Schaarse groepen groenlingen.

Groenling man

Afgelopen week viel het mij op dat het aantal groenlingen ten opzichte van eerdere jaren sterk is afgenomen. Nog geen vijf jaar geleden zag ik hier in de winter grote groepen groenlingen soms wel van 200 tot 300 vogels. Die groenlingen verzamelen zich hier in de winter om gezamenlijk op de kruidenrijke en ruige akkers te foerageren. Vaak ongedurig en steeds als zwerm opvliegend om na een rondje over de velden te vliegen weer in de kruiden te duiken. Een prachtig gezicht om zo'n wolk van vogels door de lucht te zien flitsen want het gaat wel snel.

De groenlingen kunnen in de ruigte vrij makkelijk aan voedsel komen want er wordt op die percelen gefaseerd gemaaid en afgevoerd. Grote delen blijven in de winter onberoerd liggen zodat de vogels vrij spel hebben. Dat de groepen zo groot zijn, komt omdat op een vrij beperkte oppervlakte veel voedsel beschikbaar is. Als dat niet het geval is, zijn de groepen veel kleiner en zitten de vogels veel verder verspreid.

januari 2021, nog zo'n 200 groenlingen

Dat de spectaculaire daling van het aantal groenlingen mij opviel is nu ook te verklaren. Vandaag viel namelijk het blad van SOVON vogelonderzoek op de mat en daar stond een artikel in over de afname van de groenling. Sinds 2008 daalt het aantal groenlingen sterk en daar is nu nog maar 20% van over. 

Vanaf 2009 waart ook in Nederland een ziekte onder de vinkachtigen rond. De ziekte wordt ook wel "het geel" genoemd. Officieel heet de ziekte Trichomonas gallinae. 

Ik ken de ziekte wel van naam maar dat is nog uit de tijd mijn schoonvader vogels hield. Ik weet niet meer of die vogels ook "het geel" hadden. Ik weet wel dat ze ene keer de "gaapziekte" hadden maar wat daar het verloop van was weet ik niet meer.

Is het een keer niet de vogelgriep of het Usutu virus, maar het het geel. Een andere naam maar met dezelfde vernietigende uitwerking. Ik ben benieuwd wat er voor nodig is om dit virus te overwinnen?

Het kan zijn dat de zwakkere vogels sterven en de sterke exemplaren overblijven en uiteindelijk resistent zijn voor deze ziekte. Ik hoop op een positief verloop en dat de neerwaartse trend uiteindelijk weer een opwaartse lijn laat zien.

Wil je meer weten van de knalgele vink, klik dan op de link.

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/groenling

Meebewegen met de vorstgrens.

Lijnoorden vorige week zondag

Vorige week zondag was het met minus 8 graden Celsius toch al aardig koud. Deze winterse speldenprik duurde maar een kleine week en was toen net zo snel weer verdwenen als dat hij gekomen was. Maar vergis je niet, zo'n korte pittige winterweek heeft een flinke impact op veel vogels. Zo waren de kieviten uit de Biesbosch massaal naar het Zuiden gevlogen. Meebewegen met de vorstgrens heet dat. Van de 3.500 kieviten was ruim 90% weggetrokken. De overgebleven vogels nemen de gok dat de periode maar van korte duur is en het gewone leventje weer snel door kan gaan.

11 februari 2012, Lijnoorden

En ook grote zilverreigers reageren op deze weeromslag. Ik weet nog dat ruim tien jaar geleden een langere strenge winterperiode aanbrak en overal in het land de binnenwateren dichtvroren. Voor veel vogels een ramp omdat voedsel vinden dan bijna een onmogelijke zaak wordt. Een visje is dan niet te vangen. Grote zilverreigers trekken dan naar de nog schaarse open wateren in Nederland en daar is de Biesbosch wel de belangrijkste van. Dit grootste zoetwater getijde gebied van Europa is dan de redding voor deze vogels.

Bij Lijnoorden lag destijds een fietsbrug en vanaf deze brug zag je toen tussen de 800 en 1.000 grote zilverreigers in de bomen zitten. Een spectaculair gezicht en daar moest ik afgelopen zondag ook weer aan denken. Twee clubjes van 7 grote zilverreigers zaten daar hun tijd uit te dienen, tenminste daar leek het op. Ze zaten daar te wachten op betere tijden en verbruikten zo weinig mogelijk energie zodat ze niet teveel tijd aan eten zoeken hoefden te spenderen. geduld is dan een schone zaak. Zo weet ieder vogelsoort wel een overlevingsstrategie aan te wenden en dat heet dan soepeltjes meebewegen.

Wil je meer weten van deze spierwitte verschijning, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/grote-zilverreiger

Kleine zwaan 041T geel.

041T polder te Eede, Zeeuws Vlaanderen

Het is steeds moeilijker om geringde kleine zwanen te zien. Zoals alweer even bekend is, komen deze prachtige zwanen in steeds kleinere aantallen naar ons land om te overwinteren. De noodzaak om helemaal tot hier of zelfs Engeland te vliegen, wordt steeds kleiner. Er is immers steeds dichterbij voldoende voedsel te vinden en dat komt onder andere door de klimaatverandering. De winters zijn ook in het Oosten en Noorden steeds milder dus waarom zou je zover doorvliegen als je dichter bij huis ook eten kunt vinden.

Op zich is dat voor de betreffende vogels prima want dat kost nu eenmaal minder energie en de kortere tocht levert veel minder gevaar op. Jammer voor mij want halsbanden en ringen aflezen is een kleine hobby in een hobby van vogels kijken. Maar afgelopen week had ik weer eens geluk en zag ik een geringde kleine zwaan. De zwaan had een gele GPS halsband om, die door zonnecellen van energie voorzien wordt.

Dit is een moderne onderzoeksmanier om de bewegingen van de vogels te volgen. Steeds meer vogels worden hiermee uitgerust. Niet alleen zwanen maar ook grutto's en koekoeken doen zo mee aan onderzoeken naar gedrag, trekroutes en gewoonten van vogels.

541X, 17 januari 2017
Gecombineerde Willemspolder

De kleine zwaan van afgelopen week doet mee aan een Duits onderzoek en dat deed mij direct weer denken aan de kleine zwaan 541X wit, die destijds meedeed aan het onderzoek van de Universiteit van Brussel. Deze zwaan zat twee winters in de Willemspolder in Oosterhout en die kon ik ook makkelijk herkennen want het was de enige zwaan met een witte halsband. Alle andere zwanen hadden een gele.

De zwaan die ik zag in Eede, Zeeuws Vlaanderen, is een man van drie jaar oud, met pootring 041T geel, die in de winter steeds in dezelfde regio terugkeert. Hij is als tweede jaars vogel geringd in Weststraße te Meppen in Niedersachsen. In het voorjaar trekt hij via Duitsland naar het hoge Noorden om in de late herfst terug te keren naar ons. Ik hoop dat ik hem nog vaker zie en als dat niet lukt, kan ik altijd nog zijn levensloop inzien en checken waar hij ergens uithangt.

Wil je meer weten van deze prachtigste zwaan onder de zwanen, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/kleine-zwaan

Jagende velduil aan zee.

velduil in de Willemspolder(mei 2016)

Als er een vogel als mysterieus bestempelt kan worden dan is dat de velduil wel. Vorige week zag ik een mooi exemplaar jagen boven de kwelders van Het Zwin in Zeeuws Vlaanderen. Van veel vogels weet je inmiddels wel waar je ze kunt verwachten omdat het hun specifieke habitat is of omdat ze er jaar na jaar terugkomen. Er zijn zo nogal wat van die voorspelbare soorten maar de velduil is in geen geval onder een van die categorieën te plaatsen.

Ze duiken zomaar ineens op in een gebied om vrij snel daarna ook weer te verdwijnen. Als je van iemand hoort dat ergens een velduil zit, kun je maar beter direct gaan kijken want de dag erna kan de vogel alweer gevlogen zijn. De velduilen in de Willemspolder van een jaar of zes geleden hielden het een week of twee drie vol en dat is een echte uitzondering. De velduil die ik vorige week zag was ook weer snel verdwenen want twee dagen later heb ik nogal wat moeite gedaan om hem weer in het vizier te krijgen want het was helder en de zon scheen. Ideaal voor een foto want de foto van een paar dagen daarvoor was waardeloos en ik wil toch altijd een behoorlijk bewijsplaatje hebben.

Het aantal velduilen hangt hier in ons land sterk af van de muizenstand want een jaar met veel muizen, kan zomaar betekenen dat er ook volop velduilen zitten. Weinig muizen betekent dat er maar amper velduilen gezien worden. De velduil van vorige week is denk ik dan ook een enorme toevalstreffer geweest. Trouwens dat is denk ik net zo'n toevalstreffer als de velduil in de trektijd die ik bij Oostkapelle over zee naar het Noorden zag vliegen. Wie verwacht daar nu toch een velduil?

Wil je meer weten van deze stiekemerd, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/velduil

Knobbelzwanen vermist?

Afgelopen week had ik het plan opgevat om in de Willemspolder en Zonzeelse polder naar de zwanen te gaan kijken. In voorgaande jaren zaten vanaf november veel knobbelzwanen in deze polders. Ik meen mij te herinneren dat in beide polders steevast tussen de 75 en 100 zwanen zaten. Ze blijven hier de hele winter en krijgen vanaf eind december tot begin januari gezelschap van kleine en wilde zwanen. Daar zijn er dan ongeveer een kleine honderd van en die blijven tot half februari. 

gemelde dode dieren van
1 sep tot 30 sep 2022

Maar de teleurstelling was groot toen ik door beide polders reed. In de Willemspolder zaten slechts twee koppels en in de Zonzeelse slechts een koppel knobbelzwanen. Ik maak mij dan ook grote zorgen over het welzijn van deze prachtige dieren. Nu moet ik zeggen dat ik niet alleen deze zwanen in deze twee polders mis maar ook de koppels die je zo her en der in de weilanden zag zitten. Ook die zie ik niet meer en zo wordt het aantal "vermiste" zwanen wel erg groot. Misschien roep ik te vroeg maar dit voelt niet goed. 

bijna volwassen knobbelzwaan

Er kunnen een aantal oorzaken aan ten grondslag liggen, het kan zijn dat door het zachte najaar de vogels wat later samenscholen in de bekende gebieden en deze reden heeft dan ook mijn voorkeur.  Een andere, veel ergere oorzaak zou de vogelgriep kunnen zijn want ook zwanen zijn gevoelig voor dit virus. En als dat het geval is,  zouden dus honderden en honderden zwanen gestorven zijn. Om hier achter te komen ben ik op internet gaan zoeken, oa op de site van SOVON, Vogelonderzoek Nederland. 

Er worden regelmatig meldingen gemaakt van dode knobbels die gestorven zijn aan de vogelgriep. Maar dat zijn geen honderden zwanen. Op de kaart staan de gemelde dode vogels, groene stippen zijn watervogels inclusief. zwanen. En dat zijn er wel heel veel voor slechts 1 maand. 

Een kroon op de lijst

krooneend op Industrieterrein Weststad 2018

Het is zeker meer dan twintig jaar geleden dat ik mijn eerste krooneend zag. Die ontmoeting staat mij nog helder voor de geest want het was de eerste excursie van de Vogelwerkgroep Mark & Donge die ik meemaakte. De "reis" ging naar de Biesbosch en dat was een totaal ander gebied dan dat het nu is. De Noordwaard was nog een agrarisch gebied met veel boerderijen en akkers en slechts een klein deel was ingericht als natuur. De polder Maltha bestond toen al een tijd en was een ware magneet voor vogels. In de winter zat het water vol met eenden, ganzen en zwanen en vanuit de kijkhut had je een prachtig zicht op al dat waterwild.

polder Maltha

De vogelkenners uit die tijd hadden de krooneend al snel gevonden en dat moest je toen nog helemaal op eigen kracht doen. Je had toen het gemak van waarneming.nl of een groepsapp van de Biesbosch nog niet. Ik moest hier weer aan terugdenken toen ik afgelopen week op de dijk van de Petrusplaat in de Biesbosch stond. Ik zag in de groep van meer dan 1.200 kuifeenden een krooneend dobberen. Ik voelde mij even die vogelkenner van toen in de kijkhut van Maltha die de krooneend eruit viste. Later zag ik dat hij daar al eerder gezien was. 

mannetje krooneend in de Biesbosch

Krooneenden komen hier amper voor omdat de waterkwaliteit van een andere samenstelling is waardoor de plantengroei onder water ook anders is. Ze leven voornamelijk van kranswieren en die heb je hier amper. Om geschikt voedsel te vinden moet de krooneend naar de randmeren, Oostelijke randmeren en Vinkeveenseplassen. En ook al is dat een geschikt gebied, dan beperkt het aantal krooneenden in Nederland zich tot maximaal een paar honderd exemplaren. 

In de Oranjepolder groeiden in 2011-2012 ook volop kranswieren in de net gegraven poel van de IVN Natuurtuin. Kwelwater dat erg voedselarm is, zorgde daar een paar jaar voor geschikt water waar kranswieren goed in konden gedijen. Dat is inmiddels ook alweer verleden tijd en zijn ze daar weer verdwenen. Kranswieren geven overigens aan dat het water gezond is, dus als daar krooneenden leven, weet je dat het water van goede kwaliteit is.

Wil je meer weten van deze kleurrijke zwemmer, klik dan op de link; https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/krooneend

Waar blijft die pestvogel?

Ze zitten eigenlijk altijd wel ergens in Dorst, goudhaantjes. Op een flinke wandeling door het bos kom je ze zeker tegen. Nooit veel, altijd zomaar een of twee roepend, het liefst in het naaldbos. Maar het beukenbos gaan ze ook niet uit de weg. Deze periode komen wat meer goudhaantjes en vuurgoudhaantjes naar ons land en dus ook naar onze boswachterij. 

Dit jaar zijn dat er opvallend veel en zelfs buiten de boswachterij hoor ik en af en toe zie ik ook goudhaantjes. Ze zijn niet luidruchtig en erg beweeglijk dus je moet wel opletten. Het geluidje is erg hoog en voor heel veel mensen ligt dat zachte piepje net buiten het bereik van het gehoor en worden ze meestal gemist.

Gelukkig hoor ik ze nog prima en nu ik daar de laatste weken extra op let, heb ik ze ook steeds te pakken. Ook vuurgoudhaantjes zitten de goren delen van Oosterhout. Zo hoorde ik een vuurgoudhaan druk piepen en zag hem ook flink heen en weer vliegen tegenover de ingang van het nonnenklooster aan de Kloosterdreef. Bij de Kinderboerderij, langs de geluidswal en achter de voetbalvelden van SCO om maar eens een paar plekken te noemen waar ik op een ochtend langsliep.

Dat er nu meer zitten dan in andere winters kan een voorteken zijn van een stevige winter in het Noorden. De Scandinavische goudhanen komen hier de mogelijk strenge Noordelijke winter vermijden want er zijn meer tekenen dat het daar weer ouderwets koud wordt. 

nog even wachten?

Ik las een berichtje met het veelbelovende inhoud dat extreem veel pestvogels naar Zuid Scandinavië zijn afgezakt en op het punt staan om de oversteek naar ons te maken. En met "ons" bedoel ik ook alle ons omringende landen. Ze hebben alleen nog een zetje nodig van koning winter. Als het ook in Zuid Scandinavië stevig wil winteren dan gaat het gebeuren. Ik houd de berichten nauwlettend in de gaten want dat wil ik absoluut niet missen. 

Het is alweer vier jaar geleden dat wij een paar pestvogels op Texel zagen en de mooiste waarneming van een groepje pestvogels war maar liefst elf jaar geleden toen dit groepje neerstreek op een bessenrijke Gelderse roos in Hank. Het is dus nog even afwachten of ze komen maar de goudhanen zijn er in ieder geval wel en dat is al heel wat natuurlijk. 

Wil je meer weten van het kleinste vogeltje van Nederland, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/goudhaan

Winterse brilduikers spotten.

brilduiker(mannetje)

De eenden die bij ons leven als standvogel zijn mooi, zonder meer en zonder twijfel. Maar als de winter periode aanbreekt veranderd er het een en ander. Eenden uit het hoge Noorden komen bij ons de winterperiode doorbrengen en dat doen ze vanwege onze milde winters waar dan nog volop voedsel te vinden is. En die Noordelijke eenden zijn toch echt wel een stukje mooier dan de onzen.

Afgelopen weekend heb ik weer genoten van de prachtige verenkleden van enkele van die winter gasten zoals de brilduiker, nonnetje en zaagbekken. Ik noem ze trouwens een beetje onterecht allemaal eenden maar dat is niet helemaal waar. Het zijn oorspronkelijk familie- leden van de zaagbekken maar dat terzijde. 

nonnetje(mannetje)

De brilduiker is altijd wat lastig te benaderen en ze zijn wat schuwer dan de nonnetjes die af en toe de sloten opzoeken en mensen de buurt dulden. Zelfs de grote zaagbek is niet echt bang van mensen want een paar winters geleden heeft een koppeltje grote zaagbekken een paar dagen bij ons om de hoek op de grote vijver gezeten. 

De brilduiker mannetjes zijn in deze tijd op hun mooist, de rui is nog niet zolang geleden achter de rug en de veren ogen nog fris en nieuw. Dat moet ook wel want de lange tocht uit het Noorden hebben ze nog maar net achter de rug en dan heb je een perfect verenkleed nodig. 

prachtig verenkleedje

De meeste brilduikers zijn aan de kust te vinden en in het binnenland kiezen ze voor grote wateren en rivieren. In de Biesbosch hebben ze een voorkeur voor de spaarbekkens en er is zelfs een koppel brilduikers dat het hele jaar hier is gebleven. Overzomeren noemen ze dat. Ze zijn niet tot broeden gekomen maar dat kan de komende jaren best wel eens gebeuren. In Nederland broeden u al enkele koppels maar dat is nog maar een handje vol. Ze broeden in bomen en dat kennen we hier niet zo. Soms kiest een wilde eend voor een boomnest maar dat is zeldzaam.

De nonnetjes zijn in her broedgebied een stuk dominanter naar de brilduikers en verjagen de brillen uit de bomen om er zo zelf in te kunnen broeden. Niet erg sociaal van die nonnen.

Wil je meer weten van deze bijzonder chique winter eend, klik dan op de link;

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/brilduiker

Wat te doen met escapes?

roodhalsgans(met kol- en brandgans)

Het wordt steeds lastiger om mooie nieuwe ganzen en eenden te spotten. Tenminste als je het dan hebt over "echte" soorten want het krioelt inmiddels van de exoten. Steeds vaker blijkt het om ontsnapte soorten te gaan die hier nu in het wild leven en een kwekersringetje dragen. Vaak amper te zien omdat die veel kleiner en dunner zijn dan de ringen die de wilde soorten omkrijgen als ze in een onderzoeksprogramma worden betrokken. Neem de kolgans of kleine zwaan die met een flinke brede halsband worden uitgerust.

ross' gans escape

In de Biesbosch zitten nu verschillende mooie soorten met een kwekersring en dat is jammer want die tellen niet echt mee voor een vogelaar. In de afgelopen tijd zag ik de ross' gans, roodhalsgans, siberische taling, marmereend en mandarijn eend met kwekersring. Toch jammer want ik had graag de echte vogels op mijn lijstje gehad. Het lijkt er de laatste tijd op dat steeds meer volière vogels ontsnappen of misschien zelfs wel door volière houders vrijgelaten worden. 

marmereend(escape)

Inmiddels broeden verschillende van die "escapes" in Nederland, kijk maar eens naar die mandarijneenden. In de Boswachterij Dorst zitten daar soms 8 tot 10 mandarijnen. Het gaat met die soort dezelfde kant op als met de nijlgans en canadese gans. Daar barst het inmiddels ook van en zijn allemaal afstammelingen van collectievogels zoals ze soms ook genoemd worden. 

Ik zie het steeds meer als een vervuiling van het inheemse vogelbestand van Nederland en daar is volgens mij ook helemaal niets meer aan te doen. Het zou een goede stap in de richting zijn als er een algeheel verbod komt op een de import van exotische vogels. Vaak worden die vogels nu illegaal onder erbarmelijke omstandigheden het land in gesmokkeld en dat wil je toch niet?