn ze tijdelijk een stuk veiliger. Hier in de Oranjepolder zitten elk jaar tijdens de ruiperiode een kleine tachtig wilde eenden bij elkaar.

de bewuste tafeleend van vanmorgen

In die periode zien ze er echt anders uit dan in de periode buiten de ruitijd. Vooral de mannetjes van de wilde eenden ondergaan een complete metamorfose. Ze lijken in hun eclipskleed sprekend op de vrouwtjes en zijn ook geheel bruin gekleurd. alleen an de snavel kun je goed zien dat het een mannetje is, die is namelijk geel gekleurd terwijl een vrouwtjes snavel bovenop donker gekleurd is.

Vanmorgen zag ik een mannetje tafeleend nog geheel in prachtkleed.en dat is apart. Ik vroeg mij af of deze vogel de ruitijd achter de rug had of de komende tijd nog moet ruien? Dat kon ik zo niet zien want zijn kleed zag er nog of al goed uit.

eclips smient

Veel eenden, zoals die enorme groepen krakeenden in de Noordwaard, ruien vrijwel allemaal gelijktijdig. Ook de wilde eenden en slobeenden  in de Noordwaard zaten tijdens de telling van afgelopen week in eclips kleden. Wintertalingen, zomertalingen, smienten en pijlstaarten trekken weg uit Nederland en de Noordwaard om elders te gaan broeden dus die zie je vrijwel niet in eclipskleed. Toch zagen we tijdens de telling nog enkele exemplaren van die wegtrekkers en ook die hadden hun eclipskleedje aan. 

Het is dan altijd goed opletten om ze er tussenuit te pikken. En als er dan eens eentje tussenzit die net doet alsof er geen ruiperiode bestaat, dan valt hij extra goed op. De tafeleend van vanmorgen was dus zo'n uitzondering en zorgde voor stof voor dit verhaaltje.

Wil je meer weten van eclipskleden, klik dan op de link;

https://vogelskijken.nl/eclipskleed/

De vliegende torpedo.

slechtvalk bij Huis ter Heide,19 aug jl.

De afgelopen weken zijn de slechtvalken weer wat makkelijker te spotten want in het broedseizoen hebben ze wel wat anders te doen dan roerloos op een hoogspanningsmast te zitten. Ze leven dan een vrij anoniem leven en ik zie ze dan amper. Ze vliegen volgens mij dan ook een stuk minder ver en blijven in de buurt van het nest. De slechtvalken in de Biesbosch heb ik in die tijd gewoonweg niet gespot. In de maanden juni en juli zijn ze een stuk minder te zien dan in de periode ervoor en erna.

Maar sinds vorige week kom ik ze weer tegen en ook nog op verschillende plekken. En net als voor het broedseizoen zitten ze hoog op een hoogspanningsmast de omgeving in de gaten te houden. Hier in de polder jagen ze vrij anoniem want hier zitten geen grote groepen vogels zoals in de Biesbosch leven. Hier in de polder staan vooral duiven op het menu terwijl in de Biesbosch de menukaart enorm lang is. 

Noordwaard, okt 2023

In de Biesbosch barst het van de vogels die op de menukaart staan. Van wintertalingen, spreeuwen, steltlopers tot houtduiven allemaal in grote aantallen voorradig. Als een slechtvalk in de Biesbosch jaagt heb je dat zo in de gaten want alles wat vleugels heeft en niet al te groot is moet voor zijn of haar leven vrezen. Alles gaat met veel lawaai de lucht en vlieg alle kanten uit. In de lucht zijn de meeste vogels veilig en dat zag ik een keer heel goed in de Biesbosch.

Een dikke houtduif die achterna gezeten werd door een slechtvalk was gewoonweg sneller. Zodra de jacht horizontaal gebeurt houdt de slechtvalk de duif niet bij. De slechtvalk moet het van de verrassingsaanval van hoog boven de prooi hebben. 

Willemspolder, dec 2020

Met een duizelingwekkende snelheid stort de slechtvalk naar beneden en slaat zijn prooi die vrijwel direct dood is. Deze jachtmethode is uniek want daarmee is de slechtvalk de snelste vogel ter wereld.

Deze maand let ik extra goed op want er zijn nu meer slechtvalken dan een maand of vier geleden. De jonge vogels zijn namelijk uitgevlogen en die zitten net als de ouders ook op de hoogspanningsmasten en jagen ook in de bekende polders en natuurgebieden. Afgelopen maand zag ik tijdens mijn speurtocht langs de hoogspanningsmasten in de polder een koppel boomvalken in een van de masten zitten. Kijk dat zijn dan de leuke bijvangsten want ook deze valken hebben een voorkeur voor hoogspanningsmasten. Die voorkeur hebben ze zich overigens de laatste jaren noodgedwongen aangeleerd.

Wil je meer weten van deze vliegende torpedo, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/slechtvalk

Een bosriet of niet?

zingende bosrietzanger

Als iets moeilijk is dan is het wel het onderscheid maken in het veld tussen een kleine Karekiet en een bosrietzanger. Zolang je in de broedperiode zit waarbij de twee soorten allebei aanwezig zijn en zingen is dat geen probleem maar in de periode daarna kun je daar aardig koppijn van krijgen. Ze lijken werkelijk sprekend op elkaar en lijken zoals dat dan weleens gezegd wordt als twee druppels water op elkaar.

Het gaat om minimale verschillen en je moet wel heel erg goed weten waar je over praat om dat verschil te kunnen zien. Als ze dan eens naast elkaar gingen zitten en niet zouden bewegen zou je nog een aardig eindje komen maar dat doen ze dus niet. Ook het biotoop kan hetzelfde zijn en dat maakt het dan extra moeilijk. Toch doe ik regelmatig een poging en probeer op de kleine details te letten.

kleine karekiet

Als je op de kenmerken let zou je bij een bosriet een flauw wenkbrauwstreepje moeten kunnen zien, de snavel is iets korter en stomper dan bij een kleine karekiet en hij heeft vrij lichte pootjes. Kijk nu voor de grap eens naar de bovenstaande foto. De genoemde kenmerken zijn niet of nauwelijks zichtbaar, het is dat hij uit volle borst zat te zingen anders had ik hem zo voor een kleine karekiet aangezien.

Afgelopen week zag ik een bosrietzanger die in deze tijd dus niet meer zingt en dus voor verwarring zorgde. 

Ik heb hem perfect op de foto gezet en kon alle kenmerken nog een goed bekijken en vergelijken met de kleine karekiet en na lang twijfelen ga ik toch voor een bosrietzanger. Dat komt ook door de wat langere handpenprojectie die je bij de kleine karekiet mist. 

Mocht iemand die dit blog leest er anders over denken dan zou ik dat heel graag horen want misschien zie ik toch nog iets over het hoofd. Het gaat dus om de foto hiernaast. 

Wil je meer weten van deze dubbelganger van de kleine karekiet, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/bosrietzanger

De veerkrachtige kapmeeuw.

kokmeeuw in winterkleed, aug 2024

Kokmeeuwen zijn de meestvoorkomende meeuwen in ons land en nu het broedseizoen achter de rug zijn het er extra veel. Veel kokmeeuwen hebben hier in de buurt gebroed en veel jongen zijn uitgevlogen. In de Noordwaard, op het eilandje in de Hardenhoek broeden jaarlijks zo rond de 2.500 koppels kokmeeuwen en die leggen per koppel twee tot drie eieren dus reken maar uit hoeveel er nu ongeveer in de Noordwaard rondvliegen. Vrijwel direct naar het broedseizoen zetten ze hun chocolade petje af en zien we ze alleen nog in hun winterkleed rondvliegen. Op de kop zit nog een grijszwart vlekje en verder is de kop gewoon wit net als bij andere meeuwen.

grote groep kokmeeuwen, mrt 2024

Dat ik nu op de kokmeeuw uitkom heeft te maken met de veerkracht van deze vogels want de vogelgriep had afgelopen jaar op het broedeiland keihard toegeslagen. Vele honderden kokmeeuwen stierven aan deze vervelende ziekte en moesten door Staatsbosbeheer en vrijwilligers opgeruimd worden. De massale sterfte  van de meeuwen maar ook van de sternen en andere vogels werd uitgebreid gemeld in de nieuwsuitzendingen. Ik had toen het idee dat het nog weleens heel lang kon gaan duren voordat de populatie weer op het oude niveau zou komen.

zomerkleed maar dat nog even.

Maar volgens mij is dat verlies nu alweer bijna helemaal goedgemaakt, En dat toont weer een aan hoe "veerkrachtig" vogels zijn. Ook de grote sternen zijn weer gezien en dat terwijl hele kolonies waren gestorven. Met deze soort gaat het herstel wel wat langzamer maar de aantallen zijn ook een stuk lager.

De kokmeeuwen kunnen dus wel tegen een stootje en wie weet zijn met name de zwake soortgenoten gestorven en hebben we nu de sterkere kokmeeuwen overgehouden en dan is het misschien niet eens zo heel erg wat er gebeurd is. De sterkere vogels in de toekomst misschien wel beter bestand tegen een volgende griepgolf en overleven meer vogels. Ja en zo zorgt de natuur zelf wel wat goed voor ze is.

De kokmeeuwen zien er in ieder geval weer patent uit en zijn de sporen van de vogelgriep "voorlopig" uitgewist.

Wil je meer weten van deze kleine kapmeeuw, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/kokmeeuw

Wat heb jij een kromme bek zeg.

de kleine krombekstrandloper(r)

De krombekstrandloper is nog eens een echte doortrekker want ze broeden zelfs nergens in Europa. Ze komen alleen maar in Europa als ze op doortrek van Noord-Siberië naar Afrika. En laat nu die trekroute, gelukkig voor ons, langs ons land lopen. Met name de Waddenzee is een enorm belangrijk tussenstation voor deze strandlopers en ook heel erg belangrijk miljoenen andere steltlopers.

Ik kijk elk jaar reikhalzend uit naar deze steltloper en dat komt natuurlijk ook omdat hij maar heel even in ons land is en dan moet je ook nog eens goed zoeken. Ja, als je naar de Waddenzee gaat, struikel je er als het ware over maar hier in het binnenland gaat het om slechts enkele exemplaren. Aan de kust in de Delta heb je weer wat meer kans maar ook daar struikel je er niet over. In totaal trekken nog geen drieduizend krombekstrandlopers over ons land waarvan de meeste vogels dus in de Wadden rusten en opvetten en van daaruit direct doorvliegen naar Afrika.

De krombek zie ik elk jaar wel  een keer in de 

Krombek in de rode cirkel

Biesbosch en ik moet zeggen dat deze soort al vanaf mei op mijn wensenlijstje staat. Ik begon mij eerlijk gezegd ook al een beetje zorgen te maken of het er dit jaar wel van zou komen. Maar geduld is dan een mooie zaak en mijn geduld werd afgelopen week zelfs een paar keer beloond. Ik zag in de Noordwaard op een gegeven moment zelfs meerdere krombekken. 

De Eijerwaard en Hardebhoek zijn dan superplekken gebleken want daar verzamelen veel doortrekkers zich en is goed speuren het devies. In een grote groep kemphanen ontdekte ik rustende krombekken. 

krombek, deels in zomerkleed

De kop in de veren, een maatje kleiner dan een kemphaan, een iets ander verenpatroon, de een in een half zomerkleed de ander al in volledig winterkleed. Een Slechtvalk maakte het voor mij af en joeg de hele meute de lucht en in de grote groep overvliegende steltlopers vielen de krombekken door hun kleine silhouet direct op. 

Een paar goede foto's gaven uitsluitsel en waren de krombekstrandlopers goed te herkennen aan hun wat langere kromme snavel en de pootprojectie die ook kenmerkend is voor de soort. Anders zou je nog even kunnen denken aan een bonte strandloper die ook een wat, weliswaar iets minder, gebogen snavel heeft en ook ongeveer even groot is.  

Wil je meer weten van deze toch wat zeldzame doortrekkende steltloper, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/krombekstrandloper

Broedend fuutje in het bos.

dodaars vrouwtje

Het was door de droogte alweer een paar jaar geleden dat in de Boswachterij Dorst een dodaars gebroed had. Een aantal leemputten stonden droog en in de andere plassen stond het water extreem laag. Door de vele regenval van afgelopen september tot mei van dit jaar zijn al die putten weer flink volgelopen en het water staat nu zelfs misschien wel op het hoogste niveau van de afgelopen tientallen jaren. Sterker nog, ik heb het water nog nooit zo hoog zien staan en ik kom hier toch al een halve eeuw. Er staat nu zelfs een flinke plas water in de grote zandverstuiving vlakbij het oude zwembad. Toch een plek die van oudsher altijd droog stond.

de volgelopen zandverstuiving

In het voorjaar zag en hoorde ik de dodaarsjes regelmatig roepen in verschillende plassen en dat was weer een prachtig geluid en dat beloofde misschien wel een nieuw broedgeval. Het heeft lang geduurd maar afgelopen week zag ik pas voor het eerst dit jaar toch weer jonge dodaarsjes waren geboren. 

Moeder dodaars had twee net uitgekomen dodaarsjes bij zich en normaal gesproken duikt ze direct onder als ze een mens ziet maar dat ging nu niet. De superkleine donsjongen waren nog volledig afhankelijk van moeder en zij moest haar angst opzij zetten en er zijn voor de twee mini vogeltjes ondanks het dreigende gevaar. Alhoewel ik ze nooit iets zou doen.

adulte dodaars met 2 jongen

Een dodaars op zich is al erg klein en dan kun je wel nagaan hoe klein een jonge dodaars is. Ik schat dat de beestjes niet veel meer dan vijf tot zes centimeter groot waren. Ter vergelijking zou je kunnen denken aan een flinke pingpongbal. Ik vermoed dat dit legsel het tweede van dit jaar is maar als dat zo is heb ik het eerste legsel compleet gemist en dat terwijl ik met grote regelmaat door het bos loop en langs alle poelen ga.

Het legsel met twee jongen is ook aan de kleine kant want normaal gesproken leggen ze vier tot zes eieren. Misschien was dit het eerste jaar dat het dodaars vrouwtje eieren heeft gelegd en zijn het er volgend jaar meer. Maar om dat mee te maken moeten we een iets meer dan een half jaartje wachten

Wil je meer weten van de kleinste fuut van ons land, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/dodaars

Een vliegende regenboog.

`on-Nederlandse` Europese bijeneter

Al vele jaren weet ik dat bijeneters in Oostkapelle en om precies te zijn in natuurgebied Oranjezon, broeden. Het is een afgesloten gebied, zeker het deel waar de bijeneters broeden. De bijeneter staat al lang op mijn wensenlijstje maar ik ben er nog nooit echt voor op pad gegaan. Afgelopen week was ik naar dat gebied gegaan om de Indische kievit te zien en dacht in het geheel niet aan de bijeneters.

Jaren gelden zagen we in Tanzania prachtige dwergbijeneters een andere soort dan de

dwergbijeneter, Tanzania februari 2006

Europese bijeneter die zelfs nog kleurrijker is dan de Afrikaanse dwergbijeneter. Ik ben die ontmoeting nooit vergeten en dat soort vogels zorgen ervoor dat je met steeds meer plezier naar vogels kijkt. Afgelopen werd mijn wens in Oostkapelle onverwacht vervuld.

Want in de tijd dat ik vlakbij Oranjezon was en naar de Indische kievit keek, vloog heel hoog een bijeneter over. Ik was mij er nog niet direct van bewust dat het een bijeneter was want ik keek eigenlijk naar drie overvliegende sperwers. Toen ik die op de foto zette, zag ik een ander silhouet hoog boven de sperwers vliegen maar nogmaals, dat was zo hoog dat je amper kon zien wat voor vogel het was. 

Dat geeft niet want op de foto inzoomen zou duidelijkheid brengen. Ik zag direct dat het een bijeneter was, het silhouet is herkenbaar met de licht gebogen snavel, de spitse vleugels en een paar staartveertjes die net voorbij de staart steken. Het valse licht zorgde er ook nog eens voor er geen kleuren te zien waren, het was een donker maar zeer herkenbaar silhouet .

De bijeneters broeden daar in de duinen en graven daar een nestholte in een steile duin. Het lijken daar een beetje op de oeverzwaluwen die overigens niet bij elkaar in de buurt broeden. De bijeneter houdt van een iets andere zandstructuur dan de oeverzwaluw die van wat groffer zand houdt. En mijn waarneming was niet alleen een zeldzame toevalstreffer maar ook nog eens een van nog geen twintig vogels die in Nederland leven. In totaal broeden nog geen tien broedparen in Nederland. 

De waarneming van deze inheemse vogel is in feite waardevoller dan de veel zeldzamere Indische kievit die `slechts` een dwaalgast is. In de eerste plaats omdat de bijeneter op mijn wenslijst stond en de Indische kievit `slechts` een dwaalgast is waarvan ik het bestaan van de soort niet eens kende.

Wil je meer weten van deze bijzondere tropische vogel weten, klik dan op de link:

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/bijeneter

Wat een prachtige dwaalgast.

Indische kievit, 2 aug 2024

Het is pas de tweede keer dat de Indische kievit in Nederland is gezien. Afgelopen week zat deze zeer zeldzame dwaalgast in Oostkapelle. En het was de laatste dag dat de vogel werd waargenomen dat ik toevallig een dagje Zeeland had gepland.Een dagje vogels spotten op een paar goede vogelplekken met mooi weer en alle tijd van de wereld. Nadat ik een mooie wandeling in een natuurgebied had gemaakt kreeg ik het idee om wat verder door te rijden en de gok te wagen dat de dwalende kievit nog ter plaats was.

Ik ben niet zo'n fan van de massaliteit die zo'n zeldzame vogel te weeg brengt. Met honderd of meer vogelaars naar die ene vogel staren en vooral al die stoere verhalen aan te moeten horen hoe ze die ene zeldzame groene bijeneter van heel dichtbij hadden gefotografeerd of bijna waren gestruikeld over de Amerikaanse oeverloper. Nee, geef mij de rust maar en dan zie ik maar wat minder zeldzame vogels.

opvallende kop

De verdwaalde kievit was nog gesignaleerd dus ik waagde de gok. De vogel was inderdaad nog ter plaatse en was ook nog eens vrij goed te zien. Hij zat in een afgesloten natuurgebied bij een klein modderpoeltje. Dat had hij op zich weer goed bekeken want niemand kon dichtbij komen. Hij had de ruimte en rust om daar ongestoord te verblijven en zo te zien was er ook eten te vinden. Gelukkig waren er maar weinig vogelaars waardoor het er relaxed aan toeging. 

Indische kievit met lange gele poten

De kievit is iets groter als onze kievit en heeft geen kuif. De snavel en teugel waren diep rood en de rug beige bruin, de rest was net als bij onze kievit zwart wit getekend. Opvallend waren de lange felgele poten en die kleuren maakten de vogel een stuk exotischer dan onze kievit. 

Het uiterste oosten van Turkije is de grens van de meest westelijke verspreidingsgebied van deze vogel. Je kunt ze in zuid- tot Zuidoost Azië en in het Midden Oosten vinden en er is pas een keer eerder een Indische kievit in Nederland gezien. Dat was op Texel en Ameland in 2019.

aan de rand van de modderpoel

Het viel mij niet tegen want er waren amper tien vogelaars die naar de kievit stonden te kijken en het bleef die ochtend ook rustig behalve op vogelgebied want er vloog heel laag een roepende raaf over en boven ons vlogen drie sperwers en voor een nieuwe soort, een bijeneter. De omstandigheden en de extra waarnemingen maakte deze ochtend tot een top ochtend. Soms kun je geluk hebben want een dag later was de vogel gevlogen.

Wil je meer weten van deze zeer zeldzame dwaalgast, klik dan op de link;

https://nl.wikipedia.org/wiki/Indische_kievit

Zomaar een zomertortel.

Soms zit het mee en zie je in een gebied onverwacht een vogelsoort waar je niet direct rekening mee hebt gehouden. In bepaalde natuurgebieden hier in de buurt leven zeldzame soorten en dat moet je toevallig maar net weten en dan kun je er gericht naar op zoek gaan. Ik bedoel dan soorten zoals de grauwe klauwier, wielewaal, nachtzwaluw en kwartel. 

En afgelopen week liep ik door een prachtig gebied waarvan ik weet dat daar ook sommige bijzondere vogels leven al moet je dan wel echt geluk hebben om ze tegen te komen.

zomertortel

En dat geluk had ik dus. De twee zomertortels zag ik mijn kant op komen vliegen en ik twijfelde eerst nog maar toen de beide vogels een bocht vlogen zag ik de prachtig oranjebruine dekveren. Zomertortels, prachtig en de naam zegt het al je ziet ze hier in de zomer, alleen neemt de kans op een ontmoeting jaarlijks verder af. Ik ben bang dat de zomertortel langzaam aan het verdwijnen is in Nederland. De aantallen nemen zo snel af dat het onheil bijna niet meer af te wenden is. 

Ondanks alle goede bedoelingen van verschillende partijen die nog krampachtige pogingen doen zoals de Vogelbescherming die zadenpakketten speciaal voor de zomertortel aanbieden. 

3 juni 2021, Het Merkske, Baarle Nassau

En in Zeeland wordt ook wel moeite gedaan om de leefomgeving van de zomertortel te verbeteren en te beschermen maar dat neem niet weg dat de aantallen nog steeds afnemen. Jaren geleden vond ik in het Merkske bij Baarle Nassau een zomertortel, dat was ook zo'n zeldzame toevalstreffer, net als de zingende zomertortel op een mooie zomeravond in de Oranjepolder, nog wel tijdens de vergadering van de Vogelwerkgroep. 

En dit jaar hoorde wij op weg naar Breda een zomertortel langs het spoor roepen. Maar dat zijn dus de toevalstreffers of beter gezegd de krenten in de pap. Dat ik deze spaarzame waarnemingen kan noemen is natuurlijk triest en geeft aan hoe slecht het met de soort gaat. Ik ben tegenwoordig al blij dat ik elk jaar een zomertortel zie en hoor dus ik was vorige week weer helemaal blij met mijn tweede waarneming van een zomertortel van dit jaar. 

Wil je meer weten van deze pechvogel, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/zomertortel